Με τον Ιούλιο Βερν έχω μια σχέση αγάπης και πάθους που κρατάει από την παιδική μου ηλικία στην δεκαετία του ’70.

Μετά το πρώτο μου βιβλίο, δώρο της νονάς μου Ελισσάβετ και που πρέπει να ήταν το “ταξίδι στο Κέντρο της γης”, περίμενα με ανυπομονησία τα δώρα των συγγενών στα γενέθλιά μου ή στις γιορτές γνωρίζοντας εκ των προτέρων πως κάποια τουλάχιστον από αυτά θα ήταν βιβλία του Βερν. Στους πιο κοντινούς μάλιστα είχα φροντίσει με αριστοτεχνικό τρόπο να γνωρίζουν αυτή μου την επιθυμία για ένα ακόμη βιβλίο του Γάλλου συγγραφέα.

Κάπως έτσι με τον καιρό απέκτησα μια όμορφη σειρά από τα σπουδαιότερα βιβλία του Ιουλίου Βερν, αλλά και μαζί τους και μια πρόωρη αναγνωστική συνείδηση αφού το ύφος αλλά και η φαντασία του Γάλλου συγγραφέα καθόρισαν τις παιδικές και εφηβικές μου προτιμήσεις, ταξιδεύοντάς με σε τόπους μακρινούς παράξενους. Ο Βερν τόνωσε την φαντασία μου και με μύησε στην “καλή λογοτεχνία” και ιδίως αυτή που μπορεί και συνδυάζει την επιστημονική γνώση με την περιπέτεια.

Χθες κάποια στιγμή το βλέμμα μου έπεσε στο ράφι με τα βιβλία της παιδικής μου ηλικίας ενώ η ατμόσφαιρα γέμιζε από τον ήχο των άναρθρων λαρυγγισμών κάποιου νευρόσπαστου εκπροσώπου του Έθνους στην Βουλή των Ελλήνων στην συζήτηση μιας ακόμη πρότασης δυσπιστίας. Το μάτι μου καρφώθηκε σε ένα βιβλίο του Βερν με τίτλο “Οι ναυαγοί του Ιωνάθαν”. Η ιστορία για να καταλάβετε, εξελίσσεται στα τέλη του 19ου αιώνα, στα νησιά νότια από τον Πορθμό του Μαγγελάνου ένα μέρος όπου κανένα από τα μεγάλα γνωστά αποικιακά κράτη δεν είχε κυριαρχία εκεί, ούτε και τα διεκδικούσε. Το ναυάγιο του πλοίου Ιωνάθαν μετέφερε κάποιους ανθρώπους διαφόρων εθνικοτήτων και κοινωνικών επιπέδων, που για τον άλφα ή βήτα λόγο επίλεξαν την μετανάστευση και οι οποίοι βρέθηκαν στο έλεος των κυμάτων και της άγριας θάλασσας να ναυαγούν σε ένα έρημο νησί . Ένας μυστηριώδης άντρας που κατοικούσε από καιρό στην περιοχή μαζί με τους Ινδιάνους, διαποτισμένος με αναρχικές ιδέες και σύνθημα “Ούτε θεός ούτε αφέντης” απογοητευμένος από τα πολιτικά παιχνίδια, και από τη συνεχή καταδίωξη των Αρχών, τους βοηθά στον σκληρό αγώνα της επιβίωσης και στην εγκαθίδρυση μιας νέας κοινωνίας. Ο ίδιος λόγω πεποιθήσεων αρνείται να ηγηθεί με οποιονδήποτε τρόπο.

Όμως όταν τα πράγματα φτάνουν σε ακραίο σημείο αναγκάζεται να παραμερίσει αυτές τις ιδέες του και ν’ αναμετρηθεί με αυτό που οι κύριοι στα έδρανα της Βουλής ονομάζουν αριστοτεχνικά real politic. Η Ιστορία λέει πως ο Βερν εμπνεύστηκε τον ήρωά του από τον Αρχιδούκα Χούμπερτ Σαλβατόρ της Αυστρίας, ο οποίος το 1889 παραιτήθηκε από τα προνόμια της αυστριακής αυτοκρατορικής οικογένειας, πήρε το όνομα Τζον Ορθ, παντρεύτηκε μια χορεύτρια και αφού αγόρασε το πλοίο Σάντα Μαργκαρίτα, ταξίδεψε στη Νότια Αμερική. Εκεί κάπου χάθηκαν τα ίχνη του, και πέρασε στην σφαίρα της φαντασίας με πολλούς να πιστεύουν πως είχε ναυαγήσει κάπου στην Παταγονία όπου και είχε τελικά εγκατασταθεί. Ο μυθιστορηματικός χαρακτήρας του “Καού-τζερ” του ανθρώπου αυτού είναι ένας οραματιστής διαποτισμένος με τις ιδέες των Προυντόν, του Σαιν Σιμόν και του Φουριέ ο οποίος όταν βλέπει πως οι μέθοδοι που εφαρμόζονται για την εγκαθίδρυση του σοσιαλισμού αποδεικνύονται βάρβαροι και απάνθρωποι αποφασίζει να αποσυρθεί από τον πολιτισμένο κόσμο μένοντας τουλάχιστον αυτός πιστός σε έναν ουτοπικό σοσιαλισμό όπου η κοινωνία θα μπορούσε να εφαρμόσει την ισότητα χωρίς νόμους, αστυνομία, στρατό.

Όλα όμως αυτά έρχονται να δοκιμαστούν στην πράξη και τελικά καταλαβαίνει πως καμία ανθρώπινη κοινωνία δεν μπορεί να κυβερνηθεί χωρίς νόμους, και φυσικά χωρίς αστυνομία, στρατό. Η πραγματικότητα της ζωής τον νικά και όταν οι ιδέες αναμετρώνται με την αδήριτη ανάγκη, υπάρχει μόνο ένας νικητής και αυτός σίγουρα δεν είναι η ιδεολογία. Οι πολιτικές ίντριγκες, τα ιδεολογικά αδιέξοδα, τα στυγερά εγκλήματα, οι συμμαχίες, οι λυκοφιλίες, η καταπίεση, η προδοσία, το ξεπούλημα των πάντων ακολουθούν πάντα την πολιτική και την μαμά της Εξουσία, σε όποια της πλευρά και αν καθίσεις γιατί όλοι όσοι παίζουν αυτό το εθιστικό παιχνίδι γνωρίζουν καλά πως η παροδικότητα είναι το πεπρωμένο που πρέπει να εξασφαλίσουν με τους καλύτερους δυνατούς όρους άσχετα αν η ελευθερία είναι και παραμένει στον λόγο η φιλοδοξία.

Ο κάθε ιδεολόγος και επαναστάτης στην εφηρμοσμένη πολιτική στο τέλος πάντα θα συντριβεί, θύμα της φιλοδοξίας και της τόλμης του ότι έχει τη δύναμη να αλλάξει τα πράγματα ότι μπορεί να ελέγξει το παιχνίδι, ότι μπορεί να αλλάξει τη μοίρα του και από ένα απλό πιόνι στη σκακιέρα των συμφερόντων θα μετατραπεί σε πρωταγωνιστή. Και στο τέλος ο πραγματικός πρωταγωνιστής της κάθε ιστορίας η χώρα-οπερέτα θα συνεχίσει τον δρόμο της, αρνούμενη (ή και ανίκανη) να διδαχθεί από τα σφάλματα του παρελθόντος, από την βαριά ιστορία αιώνων, από τον συνεχή κύκλο της βίας και του αίματος που την κατατρέχει.

Οι κοινωνικές αντιθέσεις, η τεράστια διαφθορά, η υποταγή στις διαθέσεις άλλων μπορούν να συνυπάρξουν κυριολεκτικά τα πάντα. Κλείνουμε τη μία τρύπα μία μόλις στιγμή πριν ανοίξει η επόμενη σαν κάποιο μικρό ανόητο παιδί, με το δάχτυλο στην τρύπα ενός αναχώματος …για να αποφύγει την αναπόφευκτη πλημμύρα.

Νίκος Βασιλειάδης

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.

The article expresses the views of the author

iPorta.gr