Η Ζωοδόχος πηγή, ως Πηγή Ζωής, είναι κινητή εορτή και εορτάζει την Παρασκευή της Διακαινησίμου εβδομάδος, δηλαδή 5 μέρες μετά το Πάσχα.

Ζωοδόχος Πηγή: Την Παρασκευή του Πάσχα, γιορτάζει η Εκκλησία μας την Ζωοδόχο Πηγή. Η εορτή είναι αφιερωμένη ουσιαστικά στην Υπεραγία Θεοτόκο…

η οποία, ενώ είναι δημιούργημα του Θεού, όπως όλοι οι άνθρωποι, εντούτοις κυοφόρησε υπερφυσικά και συνέβαλε με την υπακοή της στο θέλημα Του, στην ενανθρώπηση του Υιού του Θεού. Γέννησε τον Θεάνθρωπο Ιησού Χριστό, τη ζωή και την ανάσταση της ανθρωπότητας, τον ελευθερωτή των ανθρώπων από τα πάθη.

Τα ονόματα που γιορτάζουν κάθε χρόνο την Παρασκευή του Πάσχα, δηλαδή φέτος στις 7 Μαΐου, είναι: Ζώης, Ζήσης, Ζήσιμος, Ζωή, Ζησούλα, Ζωΐτσα, Ζωζώ, Πηγή, Κρήνη, Κρηνιώ.

Με το όνομα Ζωοδόχος Πηγή του Μπαλουκλί υπάρχει ιερό χριστιανικό προσκύνημα με αγίασμα, κτίσμα του 5ου αιώνα μ. Χ. και βρίσκεται στην περιοχή Επταπυργίου στην Κωνσταντινούπολη, έξω από τη δυτική πύλη της Σηλυβρίας, όπου υπήρχαν τα λεγόμενα «παλάτια των πηγών». Πήρε την ονομασία του από το τουρκικό όνομα Balık, που σημαίνει ψάρι, και περιλαμβάνει το μοναστήρι, την εκκλησία και το αγίασμα. Στη Μονή σήμερα υπάρχει αδελφότητα από μοναχές. Οι προσκυνητές ασπάζονται ευλαβικά το εικόνισμα της Παναγίας και λαμβάνουν ευλογία από το Αγίασμα της Μονής.

Η Μητέρα Του Χριστού ως Ζωοδόχος Πηγή είναι ένα επίθετο της Θεοτόκου. Ξεκίνησε να χρησιμοποιείται με την αποκάλυψη μιας ιερής πηγής στο Βαλούκλι της Κωνσταντινούπολης από τη Θεοτόκο σε έναν στρατιώτη που ονομαζόταν Λέων Μάρκελς, ο οποίος αργότερα έγινε ο βυζαντινός αυτοκράτορας Λέων Α΄ (457-474).

Ο Λέων έκτισε την ιστορική εκκλησία Ζωοδόχος Πηγή του Μπαλουκλή στο σημείο εκείνο, στην οποία έγιναν πολυάριθμες θαυματουργές θεραπείες κατά τη διάρκεια των αιώνων, με τη μεσολάβηση της, καθιστώντας μία από τις σημαντικότερες τοποθεσίες προσκυνήματος στην Ελληνική Ορθοδοξία. Έτσι, ο όρος «Ζωοδόχος Πηγή» έγινε ένα επίθετο της Αγίας Θεοτόκου και εκπροσωπήθηκε στην τέχνη της εικονογραφίας.

Ζωοδόχος Πηγή: Θρύλοι και παραδόσεις

Ήταν γύρω στα 450μΧ, όταν ένας βυζαντινός στρατιώτης, Λέοντας στο όνομα, έκοβε βόλτες σ’ ένα δασάκι στα μέρη της βασιλεύουσας, όταν ξάφνου βλέπει μπροστά του έναν τυφλό άνθρωπο να του ζητάει λίγο νερό για να σβήσει τη δίψα του.

Ο Λέοντας προθυμοποιήθηκε να του βρει και να του φέρει νερό. Έψαξε λοιπόν, στο δάσος για να βρει νερό αλλά μάταια και έτσι, επέστρεφε λυπημένος.

Τότε όμως, άκουσε μια γυναικεία φωνή να του λέει: «Ου χρεών σε, Λέων, αγωνιάν, το γαρ ύδωρ εγγύς», δηλαδή, «Δεν χρειάζεται Λέων να αγωνιάς, να άγχεσαι, να στεναχωριέσαι, το νερό είναι δίπλα σου». Και πάλι ακούει τη φωνή την άγνωστη να τον προστάζει: «Λέων βασιλιά, πάρε απ’ το νερό αυτό και δώσε να πιει να ξεδιψάσει ο τυφλός άνθρωπος και κάτι ακόμα, άλειψε μ’ αυτό τα μάτια του και αμέσως θα καταλάβεις ποια είμαι εγώ που σου μιλώ».

Έτσι πράγματι έπραξε ο Λέοντας και παρευθύς ο τυφλός ανέβλεψε. Αλλά ταυτόχρονα άνοιξαν και τα μάτια του Λέοντα ο οποίος τώρα, κατάλαβε πως εκείνη η φωνή που του μιλούσε ήταν της Παναγίας που έκανε αυτό το θαύμα και του μίλησε και πως επίσης, σ’ Εκείνην τη Μεγαλόχαρη, οφείλεται και το μεγάλο θαύμα της θεραπείας του τυφλού.

Ακόμη, θαύμα αξιοθαύμαστο ήταν και η εύρεση της πηγής του σωτήριου αυτού νερού. Αλλά θαύμα ήταν και η επαλήθευση της προσφώνησης από την Παναγία, του Λέοντα , ως βασιλιά.

Διότι πράγματι ο Λέων, το 486 μ.Χ, ανέβηκε στον θρόνο της Βυζαντινής αυτοκρατορίας ως Λέων ο Α΄ ο Θράξ, ο επονομαζόμενος και Μακέλλης (457-474), και τον οποίο η Αγία Εκκλησία μας ως Άγιο τον τιμά στις 20 του Ιανουρίου. Αμέτρητα τα θαυμάσια σου Παναγία μας.

Ο Λέων, ως αυτοκράτορας πλέον, θα αναγείρει επί της θαυματουργής πηγής, θαυμάσιο Ναό αφιερωμένο στην Παναγία τη Ζωοδόχου Πηγή για να θυμίζει τις δωρεές της Θεοτόκου προς εκείνον αλλά και όλες τις μεγάλες ευεργεσίες της προς το γένος των ανθρώπων.

Στην θαυματουργή πηγή αυτού του ιερού Ναού, βρήκε τη γιατρειά και ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός ο Α’, ο Λέοντας ο ΣΤ’ ο Σοφός, η γυναίκα του, Αγία βασίλισσα Θεοφανώ, ο Ρωμανός Α’ ο Λεκαπηνός και η γυναίκα του, ο Πατριάρχης Στέφανος (886-912), ο Πατριάρχης Ιεροσολύμων Ιωάννης (964-966), αλλά και πλήθος ακόμη, άρχοντες και απλοί άνθρωποι εκεί γιατρεύτηκαν. Μέχρι και νεκρό ανέστησε το αγιασμένο νερό της Ζωοδόχου Πηγής.

Το Ναό της Ζωοδόχου Πηγής, γκρέμισαν οι Τούρκοι για να φτιάξουν με τα υλικά του το τέμενος του Σουλτάνου Βαγιαζήτ. Οι χριστιανοί στη θέση αυτή έχτισαν ένα παρεκκλήσι και αργότερα ένα πιο μεγάλο Ναό (1835).

Αυτού του ιερού Ναού της Υπεραγίας Θεοτόκου της Ζωοδόχου Πηγής, τα εγκαίνια εορτάζει η Εκκλησία μας την Παρασκευή της Διακαινησίμου (Λαμπροβδομάδα).

Ο Ναός αυτός έμεινε γνωστός στην ιστορία ως το αγίασμα του «Μπαλουκλί». «Μπαλούκ» στα τουρκικά σημαίνει ψάρι και η παράδοση μας λέει πως εκεί δίπλα στο αγίασμα, στις 23 Μαΐου 1453 ένας καλόγερος τηγάνιζε ψάρια, όταν κάποιος του έφερε την είδηση πως πήραν την Πόλη οι Τούρκοι. Ο καλόγερος απάντησε πως μόνο αν τα ψάρια που τηγάνιζε έφευγαν απ’ το τηγάνι και έπεφταν μέσα στο αγίασμα θα πίστευε ότι έγινε κάτι τέτοιο. Και πραγματικά τα ψάρια ζωντάνεψαν και έπεσαν μέσα στην πηγή του αγιάσματος. Μέχρι σήμερα δε, μέσα στην δεξαμενή της Ζωοδόχου Πηγής διατηρούνται επτά ψάρια και μάλιστα σαν να είναι μισοτηγανισμένα απ’ την μια πλευρά.
Πέρα όμως από θρύλους και παραδόσεις, η Παναγία μητέρα του Χριστού και μητέρα πάντων των χριστιανών, παραμένει για όλους μας η Πηγή της Ζωής, καθότι Εκείνη έφερε τη Ζωή, το Χριστό στον κόσμο, ελπίδα και προστασία μας, «καταφυγή τε σκέπη και αγαλλίαμα.

Μάννα, Σιλωάμ, καὶ Στοὰν Σολομῶντος,
Πηγὴν Κόρη σήν, ἐμφανῶς πᾶς τις βλέπει.