Ελπίδα Νούσα  

Είχε ταλαιπωρήσει το συνθέτη αφάνταστα από την αρχή του γάμου τους.

Δεσποτική, δύστροπη, κυκλοθυμική, με τις διαθέσεις της να μεταβάλλονται διαρκώς…

Ομως η γερμανίδα υψίφωνος Παουλίνε ντε Άννα βρισκόταν πίσω από πολλές εμπνεύσεις του Στράους, καθώς εκείνη αποτελούσε τη Μούσα του…και κείνος, αθεράπευτα ερωτευμένος μαζί της υπέμενε κάθε ιδιορρυθμία της.

“Είναι πολύπλοκος χαρακτήρας, μπορείς να την πεις και διεστραμμένη, είναι όμως απόλυτα θηλυκή, άκρως αισθησιακή… με τις διαθέσεις της να εναλλάσσονται διαρκώς και ποτέ να μην είναι η στιγμή ίδια με την προηγούμενη, μαζί της…”, είχε εκμυστηρευτεί ο Ρίχαρντ Στράους στον Ρομαίν Ρολάν.

Ισως αυτό το στοιχείο της ήταν που έλκυε περισσότερο το συνθέτη.

Η ποικιλία των στιγμών, που άλλαζαν αποχρώσεις ακαριαία, σβήνοντας οποιαδήποτε υπόνοια ανίας και μονοτονίας.

Η Παουλίνε ντε Άννα γεννήθηκε σαν σήμερα 4 Φλεβάρη 1863 στο γερμανικό Ίνγκολστατ κι ευτύχησε να βρίσκεται στο πλάι ενός κορυφαίου συνθέτη για την οποία μάλιστα είχε γράψει πολλούς οπερατικούς ρόλους.

Παρόλες τις ιδιοτροπίες, την αλαζονεία και τις εκκεντρικότητες της Παουλίνε, με τη μακριά γλώσσα και τα απότομα ξεσπάσματα, ο γάμος τους κατά τον Στράους, ήταν μάλλον ευτυχής, με την προσωπικότητα και το ταμπεραμέντο της να γίνεται συχνά πηγή έμπνευσης για τον άντρα της.

Ένα μουσικό πορτραίτο της χτίζει ο Στράους στο συμφωνικό ποίημά του: “Η Ζωή ενός ήρωα, op.40”, ένα έργο αυτοβιογραφικό στο οποίο πίσω από την ανωνυμία του πρωταγωνιστή του, ο Στράους αντιμάχεται τους κριτικούς της εποχής του, που τον βομβάρδιζαν με τις κακίες τους, μη μπορώντας να κατανοήσουν τη νεωτεριστική, μουσική του γλώσσα.

Συνοδοιπόρο και στυλοβάτη σε αυτή τη μάχη είχε τη σύντροφό του, που παρότι περίπλοκη, δύστροπη και κυκλοθυμική, τόνωνε το ηθικό του, έδινε δύναμη και εμψύχωνε την καλλιτεχνική υπόστασή του να μην τα παρατήσει.

Η Παουλίνε παρέμενε πιστή κι αφοσιωμένη στην τέχνη του Ρίχαρντ!

Το τρίτο μέρος του παραπάνω συμφωνικού ποιήματος έχει τίτλο: “Η σύντροφος του ήρωα” στηρίζεται σε μια μελωδία που εκτελείται από σόλο βιολί, ακολουθώντας μια γραμμή άλλοτε τρυφερή κι άλλοτε άγρια και βάναυση, με τοξοτά και ξύλινα πνευστά να εναλλάσσονται με σύντομες παρεμβολές δηλώνοντας την παρουσία της Παουλίνε με ευφυέστατο τρόπο.

Μια μακροσκελής καντέντσα, περισσότερο μελωδική, οδηγεί στο νέο θεματικό υλικό, που καταλήγει σε φανφαρόζικες εκρήξεις των χάλκινων προς στιγμήν, ενώ σταδιακά γαληνεύει και αποσύρεται σκιαγραφώντας μια εκστασιακή, ερωτική σκηνή.

Η έκθεση και ανάπτυξη των θεμάτων περίτεχνη μέσα στην πολυπλοκότητά τους, καθορίζουν με την αντίθεσή τους στο ρυθμό και το ύφος, το πορτραίτο της Παουλίνε.

Η coda ολοκληρώνει το σκίτσο της εκκεντρικής γυναίκας, που αποτέλεσε μια μεγάλη πηγή έμπνευσης για τον ίδιο το δημιουργό, που φαίνεται να πίστεψε στον έρωτα καθώς είναι αυτός που σε βοηθά να ζεις και να δημιουργείς.

Διαφανής και ατμοσφαιρική η γραφή του Στράους, αναδεικνύει με ευφυέστατο τρόπο την ιδιορρυθμία μιας προσωπικότητας σε ένα έργο που το χαρακτηρίζει έντονη θεατρικότητα, ευφάνταστο ύφος και ευρηματική ενορχήστρωση.

Λαμπρή, σφριγηλή, δυναμική η εκτέλεση μάς βαφτίζει θεατές σκηνών απείρου κάλλους ανάμεσα στο ζευγάρι, που εδώ τον πρώτο λόγο τον έχει η εκρηκτική Παουλίνε!

Richard Strauss : Ein Heldenleben, Op. 40: III(7:45)

{youtube}iCe5HjH_2FU{/youtube}