Πλησιάζουν τα Χριστούγεννα κι όλοι ευελπιστούμε το φως από τη γέννηση του Θεανθρώπου να φέρει στις καρδιές και τη ζωή μας ειρήνη, χαρά, υγεία και αγάπη!

Eίναι μέρες που βρισκόμαστε με τους αγαπημένους μας και ως ένδειξη της αγάπης μας ανταλλάσουμε διάφορα δώρα.

Τα μικρά παιδιά, περισσότερο απ’όλους μας αναμένουν τον ασπρογένη άγιο να κατέβει από την καμινάδα και να τους χαρίσει το πολυπόθητο παιχνίδι, που έχουν ζητήσει.

Στην Ιταλία, σύμφωνα με την παράδοση, δεν είναι ο Άη-Βασίλης με την κόκκινη κάπα από την Καισαρεία, που θα φέρει τα δώρα, αλλά η Μπεφάνα! Mια ευγενική, γριά μάγισσα, το θηλυκό αντίστοιχο αρχέτυπο του Άγιου Βασίλη.

Μόνο που τα δώρα δεν τα φέρνει τα Χριστούγεννα ή την Πρωτοχρονιά αλλά την παραμονή των Θεοφανείων όταν η Μπεφάνα κατεβαίνει με τη σκούπα της από την καμινάδα των σπιτιών.

Το όνομά της προέρχεται από την ελληνική λέξη Θεοφάνια.

(“La Festa dell’ Epifania “-Επιφάνια…Μπεφάνα).

Ο εορτασμός της φαίνεται να προέρχεται από τελετή των Ρωμαίων προς τιμήν της Strenia ή Strenua, θεάς του νέου έτους.

Τη μέρα αυτή οι Ρωμαίοι έκαναν ανταλλαγή δώρων, σύμβολα καλών οιωνών και ευημερίας.

Σ’αυτές τις τελετουργίες, ως δώρα προσφέρονταν σύκα, χουρμάδες και μέλι.

Διανομή δώρων από τη Μπεφάνα, Bartolomeo Oinelli, 1825

Από την ανταλλαγή δώρων, λοιπόν προς τιμήν της Στρένια φτάσαμε στη Μπεφάνα, τη μάγισσα των Χριστουγέννων.

Τη νοικοκυρά- μάγισσα, που σύμφωνα με το μύθο, γεμίζει τα παπούτσια των παιδιών με δώρα και παιχνίδια.

Όχι όμως όλων των παιδιών…αλλά μόνο των υπάκουων και πειθαρχημένων!

Σύμφωνα με την ιστορία της, η πολυάσχολη μάγισσα Μπεφάνα είχε αρνηθεί να ακολουθήσει τους τρεις μάγους, που την είχαν προσκαλέσει να ψάξουν μαζί, ακολουθώντας το λαμπερό αστέρι για το νεογέννητο Χριστό.

Εκείνη προτίμησε να συνεχίσει τις δουλειές της, το νοικοκυριό της, αντί να τρέχει στις ερημιές.

Αργότερα όμως που το καλοσκέφτηκε, το μετάνιωσε και κατάλαβε το λάθος της.

Όμως ήταν ήδη αργά, μιας και οι τρεις μάγοι με τις καμήλες είχαν ήδη πάρει το δρόμο τους και δε μπορούσε να βρει τα ίχνη τους για να τους ακολουθήσει με τη μαγική της σκούπα.

Έτσι, αποφάσισε να αρχίσει να πετάει πάνω απ’ όλα τα σπίτια του κόσμου και να ρίχνει σε κάθε καμινάδα κι ένα δώρο, με την ελπίδα ότι σε κάποιο από αυτά τα σπίτια θα έχει γεννηθεί το θείο βρέφος για να λάβει επιτέλους το δώρο, που του χρωστά…

Συνήθως απεικονίζεται ως μια γριά, καβάλα σ ‘ένα σκουπόξυλο, φορώντας κόκκινη ρόμπα, καπέλο, ένα πολύχρωμο σάλι και μουντζουρωμένη απ’την καπνιά, χαμογελώντας να μεταφέρει ένα σάκκο γεμάτο δώρα και παιχνίδια.

Με την πάροδο του χρόνου,το παραμύθι παραλάσσεται και η Μπεφάνα αφήνει δώρα μόνο στα καλά και υπάκουα παιδιά.

Στα άτακτα, ανυπάκουα, σκανταλιάρικα και ζωηρά παιδάκια προτιμά να αφήσει αντί για δώρα, κάρβουνα στα παπούτσια τους. Για να την καλοπιάσουν τα παιδιά και η οικογένειά τους τής αφήνουν συνήθως ένα ποτήρι κρασί και ένα πιάτο με λιχουδιές δίπλα στο τζάκι.

Σε περιοχές, όπως της αγροτικής Σικελίας ,υποστηρίζουν πως η Μπεφάνα ,αν είσαι καλονοικοκύρης,θα σκουπίσει και το σπίτι πριν φύγει…σύμβολο απομάκρυνσης των προβλημάτων και των ταλαιπωριών της χρονιάς!

Όπως βλέπουμε, από την παράδοση του άη Βασίλη έχει διατηρηθεί το στοιχείο της καμινάδας καθώς και η επιβράβευση των καλών παιδιών με δώρα.

Η Κιάρα, μια ιταλίδα γειτόνισσα, κάθε χρόνο τέτοια μέρα φτιάχνει τα “μπεφάνια”, σοκολατένια γλυκά σε σχήμα, που θυμίζουν κομμάτια κάρβουνου.

Τα περισσότερα από τα στοιχεία, που σας αναφέρω είναι γνώσεις που αποκόμισα μετά από διάλογο μαζί της.

Μου είπε επίσης πως στην Ιταλία την παραμονή των Φώτων γίνονται φαντασμαγορικές παρελάσεις και φιέστες με διάφορα δρώμενα, χορούς και παραδοσιακά τραγούδια.

Η γριά πολυάσχολη Μπεφάνα, που ξεκίνησε ως μια ταπεινή νοικοκυρά μα σήμερα απολαμβάνει τιμητικότατη θέση ανάμεσα στις προσωπικότητες των ημερών εμφανίζεται και στις αγαπημένες “Feste Romane” του Ρεσπίγκι…

Το τέταρτο μέρος του έργου του έχει τίτλο και αναφέρεται στην αγαπημένη αγιοβασιλίτσα…

Όσοι από σας νιώθετε παιδιά και αν εκτιμάτε πως ήσασταν υπάκουα και πειθαρχημένα κλείστε τα μάτια και αφήστε νοερά τις επιθυμίες σας …

Ισως σας ακούσει η Μπεφάνα και πειστεί να χαρίσει δώρα και σε σας!

Καλές γιορτές με υγεία και κάθε είδους ευλογία στη ζωή μας…

Αγάπη και περισσότερο φως στις ψυχές μας!

Ελπίδα Νούσα