Δρ Δέσποινα Κατσώχη

Όταν για άγνωστους μέχρι στιγμής λόγους το ανοσοποιητικό στρέφεται εναντίον του οργανισμού, τότε κάνουν την εμφάνιση τους τα αυτοάνοσα νοσήματα με ποικίλα συμπτώματα και θεραπεία που απλά περιορίζεται στην ανακούφιση τους.

Το ανοσοποιητικό σύστημα μας προστατεύει απέναντι σε κάθε ξένο «εισβολέα» (ιό, μικρόβιο κ.α). Στο αυτοάνοσο νόσημα, το ανοσοποιητικό δεν δυσλειτουργεί αλλά υπερλειτουργεί με αποτέλεσμα να μην αναγνωρίζει τα δικά του στοιχεία και να καταστρέφει τους υγιείς ιστούς του. Αν και τα συμπτώματα των αυτοάνοσων νοσημάτων ποικίλουν, υπάρχουν όμως κάποια κοινά όπως το αίσθημα κόπωσης, αδιαθεσίας και ο πυρετός.

Οι αυτοάνοσες ασθένειες επηρεάζουν αρθρώσεις, μύες, δέρμα, ερυθρά αιμοσφαίρια, αιμοφόρα αγγεία, συνδετικούς ιστούς και τους ενδοκρινείς αδένες. Μπορούν δε να προκαλέσουν ανώμαλη ανάπτυξη των οργάνων ή αλλαγές στη λειτουργία τους.

Αν και δεν γνωρίζουμε την αιτία ή τις αιτίες που προκαλούν τα αυτοάνοσα κατά καιρούς έχουν ενοχοποιηθεί βακτήρια, ιοί, φάρμακα, χημικές ερεθιστικές ουσίες, διατροφικοί, ψυχολογικοί παράγοντες αλλά και ερεθισμοί που προκαλούνται από το περιβάλλον.

Ο ψυχολογικός παράγοντας δείχνει να έχει σημαντικό ρόλο. Σε αρκετούς ασθενείς τα αυτοάνοσα εμφανίστηκαν μετά ένα ιδιαίτερα έντονο ψυχολογικό στρες μίας δυσάρεστης εμπειρίας. Όμως και το ίδιο το αυτοάνοσο επηρεάζει δραματικά την ψυχολογία του ασθενούς προκαλώντας άγχος, θυμό, φοβίες, κοινωνική απόσυρση, σεξουαλικές δυσλειτουργίες, χαμηλή αυτοεκτίμηση, άρνηση συμμόρφωσης στη θεραπεία κ.α που επηρεάζουν και την αποτελεσματικότητα της φαρμακευτικής θεραπείας, που στόχο έχει την ύφεση των συμπτωμάτων. Συχνά λοιπόν απαιτείται στήριξη του ασθενούς από ψυχολόγο.

Αν και δεν είναι κληρονομικά, πιθανά τα μέλη μιας οικογένειας να πάσχουν από διαφορετικά αυτοάνοσα: μάλλον υπάρχει μια γονιδιακή προδιάθεση η οποία εμφανίζει έξαρση και ύφεση από διαφορετικούς παράγοντες.

Τα συνηθέστερα αυτοάνοσα νοσήματα είναι:

 Συστημικός ερυθηματώδης λύκος (πόνοι στους μύες, αίσθημα κούρασης, δυσκαμψία, πόνος ή πρήξιμο στις αρθρώσεις χεριών και ποδιών, δερματικά εξανθήματα – ευαισθησία του δέρματος του προσώπου στην ηλιακή έκθεση. Επηρεάζει δέρμα, αρθρώσεις , νεφρά , εγκέφαλο κ.α)

 Φλεγμονώδης νόσος του εντέρου ( παχέος και λεπτού εντέρου)

 Σκλήρυνση κατά πλάκας (νόσος του κεντρικού νευρικού συστήματος , εγκεφάλου και νωτιαίου μυελού. Τα σχετικά νεύρα χάνουν το προστατευτικό κάλυμμα τους , την μυελίνη που βοηθά στην μετάδοση των ηλεκτρικών ώσεων κατά μήκος των νεύρων. Τα ηλεκτρικά σήματα επιβραδύνονται αλλά και τα ίδια τα νεύρα παθαίνουν σοβαρές βλάβες: ο ασθενής αρχίζει να έχει συμπτώματα σε βάδιση, ομιλία, γράψιμο με το χέρι, όραση και μνήμη).

 Ρευματοειδής αρθρίτιδα ( φλεγμονή αρθρώσεων και γύρω ιστών)

 Ψωρίαση

 Κοιλιοκάκη ( δυσανεξία του οργανισμού στη γλουτένη, πρωτεΐνη που υπάρχει σε σιτάρι, κριθάρι, βρώμη και σίκαλη. Σε αντίδραση ο οργανισμός παράγει αντιγλιαδινικά αντισώματα, που καταστρέφουν το εσωτερικό τοίχωμα του λεπτού εντέρου)

 Διαβήτης τύπου 1 (Εκδηλώνεται αιφνίδια, συνήθως όταν παρουσιαστεί διαβητική κετοξέωση, επικίνδυνη κατάσταση για την ζωή που εκδηλώνεται με πολυουρία, ναυτία, εμετούς και κοιλιακό άλγος, ιδιαίτερα στα παιδιά)

 Κακοήθης αναιμία (τα ερυθρά κύτταρα του αίματος μειώνονται επειδή ο οργανισμός δεν απορροφά τη βιταμίνη Β12)

 Λεύκη (άσπρα σημάδια στο δέρμα που προκαλούνται από απώλεια της χρωστικής)

 Νόσος Graves (η πιο συχνή μορφή υπερθυρεοειδισμού, δηλαδή υπερλειτουργίας του θυρεοειδούς, που εμφανίζεται συχνότερα στις γυναίκες.)

 Σκληρόδερμα (νόσος του συνδετικού ιστού που προκαλεί αλλαγές στο δέρμα , στα αιμοφόρα αγγεία , στους μύες και στα εσωτερικά όργανα)

 Αντιδραστική αρθρίτιδα ( φλεγμονή των αρθρώσεων και περιοχών όπως η ουρήθρα και τα μάτια).