Γιάννης Καραχισαρίδης

Εξακολουθούμε να μη καταλαβαίνουμε. Επτά χρόνια μνημόνια κι ακόμα δεν έχουμε καταλάβει τι κάνουμε λάθος. Μένουμε έκπληκτοι γιατί, αφού ψηφίσαμε όλα τα προαπαιτούμενα, οι δανειστές δεν αποφάσισαν ακόμα να μας δώσουν τη δόση, δεν μας επιτρέπουν να μπούμε στη ποσοτική χαλάρωση και δε προχώρησαν σε καμιά διευθέτηση του χρέους. Δεν καταλαβαίνουμε πως όποια διευθέτηση του χρέους και να γίνει, η θέση μας δε θα βελτιωθεί. Αν απλά ακούγαμε τους δανειστές και δεν κάναμε ότι μας κατέβη, θα καταλαβαίναμε ότι η λύση δεν είναι ούτε το χρέος, ούτε τα πλεονάσματα. Η λύση είναι οι μεταρρυθμίσεις. Αλλά ποιες μεταρρυθμίσεις; Στα επτά χρόνια της κρίσης έχουμε κάνει έναν άπειρο αριθμό μεταρρυθμίσεων αλλά καμιά χρήσιμη. Καμία μεταρρύθμιση που να ευνοεί την ανάπτυξη. Αν είχαμε κάνει χρήσιμες μεταρρυθμίσεις, θα είχαν ξεκινήσει και οι επενδύσεις που λιμνάζουν χρόνια. Και καλά η κυβέρνηση, έχει ένα αριστερό χάος στο κεφάλι της. Αλλά και η αντιπολίτευση δε πάει πίσω. Στα δύο πρώτα χρόνια της κρίσης, όταν κυβερνούσε, πέτυχε μια σημαντικότατη απομείωση του χρέους και μια εντυπωσιακή δημοσιονομική προσαρμογή. Και μετά τι; Δεν έκανε καμιά νομοθετική ενέργεια που να διευκολύνει άμεσα τις επενδύσεις. Μόνο ψήφιζε νόμους με το τσουβάλι ή έκλεινε την ΕΡΤ επειδή δε μπορούσε να τη μεταρρυθμίσει. Η μόνη συζήτηση που έχει νόημα σήμερα είναι η ανάπτυξη. Ούτε το χρέος, ούτε τα πλεονάσματα, ούτε η ποσοτική χαλάρωση, ούτε η έξοδος στις αγορές. Μόνον η ανάπτυξη. Το μόνο θέμα που θα πρέπει να μας απασχολεί είναι τι πρέπει να γίνει σήμερα προς όφελος της ανάπτυξης, πριν μας αποχαιρετίσει και το 2017. Κι επειδή το κράτος δεν μπορείς να το δαμάσεις εύκολα, θα έπρεπε να εξαιρέσουμε από τις δαγκάνες του, τουλάχιστον επιλεγμένες και στρατηγικές επενδύσεις που δε λένε να ξεκινήσουν.

Επικίνδυνες ισορροπίες. Οι τρομοκρατικές επιθέσεις αναγκαστικά μπερδεύουν τις φιλελεύθερες κοινωνίες. Όταν ένας τρομοκράτης βάζει βόμβα και σκοτώνει αθώους, προφανώς παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα. Για να εντοπίσεις όμως έναν τρομοκράτη χρησιμοποιείς κατασταλτικές μεθόδους όπως παρακολουθήσεις, ανακρίσεις, συλλήψεις υπόπτων, που μπορεί να είναι και αθώοι. Για να αμυνθείς, αναγκαστικά αναστέλλεις κάποια άλλα ανθρώπινα δικαιώματα. Ποια είναι τα όρια για μια δημοκρατία κανείς δε μπορεί να το πει αβασάνιστα. Πάντως είτε το θέλουμε είτε όχι ο θρησκευτικός φανατισμός υπάρχει. Και στις μέρες μας πηγάζει μόνο από το Ισλάμ. Αλλά ας είμαστε σίγουροι ότι αν στην εποχή του χριστιανικού φανατισμού υπήρχαν βόμβες, θα είχαμε και τότε βομβιστές.

Ο πολιτισμός είναι μια περιπέτεια. Αν παρατηρήσουμε τα γεγονότα και τις εξελίξεις από την Αναγέννηση μέχρι τις μέρες μας, εύκολα διαπιστώνουμε ότι ο εκπολιτισμός δεν ήταν μια ευθύγραμμη και ασφαλής οδός. Το μέλλον πάντα ήταν άδηλο. Γι’ αυτό και συχνά πέφτουμε έξω όταν νομίζουμε ότι το μέλλον θα προκύψει από αυτό που εμείς νομίζουμε ότι είναι το παρόν.

Όχι άλλες μεταρρυθμιστικές λίστες. Αν θέλεις να μην αλλάξεις τίποτα κάνε λίστες με αλλαγές. Σήμερα όλοι στη χώρα μας, αριστεροί, δεξιοί, κεντρώοι, κεντροαριστεροί, ευρωπαϊστές, ευρωσκεπτικιστές, όλοι έχουν έτοιμες λίστες με αλλαγές που ως δια μαγείας θα λύσουν όλα τα προβλήματα της χώρας. Στα επτά χρόνια της κρίσης έχουμε αλλάξει τα πάντα, χωρίς να αλλάξουμε τίποτα. Και οι λίστες πάνε κι έρχονται. Γενικόλογες και ανούσιες. Λίστες με ωραία και παχιά λόγια. Λίστες που η μία αντιγράφει την άλλη. Ε λοιπόν όχι άλλες λίστες. Ας βρεθεί κάποιος να μας μιλήσει και για κανένα σχέδιο. Έστω ένα. Με προτεραιότητες και χρονοδιαγράμματα. Ένα σχέδιο που να μας λέει με σαφήνεια τι ακριβώς πρέπει να κάνουμε τον άλλο μήνα και τι τον μεθεπόμενο. Και ίσως τότε να ξεμπερδέψουμε μια και καλή με τις λίστες και τα οράματα. Και να δούμε επιτέλους τι μπορεί να εφαρμοστεί. Πότε και με ποιο τρόπο.

Οι έμμονες ιδέες. Όταν μας εντυπωθεί μια άποψη, γίνεται έμμονη ιδέα. Μας καταδυναστεύει και καθορίζει τη ζωή μας. Και πιο πολύ μας βολεύουν εκείνες οι έμμονες ιδέες που μεταφέρουν τις ενοχές μακριά από μας, στους άλλους. Η πιο ισχυρή έμμονη ιδέα, της εποχής των μνημονίων, είναι η σιγουριά ότι οι δανειστές φταίνε για τα βάσανα μας. Για του λόγου το αληθές, παραθέτω κάποια στερεότυπα που διατυπώθηκαν από ανθρώπους απόλυτα προσηλωμένους στο ευρώ και στην ΕΕ: «Περιττή και επιζήμια η παρουσία του ΔΝΤ. Θα ζητά συνεχώς ανταλλάγματα». «Παλεύουν τα βουβάλια (Γερμανία & ΔΝΤ) και τη πληρώνουμε εμείς». «Η Ελλάδα έχει πράξει στο ακέραιο το καθήκον της. Ώρα να πράξουν και οι εταίροι μας το δικό τους». Και μια γελοιογραφία: – Τους έχουμε ανάγκη. – Το ξέρουν. – Γι’ αυτό μας κάνουν ότι θέλουν.

Το παλιό και το νέο. Ας ρίξουμε μια ματιά στην Ιστορία. Το παλιό ήταν ο Αύγουστος και το νέο ο Καλιγούλας. Το παλιό ήταν ο Μάρκος Αυρήλιος και το νέο ο Κόμοδος. Ίσως θα μας κάνει καλό να αφήσουμε τη νεολαγνεία στην άκρη και να αποτιμήσουμε με μεγαλύτερη προσοχή το παλιό.

Η αλαζονεία των μορφωμένων. Μια έρευνα έδειξε ότι οι μορφωμένοι πάνε με τους δημοκράτες και τη πολιτική ορθότητα και οι αμόρφωτοι με τους λαϊκιστές. Κάποτε όμως οι μορφωμένοι θα πρέπει να εγκαταλείψουν την αλαζονεία τους. Κάποτε θα πρέπει να εγκαταλείψουν τη βεβαιότητα τους ότι το δίκιο είναι υποχρεωτικά με το μέρος τους. Κάποτε οι μορφωμένοι θα πρέπει να βγουν από το ασφαλές κάστρο τους και να επισκεφθούν τον πραγματικό κόσμο. Κι αντί να κοκορεύονται για την ορθότητα τους, ας επιχειρήσουν να πείσουν τους αμόρφωτους. Και ν’ αποδείξουν έτσι ότι η μόρφωση τους έχει και μια χρησιμότητα.

Ευκατάστατοι στρατευμένοι καλλιτέχνες. Στην έκθεση Documenta, μια εικαστικός από την Αργεντινή, «φιλοτέχνησε» το εξής «μεγαλοφυές» έργο: Τοποθέτησε ένα καφάσι γεμάτο ελιές και προέτρεψε τη Μέρκελ να πάρει το καφάσι σε αντάλλαγμα για το χρέος της Ελλάδας. Υπήρξαν αρκετοί συμπολίτες μας που απόλαυσαν αυτό το έργο τέχνης. Η εικαστικός προφανώς πληρώθηκε για την βαθυστόχαστη έμπνευση της. Και πράγματι υπάρχουν πολλοί καλλιτέχνες στη Δύση που νιώθουν (ή το παίζουν) στρατευμένοι. Και θεωρούν βέβαιο ότι ζούμε στη Κόλαση του Δάντη. Και η υψηλή τέχνη τους μας αποκαλύπτει δήθεν αυτή τη σκληρή πραγματικότητα. Και φυσικά θεωρούν χρέος τους να μεταδώσουν το μεγάλο μήνυμα σε μας τους αδαείς θεατές. Θεωρούν χρέος τους να μας ενημερώσουν ότι ο πολιτισμός κατέρρευσε και η ανθρωπιά εχάθη στης θάλασσας τα βάθη. Ευτυχώς όμως υπάρχουν και καλλιτέχνες σαν τον Κλιντ Ίστγουντ. Που πριν λίγες μέρες βρέθηκε στις Κάνες, στον ναό των δυσνόητων και διδακτικών ταινιών. Εκεί ο ιερόσυλος Κλιντ τόλμησε να πει «ότι σήμερα έχει χαθεί το χιούμορ, έτσι όπως σκοτώνουμε ο ένας τον άλλον με τη πολιτική ορθότητα». Είπε ακόμα κι ανατρίχιασαν οι καλοπληρωμένοι διανοούμενοι: «Οι ταινίες αποτελούν έναν τρόπο απόδρασης από την πραγματικότητα, δεν την αντικατοπτρίζουν». Αυτά είπε, μήπως και οι τεμπέληδες της εύφορης κοιλάδας αμφισβητήσουν τις στοχαστικές βεβαιότητες τους.

Τι είναι επιτέλους η αριστερά. Ο διακεκριμένος ζωγράφος Χρίστος Καρράς δήλωσε ότι νιώθει απελπισία και θλίψη γι’ αυτή την αριστερά. Το ίδιο έχουν νιώσει και πολλοί άλλοι απογοητευμένοι διανοούμενοι. Ο επί δεκαετίες εθισμός στην αστική δημοκρατία, μας έχει δημιουργήσει την ψευδαίσθηση ότι η αριστερά είναι ταγμένη να προασπίζεται αυτή τη δημοκρατία και τα αγαθά της. Την ελευθερία της γνώμης και την εφ’ όλης της ύλης ανεξιθρησκία. Προφανώς έχουμε ξεχάσει ότι η αριστερά έχει την ισχυρή πεποίθηση ότι μόνον αυτή διαθέτει πολιτική ορθότητα. Ότι ακόμα πλάθει στη φαντασία της την αντιπαράθεση ενός ηθικά αμόλυντου και ομοιογενούς λαού ενάντια στις σκοτεινές μεθοδεύσεις του καπιταλισμού. Και προφανώς έχουμε ξεχάσει ότι όλες οι γνωστές και κατακτημένες ελευθερίες του δυτικού κόσμου γεννήθηκαν σε συνθήκες αστικής δημοκρατίας και καπιταλισμού.

Οι ανισότητες. Όταν οκτώ αθλητές τρέχουν έναν αγώνα 100 μέτρων, το μόνο που έχουν στο μυαλό τους είναι η νίκη. Ποτέ δεν έχουμε δει αθλητές να τερματίζουν όλοι μαζί για να υπερασπιστούν κάποιου είδους παράξενη ισότητα. Και για να νικήσει ένας αθλητής πρέπει να δουλέψει σκληρά και να βελτιωθεί. Να γίνει καλύτερος από τους άλλους. Αλλά επειδή η εποχή μας έχει μάθει να σκέφτεται με άσπρο-μαύρο, θεωρεί την ανισότητα έγκλημα καθοσιώσεως. Όσο και να παιδευόμαστε όμως οι ανισότητες θα πρυτανεύουν στον κόσμο των ανθρώπων. Κι ο πολιτισμός το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να τις αμβλύνει κι όχι να τις καταργήσει. Και ίσως η εποχή μας να καταλάβει κάποια στιγμή ότι η ανισότητα μπορεί να είναι εκμετάλλευση, αλλά σε άλλες εκδοχές της μπορεί να είναι και κίνητρο.

Μανία με τις εξαγγελίες. Αλήθεια πόσα τριετή, διετή, εξάμηνα ή πενταετή μεταρρυθμιστικά σχέδια έχουμε ακούσει να εξαγγέλλονται μέχρι σήμερα; Ουκ έστιν αριθμός. Παρ’ όλο που κανείς πλέον δε γίνεται πιστευτός, η μανία των εξαγγελιών δε λέει να κοπάσει. Ας δούμε ένα παράδειγμα βιαστικής και αποτυχημένης εξαγγελίας από το Υπουργείο Πολιτισμού. Εξήγγειλε ότι θα μετατρέψει στον Πειραιά ένα σιλό σε μουσείο. Μετά την αντίδραση της Cosco το θέμα θάφτηκε στα γρήγορα. Το μουσείο όμως θα μπορούσε να γίνει. Χρειαζόταν σοβαρή δουλειά, χωρίς φανφάρες και εξαγγελίες. Διαπραγματεύσεις και πειθώ. Θα μπορούσε μάλιστα η Cosco να χρηματοδοτήσει και τη διαμόρφωση του μουσείου. Αλλά οι εξαγγελίες είναι πιο βολικές, απ’ τη σκληρή και στοχευμένη δουλειά που φέρνει αποτελέσματα.

Παρερμηνείες. Ο πρωθυπουργός σε μια ομιλία του επικαλέστηκε τον Θερβάντες. Κι έβαλε στο στόμα του ποιητή την εξής φράση: «Είναι παράλογο να βλέπεις τον κόσμο έτσι όπως είναι κι όχι όπως θα ήθελες να είναι». Ο ήρωας όμως του Θερβάντες, ο Δον Κιχώτης, δεν ήταν κανένας επαναστάτης που πάσχιζε να αλλάξει τον κόσμο. Έκανε κάτι πολύ πιο μεγαλειώδες. Αφέθηκε στην αδικία και στη κουτοπονηριά των ανθρώπων και περιπλανήθηκε στον κόσμο, εκλαμβάνοντάς τον όπως εκείνος θα ήθελε να είναι. Επέλεξε να τα βάλει με ανεμόμυλους. Επέλεξε να εμπιστευτεί απατεώνες και οι κακοτυχίες του ποτέ δεν του άλλαξαν τον τρόπο που εκείνος επέλεξε να βλέπει τον κόσμο.

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.  

The article expresses the views of the author

iPorta.gr