Δρ Θάνος Ασκητής, Καθηγητής Ψυχιατρικής EUC,  Πρόεδρος Ινστιτούτου Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας

Κάθε άνθρωπος από την γέννησή του μέχρι το θάνατό του χρεώνεται και λειτουργεί μέσα από τον «ερωτικό ρόλο» του. Ακόμα και αυτός που αρνείται τη σεξουαλικότητά του, όσο «ασεξουαλικός» και εαν είναι, βιώνει και εκφράζει τον ερωτισμό του φτιάχνοντας έναν ερωτικό ρόλο που του δίνει το δικαίωμα της ζωής και του «υπάρχω».

Μπορεί να αναρωτηθείτε: «Μα για ποιό ερωτικό ρόλο μιλάμε, όταν σήμερα ο άνθρωπος δυσπραγεί τόσο πολύ, όταν καταπιέζεται και αφανίζεται κάτω από ένα σύγχρονο απρόσωπο σύστημα που η ανταγωνιστικότητα, η αθλιότητα και η ανυπαρξία είναι μέσον επιβίωσης;» Και ίσως πιο οργισμένα να πείτε: «Για ποιόν άνθρωπο μιλάμε; τον βίαιο, τον καταστροφικό, τον λαίμαργο και θηριώδη σε μια κοινωνία απάνθρωπων “ανθρώπων”;» Και βέβαια εύλογα θα αναρωτηθείτε, «Τέλος πάντων, τι σχέση έχει ο ερωτικός ρόλος με όλα αυτά;»

Πόσο ο σημερινός άνθρωπος μπορεί να είναι ο ερωτικός του εαυτός χαμένος στην καθημερινή δυναμική και σκληρή επιβίωση; Μα νομίζω, αυτό που ανησυχεί ιδιαίτερα την εξέλιξη του ανθρώπου είναι, ότι σιγά σιγά χάνει τα «ανθρώπινα κομμάτια» του. Εξοπλίζεται με εξαρτήματα επιτυχίας φορώντας τα όπλα του, που απ’ έξω τον κάνουν να νιώθει δυνατός, αλλά από μέσα; Τι γίνεται αλήθεια από μέσα του; Πόσο αυτός ο καταξιωμένος και δυνατός «προγραμματισμένος καλά» ανθρώπινος οργανισμός λειτουργεί στις φυσικές και βιολογικές του εκφράσεις και πόσο επιτρέπεται να τις εξωτερικεύσει; Πόσο μπορεί να δείξει τις αδυναμίες του και τα θέλω του χωρίς να κινδυνεύει να παρεξηγηθεί και χάσει αυτό το πρότυπο που του φόρεσαν και του έδειξαν ότι πρέπει να γίνει έτσι, βελτιώνοντας το ακόμα περισσότερο….

Αυτό το «πρέπει» λειτουργεί και του κρατάει τις αξίες μιας ζωής και μιας κοινωνίας που δεν επιτρέπεται να φοβάται, να κάνει λάθη, να δείχνει τα συναισθήματα του, να αγαπάει, να ελευθερώνει τις ανάγκες του, να είναι συντροφικός, να είναι ο αληθινός του εαυτός, να είναι απλός και ανθρώπινος…

Να μάθει να βιώνει τις εκφράσεις του μέσα στο μεγάλωμά του, περνώντας από την τρυφερή παιδική ηλικία και αμφισβητούμενη εφηβεία στην ολοκληρωμένη αναζήτηση του ρόλου ζωής, ενηλικιώνοντας τις επιθυμίες και τα «θέλω του» μέσα σε μια μάχη από προσπάθειες, αποτυχίες και επιτυχίες, χωρίς να χάσει όμως τον ανθρώπινο συναισθηματικό ρυθμό, τον ερωτικό ρόλο που του λέει: «Νιώσε, αγάπησε, λυπήσου, κλάψε και γέλα, συγχώρα και μίλα σ’ αυτό που μέσα σου κουβαλάς και θέλεις».

Όλα αυτά είναι ο ερωτικός ρόλος, ο τρόπος που δείχνεις ότι υπάρχεις από μέσα προς τα έξω, χωρίς να αισθάνεσαι κάθε πρωί ότι κάποια μέρα θα κάνεις το λάθος, που θα πέσουν πάνω σου οι άλλοι «να σε φάνε». Και ασφαλώς θα ρωτήσετε: «Καλά, τι σημαίνουν όλα αυτά; να μην είμαστε προετοιμασμένοι και καλά εκπαιδευμένοι για την ανταγωνιστική επιβίωση ; Να γίνουμε δηλαδή μαλακοί και ανεκτικοί αφήνοντας τη χίμαιρα να μας παρασύρει; Να μην είμαστε ρεαλιστικοί και μαχητικοί, Να μην εξοπλίζουμε τα παιδιά μας με περισσότερα όπλα όταν η κοινωνία είναι πιο απαιτητική και εξοντωτική, για τον αδύναμο και απροετοίμαστο;»

Σαφώς και δεν συμφωνώ καθόλου με την άποψη της άρνησης του ανθρώπου στην κοινωνική μαχητικότητα. Και, βέβαια, πρέπει να είμαστε μέσα στους ρυθμούς της επιβίωσης και της ρεαλιστικότητας στη σύγχρονη ζωή.

Αλλά δεν έχετε και εσείς αναρωτηθεί πολλές φορές, το πόσο σήμερα προσπαθούμε να «παίξουμε» ρόλους ρομαντικούς και ερωτικής αναβίωσης παλιών εποχών; Πόσο άσχημη καρικατούρα είναι η θεατρινίστικη παράσταση του ερωτικού-ρομαντικού άνδρα που προσπαθεί να δείξει το «βαθύ έρωτά του» φιλήδονα και σαρκικά κοιτώντας το …ρολόι του !

Και να λοιπόν που θέλω να καταλήξω: «Ποιά είναι η εικόνα του ερωτικού μου εαυτού και ποια είναι η εικόνα του σεξουαλικού μου εαυτού;» Γιατί μας κυνηγάνε αυτές οι ταμπέλες του «Πόσο ερωτικός ή σεξουαλικός είμαι;» Ποιές άραγε είναι οι διαφορές αυτών των δύο λέξεων; ή μήπως είναι το ίδιο πράγμα;

Και όλα αυτά γιατί νομίζω ότι στις σύγχρονες κοινωνίες, αυτοί οι όροι έχουν γίνει «διαφημιστικά σλόγκαν» χάνοντας την ουσιαστική ερμηνεία αλλά και το πρόσωπο της ερωτικής και σεξουαλικής ταυτότητας του κάθε ανθρώπου.

Ειδικότερα μάλιστα, στη δική μας εδώ κοινωνία, μετά το σκοτάδι για τη σεξουαλική και ερωτική μας ζωή, άνοιξαν οι προβολείς και τα φώτα δείχνοντας τη γύμνια μας, την έλλειψη γνώσης γύρω από τα θέματα του σεξ και αύξησαν αυτό που ονομάζουμε «σεξουαλικό πρόβλημα».

Ο Νεοέλληνας βομβαρδισμένος από τα περιοδικά, τις εφημερίδες και τις τηλεοράσεις, ακούει και δέχεται πληροφορίες για το σεξουαλικό του πρότυπο, ερεθίζεται από τη σεξουαλική ελευθερία των μέσων μαζικής ενημέρωσης, βλέπει σεξουαλικά μοντέλα που ζηλεύει και θέλει να τα αντιγράψει, διαβάζει για το πως πρέπει να κάνει έρωτα με το σύντροφό του (σελίδα …τάδε), γεμίζει απορίες και ερωτηματικά ρουφώντας το πικάντικο και ερεθιστικό σεξ, που στην ουσία όμως το φοβάται και τρέμει στη σκέψη της αποτυχίας και της απόρριψης, μέσα στην προσπάθειά του γυμνός να ικανοποιήσει το ερωτικό του ταίρι.

Αυτή λοιπόν η σεξουαλική αναζήτηση, η φιλήδονη ικανοποίηση, η επιβεβαίωση του ρόλου στο «αρέσω και μετράω», είναι η βασική απάντηση στην ψυχή και το σώμα ενός ανθρώπου που εκφράζει τον ερωτικό του ρόλο; Είναι η ανάγκη μιας προϋπόθεσης του «Πώς πρέπει να κάνω έρωτα; Πώς μπορώ να είμαι πιο όμορφος, δυνατός μέσα στην εσωτερική μου ανασφάλεια και φτώχεια μου;»

Και αυτό είναι ένα ερώτημα που μπαίνει όχι μόνο στο Νεοέλληνα, αλλά γενικότερα στην ανθρώπινη κοινωνία που οι θεσμοί και οι αξίες βάζουν το πρόσωπο της ερωτικής άρνησης και το χάσιμο του ερωτικού εαυτού μας που γίνεται περισσότερο σεξουαλικός, δυναμικός και επιθετικός στην κατάκτηση και καταξίωση που η ζωή απαιτεί. Η ανθρώπινη έκφραση, πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι χάνει τη φυσική της υπόσταση, οδηγείται στους ρυθμούς μιας ερωτικής ζωής που η επιθυμία γίνεται «τεχνητό φτιάξιμο» μιας διάθεσης, που βγαίνει μέσα από το «πρέπει» και το «τώρα». Μιας ανάγκης που δυναμικά δηλώνει τους όρους ενός παιχνιδιού που είναι το μέσον της σεξουαλικής εκτόνωσης του μυαλού και της σάρκας, χωρίς τον ερωτισμό και τη φυσική απελευθέρωση της ψυχικής μας εικόνας.

Ένας σεξουαλικός ρόλος που έρχεται να δώσει μια συγκεκριμένη ταυτότητα με ένα «πρόγραμμα» ανταλλαγής μηνυμάτων, σε ανταγωνιστικό πλαίσιο των δύο φύλων, στο ποιος είναι ο δυνατός και ποιος ο αδύνατος.

Ένας ρόλος που έχει το κοινωνικό πρόσωπο της σεξουαλικότητας (ηθικό ή ανήθικο), το συγκεκριμένο πλαίσιο της ερωτικής πράξης (ομαλό ή ανώμαλο) και το ατομικό γνώρισμα της επιτυχίας (πρέπει να αρέσω και να μην αμφισβητηθώ).

Εδώ ίσως είναι αναγκαίο να εκφράσουμε τη βαθύτερη ανησυχία του ανθρώπου που πασχίζει να ανακαλύψει τη σεξουαλική του εικόνα έξω από τον εαυτό του, βάζοντας ρόλους και ντυσίματα μιας ναρκισσιστικής συμπεριφοράς, χάνοντας αυτό ακριβώς που μέσα του έχει: την ερωτικότητά του.

Η νεύρωση της σεξουαλικής επιτυχίας μας παγιδεύει στην αναζήτηση προτύπων και στόχων, που δεν μας αφήνουν να ερωτευθούμε, να αναζητήσουμε την ερωτική μας αίσθηση, αναλώνοντάς μας στην ανταγωνιστικότητα και σύγκρουση του συναισθηματικού μας χώρου, στον οποίο δεν χωράει ο σύντροφος γιατί δεν υπάρχουμε εμείς οι ίδιοι.

Και τελικά, ποιος ορίζει αυτή την ίδια την ερωτική του έκφραση, κυνηγώντας τη σεξουαλική ικανοποίηση; Γιατί η ερωτική έκφραση βγαίνει σαν φτιαγμένη σεξουαλική πρόκληση; Πόσο ένας ερωτικός ρόλος μπορεί να είναι σεξουαλικός και ίσως ακόμα πόσο η σεξουαλική ικανοποίηση του ενστίκτου μας (που όλοι το κουβαλάμε μέσα μας) μπορεί να συνυπάρξει με την ερωτική μας έκφραση; Και ποιό είναι το σωστό και ποιο το λάθος;