Πάνος Μπιτσαξής

• Η νίκη, η ήττα και η ιστορική δικαίωση. Το κοινό στοιχείο της πολιτικής και του αθλητισμού είναι η διεκδίκηση της νίκης. Η αξιακή βάση, που αναγορεύει σε ύψιστη ιδέα τη σημασία της συμμετοχής όταν εξατομικεύεται ως νομιμοποίηση της ήττας, εκλαμβάνεται ως «παρηγοριά στον άρρωστο». Οι πολιτικές δυνάμεις και οι πολιτικοί αρχηγοί επιδιώκουν μετά πάθους τη νίκη. Την πλειοψηφική ακτινοβολία του πολιτικού τους μηνύματος και της προσωπικότητάς τους. Είναι τέτοιο το πάθος της νίκης και τόσο ελκτική η «σειρήνα» της εξουσίας, ώστε δε χρειάζεται ιδιαίτερη εξήγηση, γιατί το κύριο μέλημα των πολιτικών δεν είναι η αλήθεια, αλλά το τρυφερό χάδι σε κάθε πιθανή ή απίθανη απαίτηση των ψηφοφόρων. Σαν έμποροι που διαλέγουν από το χονδρεμπόριο την πραμάτεια τους για να προωθήσουν στη λιανική, ό,τι ζητάει περισσότερο η πιάτσα.

Στη σύγχρονη γλώσσα τα παραπάνω ορίζονται παραπλανητικά ως «πολιτική επικοινωνία». Η καλλιέργεια της συνειδητά ψευδούς επαγγελίας με εφαλτήριο, τον πολιτικό ανταγωνισμό για τη νίκη, είναι η βαρύτερη ενδογενής παθογένεια του πολιτικού συστήματος. Αν παραλληλίσεις τη διαδικασία αυτή με τον πρωταθλητισμό είναι σα να τρέχουν στο στίβο ντοπαρισμένοι αθλητές.

Όταν μια πολιτική δύναμη ηττάται από τον επιδεξιότερο ψεύτη εκδηλώνει διαχρονικά την συνήθως αποκαλούμενη «εσωστρέφεια». Η συνήθης κατάληξη της εσωστρέφειας είναι ότι το μήνυμα δεν ήταν αρκετά ελκυστικό για το λαό. Η παραδοσιακή συνταγή της «λύσης» είναι η αναπροσαρμογή της τακτικής, ώστε να ικανοποιηθεί η ανάγκη του λαού να ακούσει αυτά που θέλει. Η επανάκαμψη με νέα πολιτικά προϊόντα βαφτίζεται ως διαδικασία ιστορικής δικαίωσης. Γιατί όταν έρχεται η στιγμή της πραγματικής ιστορικής δικαίωσης, δηλαδή αποδεικνύεται ότι το ψέμα του νικητή καταρρέει, όλοι έχουν λησμονήσει ποιος και πότε είχε πει την αλήθεια, όλοι έχουν καταχωνιάσει στο υποσυνείδητο τα παλιά ψέματα αρχίζοντας να αναζητούν την κρυφή γοητεία της νέας παραγωγής ψεύδους, που δείχνει να μην έχει σχέση με τη παλιά.
Είναι ο φαύλος κύκλος του λαϊκισμού. Όταν οι πολίτες βιώνουν την παρακμή εκπλήσσονται. Δεν έχουν την ικανότητα να αντικρίσουν τον εαυτό τους στον καθρέφτη, να διακρίνουν τη δική τους συμμετοχή.

• Το «Ποτάμι» και ο Σταύρος. Απέναντι στον εδραιωμένο και βαθιά ριζωμένο βραχνά του λαϊκισμού ήρθε από το πουθενά ένας τύπος, που προσπάθησε να ορθώσει φράγμα. Ήταν ο Σταύρος. Όταν πρωτοεμφανίστηκε στην πολιτική ήταν κάτι σαν το τρελό του χωριού, που λέγοντας την αλήθεια βγάζει τους χωριανούς έξω από τα ρούχα τους. Μαζί του το «Ποτάμι». Η ομάδα των τολμηρών που ανασήκωσε από τον καναπέ πολλούς αξιόλογους, δημιουργικούς και ανήσυχους πολίτες που η πολιτική του λαϊκισμού είχε στείλει στο περιθώριο της δημόσιας ζωής. Και τι δεν άκουσαν στα πρώτα τους βήματα. «Καλωσορίζουμε μια τηλεοπτική εκπομπή που θέλει να γίνει κόμμα». «Είστε όργανα του Μπόμπολα και σκοτεινών συμφερόντων με στόχο να ανακοπεί ο δρόμος στην ενάρετη αριστερά». Το Ποτάμι επέμεινε. Δεν μετέβαλε το λόγο του. Δεν ήταν αλάθητο. Ουδείς αλάθητος. Το βασικό του όμως μήνυμα το συναντούμε ξανά σήμερα με τον πιο προφανή τρόπο.

– Δεν υπάρχει δεξιά και αριστερά, υπάρχουν λύσεις.

– Οι λύσεις δεν είναι δεξιές και αριστερές. Είναι λύσεις.

– Οι γενικότητες δεν οδηγούν πουθενά.

– Απαιτούνται δύσκολες και λεπτομερείς πολιτικές επεξεργασίες. Να τα αλλάξουμε όλα χωρίς να γκρεμίσουμε τη χώρα.

– Να δημιουργήσουμε ένα σύγχρονο αποτελεσματικό και επιτελικό κράτος.

– Να φέρουμε στο προσκήνιο τη δημιουργική και παραγωγική Ελλάδα.

– Να εξοβελίσουμε τον παρασιτισμό, την ευνοιοκρατία, τη φαυλότητα, τον πελατειασμό, τη διαφθορά, τη σπατάλη πόρων. Να οραματιστούμε μια άλλη Ελλάδα, μια Ελλάδα αξιοκρατίας, μια Ελλάδα αριστείας, μια Ελλάδα καινοτομίας.

– Να μπει νέο αίμα στην πολιτική.

Η επαγγελία αυτής της πολιτικής δημιούργησε στα τρία χρόνια ύπαρξης του «Ποταμιού» ένα ευρύτερο ιδεολογικό κεκτημένο, που πλαισιωνόταν από πλήθος προτάσεων εφαρμοσμένης πολιτικής. Ωστόσο η δημοσκοπική καθήλωση του απογοήτευσε τους πρωταγωνιστές του. Ήταν ήττα; Μήπως έπρεπε να μην εγκαταλειφθεί εντελώς και απότομα η μακρά παράδοση του λαϊκισμού; Απεβίωσε η ιδέα μιας άλλης πορείας στην ελληνική πολιτική ζωή;

• Ε λοιπόν όχι. Ήταν ήττα και νίκη μαζί. Φαίνεται παράδοξο, αλλά αυτό συνέβη. Η ιστορία έχει τους δικούς της δρόμους και τις πλέον απρόσμενες ατραπούς. Το μήνυμα του «Ποταμιού» ακτινοβόλησε στην πλειοψηφία. Μπόλιασε τις άλλες πολιτικές δυνάμεις. Έγινε καίριο στοιχείο του πολιτικού διαλόγου. Παλαιοκομματισμός ή νεωτερισμός και μεταρρυθμίσεις; Το δίλλημα έγινε βασικό στοιχείο της εσωτερικότητας του συνόλου των πολιτικών δυνάμεων του ευρωπαϊκού δημοκρατικού τόξου. Το κυρίαρχο ζήτημα στις κυοφορούμενες εσωτερικές διεργασίες της λεγόμενης Κεντροαριστεράς, της ιστορικής δημοκρατικής παράταξης.

• Η κεντρομόλος δυναμική. Το μήνυμα του «Ποταμιού» οδήγησε το πολιτικό σύστημα, σε μια πανίσχυρη, ορατή πλέον από τους πάντες, κεντρομόλο και όχι φυγόκεντρο δυναμική. Η πολιτική επαγγελία του Κέντρου, ως σημείου αναφοράς, δείχνει να έλκει την πλειονότητα στον κοινό τόπο της λογικής ανάλυσης. Στη δημιουργική αναζήτηση του πολιτικού λόγου, που πρώτο το «Ποτάμι», άρθρωσε με οργανωμένο και σαφή τρόπο. Το πολιτικό περιεχόμενο της αναμέτρησης για την ίδρυση νέου φορέα είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα των προταγμάτων, που έθεσε στην πολιτική ατζέντα το «Ποτάμι». Ασφαλώς και της ενοποιητικής παρώθησης που επιβάλει η βούληση των πολιτών. Η διαδικασία που σήμερα εξελίσσεται ελπίζω να μην ναρκοθετηθεί από διαδικαστικές διαφωνίες. Αν ολοκληρωθεί θα είναι νίκη και ιστορική δικαίωση των «τρελών του χωριού» ανεξάρτητα από την έκβαση της εκλογικής αναμέτρησης.

• Με την εμπειρία του σήμερα. Είναι αριστερή ή δεξιά η πετρελαιοκηλίδα; Ο καθαρισμός των ακτών και η απορρύπανση είναι δεξιά ή αριστερή πολιτική; Η δημιουργία συστήματος «red alert», που θα προλαβαίνει τις καταστροφές είναι δεξιά ή αριστερή πολιτική; Η αποτελεσματική λειτουργία του κρατικού μηχανισμού είναι δεξιά ή αριστερή πολιτική; Η συνεργασία του κράτους με την ιδιωτική πρωτοβουλία, τώρα που άρον άρον ψάχνουν ιδιωτικά πλοία για να αντιμετωπίσουν το μαζούτ, είναι δεξιά ή αριστερή πολιτική; Όταν το Ποτάμι ζητούσε την υπέρβαση της αναζήτησης λύσεων απέναντι στη γενική πολιτική αρλουμπολογία είχε δίκιο ή άδικο; Ας το σκεφτούμε με βάση τις εμπειρίες της χώρας. Ας τις φέρουμε στη μνήμη μας. Ας αναλογισθούμε ποιοι, μέσα στη θλιβερή περίοδο που διανύουμε, μίλησαν τη γλώσσα της αλήθειας και της κοινής λογικής. Δεν ήταν μόνο το «Ποτάμι». Ήταν όμως κυρίως το «Ποτάμι».

• Στις εκλογές για την ανάδειξη αρχηγού στο νέο φορέα του μεσαίου χώρου, στο νέο Προοδευτικό Κίνημα, στο Κέντρο, στην Κεντροαριστερά, αδιαφορώ εντελώς πως θα το πούμε, αφενός θα πάω να ψηφίσω και αφετέρου αποφάσισα να ψηφίσω το Σταύρο. Τιμώ και σέβομαι όλους τους υποψηφίους. Όλοι έχουν προσφορά, αλλά και λάθη μηδέ του Σταύρου εξαιρουμένου. Τιμώ τη προσφορά και θεωρώ τα λάθη ανθρώπινα. Όποιος δρα κάνει και λάθη. Ψηφίζω το Σταύρο γιατί δε θέλω να ριχτεί στον κουβά το πολιτικό κεκτημένο του Ποταμιού. Είναι πολύτιμο αν συνενωθεί με τις θετικές όψεις της ιστορικής διαδρομής του ΠΑΣΟΚ που δεν είναι καθόλου λίγες, καθόλου αδιάφορες και καθόλου αμελητέες.

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.

The article expresses the views of the author

iPorta.gr