Γιάννης Καραχισαρίδης

Σαν έτοιμος από καιρό. Συνήθως με ψυχική ανάταση απαγγέλουμε τους μεγάλους ποιητές σε επετείους και σε άλλου είδους παρεμφερείς συνάξεις. Και αφού η απαγγελία μάς γεμίσει με ευφορία και αυτοπεποίθηση, επανατοποθετούμε τους στίχους δίπλα στα εικονίσματα. Εκεί όπου έχουμε αραδιάσει τα πνευματικά κατορθώματα αυτών που έφυγαν. Μετά κλείνουμε τη πόρτα και επιστρέφουμε στη πραγματική ζωή. Ανέτοιμοι όπως πάντα, χωρίς αιδώ και χωρίς ενοχές για ότι συνηθίσαμε να προσπερνάμε. Η παιδεία μας είναι ανάπηρη κυρίως γι’ αυτό. Γιατί μας έμαθε να τοποθετούμε στη γυάλα τη συσσωρευμένη συλλογική σοφία. Γιατί μας έμαθε να θαυμάζουμε σπουδαίες σκέψεις, σπουδαίων ανθρώπων, αλλά ταυτόχρονα να τις διατηρούμε στη κατάψυξη, όταν ασκούμε τη καθημερινή μας ζωή. Εκεί ακολουθούμε άλλα μονοπάτια, που μας βολεύουν καλύτερα και απαιτούν λιγότερο μόχθο. Γιατί στη πραγματικότητα είναι ιδιαίτερα κοπιαστικό να είσαι έτοιμος από καιρό. Και πολύ πιο ξεκούραστο να είσαι ανέτοιμος.

Μια κυβέρνηση σαν όλες τις άλλες. Δυστυχώς η κυβέρνηση που ανέλαβε ήταν το ίδιο ανέτοιμη όσο και οι προηγούμενες. Είχε τη βεβαιότητα της εξουσίας τουλάχιστον πέντε μήνες πριν τις εκλογές. Από τα έδρανα της αντιπολίτευσης είχε όλο το χρόνο να προετοιμαστεί, να επεξεργαστεί τα δεδομένα και να σχεδιάσει. Ακολούθησε όμως τα βήματα των «αστικών» κομμάτων που κατακεραύνωνε. Και προσήλθε χωρίς ούτε μια λύση ακόμα και για τα πιο απλά προβλήματα. Πορεύεται ψηλαφιστά, σαν υπνοβάτης. Η γνωστή παλιά διαδικασία. Πρώτα ενημέρωση – ότι παρέλειψε να κάνει πριν – και μετά το γνωστό άθλημα της εκτελεστικής εξουσίας. Νομοσχέδια στο γόνατο και διαχείριση της καθημερινότητας. Μια κυβέρνηση σαν όλες τις άλλες, που ξοδεύει το χρόνο της σε τακτικές που θα την κρατούν ψηλά στις δημοσκοπήσεις. Και πάντα με μεγάλα λόγια, για να συντηρούν το θυμικό των πολιτών σε υψηλά επίπεδα αισιοδοξίας. Τους αρκεί να λένε ότι θα θέσουν την παιδεία και την υγεία στην υπηρεσία του λαού. Τους αρκεί να λένε ότι θα στηρίξουν τα φτωχά και μεσαία στρώματα. Τους αρκεί να λένε ότι θα κτυπήσουν τη διαφθορά και τις πελατειακές σχέσεις. Αυτές οι συνοπτικές γενικολογίες – ίδιες κι απαράλλαχτες – έφεραν στην εξουσία όλες τις πρόσφατες κυβερνήσεις. Κι απ’ ότι φαίνεται η πρώτη κυβέρνηση της Αριστεράς δεν αποτελεί εξαίρεση. Καθοδηγείται από τα ίδια ήθη, από τις ίδιες πολιτικές συνήθειες. Ο Καστοριάδης είχε πει ότι το μαρξιστικό σύστημα αποτελεί μέρος της καπιταλιστικής κουλτούρας. Παραφράζοντας μπορούμε να πούμε ότι η Αριστερά στη χώρα μας ίσως τελικά να είναι μέρος της κουλτούρας του πολιτικού συστήματος και των αδιεξόδων του.

Ο ιδεολογικός φράχτης. Όταν οι συζητήσεις μας περιορίζονται σε ανταλλαγή συνθημάτων, είναι φυσικό να χαθούν οι έννοιες των λέξεων. Λέξεις που μας κοιτούν απολιθωμένες και καθόλου δε μας βοηθούν να συνεννοηθούμε. Επιζητούμε την αξιοκρατία, αλλά αποφεύγουμε την αξιολόγηση. Κανείς όμως δε συζητάει πώς θα βρούμε τους αξιότερους, τους καταλληλότερους, αν δεν μάς επιτρέπεται να αξιολογήσουμε. Επιθυμούμε μια δίκαιη κοινωνία, αλλά αδυνατούμε να εξηγήσουμε τις διαφορές μεταξύ ισότητας, ισονομίας και ίσων ευκαιριών. Ενώ πιστεύουμε ότι ο ανταγωνισμός μειώνει την ανθρωπιά μας, δίνουμε το κίνητρο στα παιδιά μας να παλέψουν για να βελτιώσουν τη θέση τους. Πρώτοι απ’ όλους προσπαθούμε να αξιοποιήσουμε τις γνωριμίες μας, αλλά κατακρίνουμε εύκολα αυτούς που βρήκαν κάποιο «μέσο» για να κερδίσουν μια καλύτερη θέση στη κοινωνία. Κι ο κατάλογος είναι πολύ μεγάλος για να χωρέσει σ’ αυτό το κείμενο. Γιατί εδώ και πολλά χρόνια έχουμε σταματήσει να μιλάμε για το νόημα των λέξεων που αφορούν τη ζωή μας. Μας εμποδίζει ένας ιδεολογικός φράχτης. Που ευνοεί τη «δημιουργική» ασάφεια του ξύλινου λόγου, που τόσο έχουμε συνηθίσει και μας βολεύει. Γιατί μπορείς να τον αντιγράφεις εύκολα χωρίς να ανοίγεις λεξικά, χωρίς να χρειάζεται να εμβαθύνεις. Και σου χαρίζει τη μεγάλη ψευδαίσθηση ότι ξέρεις το κάθε θέμα. Και κοιμάσαι ήσυχος, χωρίς ποτέ να αμφισβητείς τη πληρότητα των γνώσεων σου. Πώς λοιπόν να προετοιμαστούμε, να σχεδιάσουμε, όταν δεν μπορούμε να συνεννοηθούμε για τη σημασία των λέξεων; Πώς να είμαστε έτοιμοι από καιρό, όταν νομίζουμε ότι είναι αρκετό το «βλέποντας και κάνοντας».

Ο κόσμος γύρω μας. Όλοι ξέρουμε και όλοι συμφωνούμε ότι ο κόσμος κινείται και ποτέ δε μένει σταθερός. Παράγει γεγονότα και συνθέσεις. Κι έτσι προκύπτει η Ιστορία, ως συνάρτηση του χρόνου. Εμείς όμως έχουμε συνηθίσει να είμαστε ανέτοιμοι όπως πάντα. Ο κόσμος γύρω μας να έχει μετακινηθεί κι εμείς να τον αντιμετωπίζουμε σαν να έχει μείνει στήλη άλατος στο παρελθόν. Στατική είναι η ιδεολογία μας, στατικές οι αντιλήψεις μας, στατικός κι ο τρόπος που κατανοούμε τη πραγματικότητα. Πώς να κατανοήσεις ένα κόσμο που αλλάζει όταν επιμένεις να στέκεσαι αμετακίνητος σε ότι έχει παρέλθει. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ανακοίνωσε το τέλος της λιτότητας, με τη ποσοτική χαλάρωση που μόλις ξεκίνησε. Θα αγοράζει κρατικά ομόλογα απ’ όλες τις χώρες της ευρωζώνης πλην της χώρας μας. Η οποία θα συνεχίσει εσαεί να πολεμάει τη λιτότητα και τους βαρβάρους. Μόνη, αγέρωχη, με αξιοπρέπεια και ελπίδα. Κι όταν τα προσεχή χρόνια η λιτότητα θα ανήκει στο παρελθόν, εμείς θα συνεχίσουμε να ανεμίζουμε τη περίβλεπτη σημαία μας σε ένα πόλεμο κατά της λιτότητας. Κι αυτό θα είναι φυσικό. Γιατί όταν αδυνατείς να κατανοήσεις ότι η Γη κινείται και ο κόσμος μεταβάλλεται, εύκολα καταλήγεις να σκιαμαχείς με ένα παρελθόν που πια δεν θα υπάρχει.

Η μεγάλη αλλαγή. Αν θέλεις να είσαι έτοιμος από καιρό, θα πρέπει να παραδεχθείς ότι υπάρχει μέλλον. Πρόκειται για μια διάσταση του χρόνου που δυστυχώς τα ήθη και οι συνήθειες μας την έχουν καταργήσει προ πολλού. Το πρόωρο, το άμεσο και το εφήμερο είναι η ενασχόληση μας. Το μετά ποτέ δε μας αφορούσε. Πάντα κλαιγόμασταν – με τον ξύλινο λόγο μας – για το μέλλον των παιδιών μας και των γενεών που θα έρθουν. Και πάντα ασχολιόμασταν με ό,τι πρόχειρα μπορούμε ν’ αρπάξουμε απ’ το παρόν. Όμως τα ψέματα τελείωσαν. Φτάσαμε στο μεγάλο σταυροδρόμι. Η μεγάλη αλλαγή μας κτυπάει επίμονα τη πόρτα. Αν επιτέλους την ακούσουμε τότε θα ασχοληθούμε με τις λέξεις που κάνουν τη συνεννόηση μας εφικτή. Θα αποφασίσουμε ότι το μέλλον υπάρχει και αντιπροσωπεύει ένα παρόν που κάποτε θα ζήσουμε. Θα συμφωνήσουμε ότι όλοι έχουν μερίδιο στο δίκιο και στο άδικο. Θα αποδεχθούμε ότι ζούμε σ’ έναν πολιτισμένο κόσμο, όπου οι ιαχές δεν πιάνουν τόπο. Και ίσως τότε να μπορέσουμε να πούμε «Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος, αποχαιρέτα την, την Αλεξάνδρεια που φεύγει»

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.

The article expresses the views of the author

iPorta.gr