Ηλίας Καραβόλιας  

[email protected]

Ανατομικά υποδήματα Lumberjack, Stonefly, Ecco,

Χριστουγεννιάτικες Προσφορές έως και 50%,

Γρ. Λαμπράκη 46, Ρόδος [Κέντρο, Περιοχή 100 Μαγαζιά, έναντι Everest] 

Η πυκνή επικαιρότητα, ο αγώνας επιβίωσης, η ταχύτητα των δικτύων, δεν επιτρέπουν να σκεφτούμε- αυτή την εποχή κυρίως- μήπως πρέπει να ξεσκονίσουμε κάποια βιβλία. Και θα ρωτήσει κάποιος γιατί να διαβάζουμε βιβλία αφού ζούμε στην εποχή του internet, των μηχανών αναζήτησης , της ”έτοιμης” τροφής για σκέψη. Κατ αρχήν να πω ότι δυστυχώς στην Ελλάδα δεν διαβάζουμε. Δυστυχώς ούτε εφημερίδες πλέον. Παίρνουμε μασημένη τροφή ( πχ. από sites,facebook social media) και πορευόμαστε με τηλεοπτικές και ιντερνετικές ταχύτητες. Mας ενδιαφέρει η πληροφορία και η είδηση και συνήθως νομίζουμε ότι – μέσα στον ωκεανό του διαδικτύου- την πήραμε από μια πηγή που δεν την έχουν πολλοί άλλοι. Δεν μας ενδιαφέρει πάντα να κατανοούμε τι συμβαίνει. Μας ενδιαφέρει πολλές φορές να ξέρουμε πριν τους άλλους. Η πραγματικότητα τρέχει, δεν χωράει ανάλυση και φιλοσοφία.

Υπεραπλουστεύουμε τα πάντα. Σπανίως ρίχνουμε μια ματιά στην βιβλιοθήκη να θυμηθούμε ότι κάπου διαβάσαμε μια παραλλαγή,μια παλιότερη εκδοχή του παρόντος.Η αλήθεια σ αυτό είναι ότι μας τρομάζει, υποσυνείδητα, να ανακαλύψουμε ότι κάπου σε ένα βιβλίο,σε ένα δοκίμιο ή σε ένα κλασικό μυθιστόρημα, είναι καταγεγραμμένη η νεύρωση μας να κατανοούμε τα πάντα, απο τα οποία βομβαρδιζόμαστε καθώς έχουμε το smartphone στην παλάμη μας. Φοβόμαστε να ψάξουμε σε ένα βιβλίο την εμμονή μας να ερμηνεύσουμε το παρόν με όρους μέλλοντος,που δήθεν νομίζουμε ότι μπορούμε και να το πρβλέψουμε. Το τί θα γίνει πιστεύουμε ότι δεν μπορεί να είναι γραμμένο σε βιβλίο.Ταχύτητα, ανάλυση γρήγορη, εύκολα συμπεράσματα. Ούτε πρόλογος, ούτε περιεχόμενα, ούτε επίλογος.

Και όμως. Το βιβλίο είναι η ζωντανή υπενθύμιση της ανθρωπότητας. Είναι ο τρόπος να μην ξεχνάμε ότι αυτό που βλέπουμε να συμβαίνει σήμερα, τώρα, είναι μια θεωρία παρεξηγημένη, ξεχασμένη, ένα νόημα ιστορικό, μια επανάληψη που δεν μπορούμε να κατανοήσουμε καθ ό,τι ζούμε στις ταχύτητες της υπερπληροφόρησης. Δεν γίνεται π.χ να μην ανατρέξεις σε ένα εγχειρίδιο οικονομικής θεωρίας για να κατανοήσεις τί στο καλό συμβαίνει 7 χρόνια στον τόπο μας ή και διεθνώς. Θαρρείς και δεν υπήρχαν άλλοι Σόιμπλε και άλλοι Τραμπ στην ιστορία του καπιταλισμού ή ότι δεν θα ξανα-υπάρξουν. Δεν χρειάζεται να διαβάσουμε το Κεφάλαιο του Μαρξ, για παράδειγμα.Ας ψαχτούμε στα βιβλία του Κέινς ή σε κάποιων άλλων ίσως τα συγγράμματα. Να ψάξουμε όμως, να αναζητήσουμε την θεωρητική εστία που αναστατώνει το παρόν μας. Αν δεν το κάνουμε, ίσως χαθούμε μέσα στο χάος της υπερπληροφόρησης, χωρίς πυξίδα, χωρίς νόημα και σκοπό.

Γι’ αυτό ας γνωρίζουμε ότι το καλό βιβλίο δεν είναι απλά φορέας συμπυκνωμένης γνώσης. Δεν είναι το πόνημα του ενός με τον οποίο μπορεί να διαφωνούμε γενικά και αόριστα. Είτε λογοτεχνικό, είτε δοκίμιο, είτε διδακτικό, το βιβλίο είναι κατάθεση ψυχής που μπορεί και να είναι ψυχή-θησαυρός. Άλλωστε η γραφή είναι μετουσίωση, ειδικά όταν ”δεθεί” με αρχή και τέλος, όπως στο βιβλίο. Ο συγγραφέας,σε πολλές περιπτώσεις δοκιμίων κυρίως, ακούει την εποχή του αλλά δεν υποκύπτει στις σειρήνες. Ακουμπά τα γεγονότα και την Ιστορία στον πυρήνα τους.

Σήμερα όμως συμβαίνουν πράγματα που καταργούν την αναγκαία δόση κριτικής ικανότητας που χρειάζεται ο εγκέφαλος για να σκεφτεί. Οι πολλές εικόνες από την περιήγηση στο διαδίκτυο, η πολύωρη συμμετοχή στο facebook, η εξάρτηση από τα Γκάρντινερ καφενεία και τους εικονικούς κόσμους παιχνιδιών που μοιάζουν αθώα αλλά δεν είναι, συνιστούν εστίες αποξένωσης από την αληθινή ζωή. Και θα ρωτήσει κάποιος: είναι τα βιβλία αληθινή ζωή ; Ναι, είναι. Διότι όταν ο Ντοστογιέφσκι και ο Μπαλζάκ έγραφαν,ζούσαν την εποχή τους,έπεφταν στα βαθιά νερά της κοινωνικής ανάλυσης, της καταγραφής συμπεριφορών, της προσωπικής εξομολόγησης παθών.

Το μυαλό μας χρειάζεται την εικόνα πλέον και την μικρή, την εύπεπτη φράση, τις λίγες λέξεις, την απλή περιγραφή. Αποχωριστήκαμε την δύσκολη δουλειά :να βάζουμε το μυαλό μας να βλέπει πίσω από τα τρέχοντα, πίσω από τα δρώμενα, χωρίς να αναζητούμε φαντάσματα αλλά με το να ψάξουμε πού είναι γραμμένο αυτό που ζούμε.

Το βιβλίο είναι για πολλούς η ξεπερασμένη γνώση, ένα αντικείμενο νεκρό. Λάθος,μέγα λάθος.Είναι ο τρόπος να μην ξεχνάμε ότι αυτό που βλέπουμε να συμβαίνει σήμερα, τώρα, είναι μια θεωρία ξεχασμένη, ένα νόημα ιστορικό,μια επανάληψη που δεν μπορούμε να κατανοήσουμε καθ ό,τι ζούμε στις ταχύτητες της υπερ-πληροφόρησης.

Ο Jorge-Luis Borges είπε ότι “…απ’ όλα τα εργαλεία του ανθρώπου, το πιο εκπληκτικό είναι, χωρίς αμφιβολία, το βιβλίο. Τα άλλα είναι προεκτάσεις του σώματός του. Το μικροσκόπιο και το τηλεσκόπιο είναι προεκτάσεις της όρασής του, το τηλέφωνο, προέκταση της φωνής του. Έχουμε επίσης το αλέτρι και το ξίφος, που είναι προεκτάσεις του χεριού του.Το βιβλίο, όμως, είναι άλλο πράγμα: το βιβλίο είναι προέκταση της μνήμης και της φαντασίας του…”
Ακόμα και το e-book, θα πρόσθετα εγώ,για εκείνους που δεν λατρεύουν να ακουμπάνε τις σελίδες…

ΥΓ. Ξέρω,οι πιο πολλοί αναρωτιόμαστε πως να βρούμε χρόνο μέσα στον πόλεμο της επιβίωσης για να διαβάσουμε και να ακονίσουμε το μυαλό μας. Βολική δικαιολογία που αξίζει να συγκριθεί με τις ώρες που χαζεύουμε σε βιτρίνες ή σε e-shops και σε λοιπές αντικαταθλιπτικες συνήθειες, όπως το μπανιστήρι στο facebook λόγου χάρη. 

 * Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.

The article expresses the views of the author

iPorta.gr