Γιάννης Καραχισαρίδης

Τετράδιο σημειώσεων και μελέτης
2η σελίδα – Ιούλιος 2016

Ο κόσμος δεν είναι παντού ο ίδιος. Πολύ μελάνι χύθηκε για το αποτυχημένο πραξικόπημα στη Τουρκία. Πολλές αναλύσεις είδαν το φως της δημοσιότητας. Υποψίες και συνωμοσίες καταγράφηκαν και πολλά σχόλια για βία και έλλειψη δημοκρατίας. Τελικά με ποιον είμαστε, με τον Ερντογάν ή με τους πραξικοπηματίες; Με κανέναν απ’ τους δυο θα απαντούσαν όλοι οι πολίτες της Δύσης. Κι αν πάμε παραπίσω στον χρόνο, με ποιόν είμαστε; Με τους φονταμενταλιστές της Αιγύπτου που ανέβηκαν στην εξουσία με εκλογές ή με το στρατιωτικό καθεστώς που τους ανέτρεψε. Πάλι με κανέναν απ’ τους δύο. Μερικές φορές για να καταλάβουμε τι συμβαίνει, αρκεί να απαντάμε σε απλές ερωτήσεις. Τελικά, όμως εμείς οι πολίτες της Δύσης, που απολαμβάνουμε κάθε είδους ελευθερία, μας είναι δύσκολο να καταλάβουμε ότι ο κόσμος δεν είναι παντού ο ίδιος.

Τα διλήμματα τις περισσότερες φορές είναι εμμονές της φαντασίας μας. Κάποτε ο περιβόητος πειρατής κάπτεν Φλιντ στριμώχτηκε από αγγλικά καράβια χωρίς καμιά πιθανότητα διαφυγής. Ή θα πολεμούσε ηρωικά με σίγουρο το θάνατο ή θα παραδιδόταν για να κερδίσει έστω την αμνηστία που του πρόσφεραν. Δεν έκανε ούτε το ένα ούτε το άλλο. Ούτε πολέμησε, ούτε παραδόθηκε. Έσπασε το φράγμα του διλήμματος κι ακολούθησε μια τρίτη λύση. Μια λύση που δε περνούσε απ’ το μυαλό ούτε των Εγγλέζων ούτε των πειρατών-συντρόφων του. Κι εμείς τα τελευταία έξη χρόνια έχουμε παραδοθεί στο δικό μας δίλημμα. Μνημόνιο ή ρήξη. Όπως και στη περίπτωση του κάπτεν Φλιντ και οι δύο δρόμοι είναι καταστροφικοί. Μόνο που κανείς γύρω μας δεν έχει τον τρόπο να αγνοήσει το δίλημμα και να χαράξει έναν τρίτο δρόμο.

Λαϊκισμός ο αποδιοπομπαίος τράγος. Έχουμε πλέον συμφωνήσει όλοι ότι ο λαϊκισμός είναι ένα αρνητικό χαρακτηριστικό στο πολιτικό και κοινωνικό μας οικοσύστημα. Είναι μια λέξη που την χρησιμοποιούν όλοι για να αποκαθηλώσουν τους αντιπάλους τους. Όλοι εκτοξεύουν τον χαρακτηρισμό με ευκολία και τον αποκρούουν όταν τον δέχονται. Κι έτσι μπερδευτήκαμε και είναι δύσκολο να καταλάβουμε τι πρεσβεύει ο καθένας. Παρ’ όλα αυτά θα βοηθούσε αν συμφωνούσαμε σε δύο βασικές κατηγορίες λαϊκιστών. Στους απατεώνες, σε εκείνους δηλαδή που εξαπατούν για ίδιον όφελος. Και στους αφελείς και ονειροπαρμένους, που λαϊκίζουν χαμένοι στις ψευδαισθήσεις τους. Ότι ήταν δηλαδή ο Γκρουέζας και ο Μαυρογιαλούρος αντίστοιχα. Για να θυμηθούμε και το «Υπάρχει και φιλότιμο».

Μας αρέσει να σώζουμε τον κόσμο, παρά ο κόσμος να μην έχει ανάγκη να σωθεί. Στα σχολεία διδάσκουμε τις αξίες του Προμηθέα, που ξέρει να προλαβαίνει το κακό και κατακρίνουμε την επιπολαιότητα του Επιμηθέα, που μαθαίνει αφού πάθει. Αυτά στο σχολείο. Γιατί στη ζωή περιμένουμε με ανυπομονησία κάποιους να ανοίξουν το κουτί της Πανδώρας, ώστε μετά να ψάχνουμε με μια παράξενη ηδονή τους υπεύθυνους. Και ταυτόχρονα να ντυνόμαστε σταυροφόροι για να σώσουμε τον κόσμο από τις συμφορές, που ευτυχώς εμφανίστηκαν. Γιατί μόνο όταν βλέπουμε δυστυχία γύρω μας αποκτάει νόημα η ζωή μας. Το να προλάβουμε το κακό δεν είναι στην ατζέντα μας.

Μια ξένη γλώσσα που δε διδάσκεται πουθενά. Αν κάποιος σας πει ΑΔΑ: ΒΙΗΝ46ΨΧ6Τ-5ΚΩ, τι θα καταλάβετε; Φυσικά τίποτα. Οι ελάχιστοι εξειδικευμένοι θα σας πουν ότι πρόκειται για έναν δημόσιο διαγωνισμό προμήθειας εμβολίων. Η γραφειοκρατία έχει σκάψει τόσο βαθιά, που τη γλώσσα της τη μιλούν αποσπασματικά κάποιοι ελάχιστοι και κανείς απολύτως δεν τη γνωρίζει εξ ολοκλήρου.

Ένα παιχνίδι που κινδυνεύει να ξεμείνει από θεατές. Τα κόμματα κάνουν σχέδια επί χάρτου. Σχεδιάζουν συμμαχίες, διεμβολισμούς των αντιπάλων, οι ηττημένοι ψάχνουν τον τρόπο να αναζωογονηθούν και οι πρόσκαιρα κερδισμένοι μελετάνε την παράταση της νίκης τους. Κι όμως μπορεί να έρθει σύντομα η ώρα που όλα αυτά δε θα έχουν πια νόημα. Γιατί όσο μια χώρα παραμένει χρεοκοπημένη και κανείς δε μπορεί να βρει τον διάδρομο διαφυγής, το πολιτικό παιχνίδι θα χάνει τα καύσιμα του, δηλαδή την αξιοπιστία του. Και παρ’ όλο που οι θύρες θα είναι ανοιχτές, το γήπεδο θα αδειάσει και το παιχνίδι θα παίζεται μόνο για τους φανατικούς και τους οργανωμένους.

Λεφτά από το μέλλον. Ο υπουργός Παιδείας δήλωσε ότι βρέθηκαν 3 δις για την παιδεία για την περίοδο 2016-2020. Έστω ότι είναι ειλικρινής και τα βρήκε στο λογιστικό λαβύρινθο του κράτους. Ένα όμως είναι βέβαιο. Ότι τα λεφτά δεν υπάρχουν στη πραγματικότητα. Όταν ακούμε για κονδύλια πενταετίας σ’ αυτή τη χώρα θα ξέρουμε ότι δεν υπάρχουν. Γιατί σ’ αυτή τη χώρα ο προγραμματισμός είναι μια ακατανόητη λέξη.

Η κρατική περιουσία ποτέ δεν ανήκε στο λαό. Το να διατείνεσαι ότι αν κάτι ανήκει στο κράτος ανήκει και στο λαό είναι η μεγαλύτερη αυταπάτη ή η μεγαλύτερη απάτη. Όλοι πια το ξέρουμε ότι το κράτος δεν μπορεί να αξιοποιήσει τίποτα προς το δημόσιο συμφέρον, προς το συμφέρον των πολλών. Την κρατική περιουσία την απομυζούν οι μίζες οι υπερτιμολογήσεις και τα προνόμια των λίγων.

Οι πολλοί έλεγχοι τρέφουν τη διαφθορά και την αδιαφάνεια. Στη χώρα μας υπάρχει μια τρελή γραφειοκρατία και για να κάνεις οτιδήποτε ελέγχεσαι από δεκάδες υπηρεσίες. Αντί λοιπόν οι έλεγχοι να αποτρέπουν οδηγούν σε παρανομίες. Όσο πιο πολλοί έλεγχοι θεσπίζονται τόσο καταργείται και η κοινή λογική κι αρχίζει το πάρτι της αδιαφάνειας. Οι ελεγχόμενοι γίνονται βορά στα χέρια μιας νέας ολιγαρχίας που πλουταίνει από τη μικρή και τη μεγάλη διαφθορά. Όπου βλέπουμε πολλές ασφαλιστικές δικλείδες ελέγχου της νομιμότητας, μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι υπάρχει παρανομία και συναλλαγή. Η μίζα είναι ένας διεθνής όρος. Σε μας δεν μας έφτανε για να περιγράψουμε το φαινόμενο και προσθέσαμε στη καθομιλουμένη και τη λέξη «φακελάκι».

Η ανάπτυξη είναι μια διαδικασία διαφοροποίησης κι όχι εξειδίκευσης. Με ράθυμη σκέψη έχουμε μάθει να λέμε ότι για να αναπτυχθούμε θα πρέπει να αξιοποιήσουμε τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας (τουρισμός, γεωργία κλπ.). Λάθος! «Αντίθετα μ’ αυτή τη συλλογιστική, οι επιτυχημένες χώρες δεν εξειδικεύονται σε δύο τρεις τομείς, αλλά απλώνονται συνεχώς σε νέους και μετασχηματίζουν τους παλιούς. Αν ανταγωνίζονται μόνο στα προϊόντα των φτωχών θα μείνουν φτωχές». Το σημαντικότερο βιβλίο που γράφτηκε στα χρόνια της κρίσης είναι το «Αόρατο ρήγμα» του Αρίστου Δοξιάδη. Με νηφάλιο και απλό τρόπο μας προσφέρει τον οδικό χάρτη της ανάπτυξης. Δυστυχώς οι πολιτικοί και οι πολίτες δεν ενδιαφέρθηκαν.

Χιλιάδες απόψεις, κανένα συμπέρασμα. Ο δρόμος θα είναι μακρύς και δύσβατος, γιατί απ’ ότι φαίνεται δεν έχουμε καταλάβει τι ακριβώς μας συμβαίνει. Τα τελευταία χρόνια έχουμε βαλθεί να πιστέψουμε ότι για όλα φταίει το ΔΝΤ. Πρόσφατα λοιπόν εμφανίστηκε μια έκθεση ενός ανεξάρτητου γραφείου αξιολόγησης αυτού του οργανισμού που εμείς τον έχουμε βάλει στο στόχαστρο. Και φυσικά πανηγυρίσαμε. Λάθος το πρώτο μνημόνιο, λάθος η λιτότητα, άρα αυτοί φταίνε κι όχι εμείς. Αυτοί και τα προγράμματα τους. Η αγραμματοσύνη τους ήταν που επέβαλε τη λιτότητα αντί να μας δώσουν μπόλικο χρήμα να αναπτυχθούμε. Αυτά είπαμε εδώ στη χώρα και γυρίσαμε σελίδα. Κι αυτά τα είπαμε όλοι, ευρωπαϊστές και σκεπτικιστές και ανεξάρτητα από «ιδεολογίες». Δυστυχώς όμως η έκθεση έβγαζε ένα τελείως διαφορετικό συμπέρασμα. Έλεγε ότι το λάθος του ΔΝΤ ήταν ότι δεν κατάλαβε με τι χώρα είχε να κάνει. Ότι δεν κατάλαβε ότι η δική μας χώρα είχε μια μαζική άρνηση για οποιαδήποτε αλλαγή. Ότι στη δική μας χώρα υπήρχε ένα αρραγές μέτωπο αντίστασης. Αυτό ήταν το λάθος του ΔΝΤ ότι δεν κατάλαβε ότι η Ελλάδα δεν ήταν ούτε Ιρλανδία, ούτε Κύπρος, ούτε Πορτογαλία, ούτε Ισλανδία. Αλλά είναι μια παράξενη κι ακατανόητη χώρα, που προτιμάει να φτάσει στην έσχατη φτώχια, παρά να αλλάξει.

Όταν οι πρωτοβουλίες δεν συντονίζονται με την πραγματικότητα. Τα τελευταία χρόνια, μετά τη πτώση του ΠΑΣΟΚ, είμαστε θεατές μιας προσπάθειας αναστήλωσης της κεντροαριστερής παράταξης. Οι προύχοντες ηττημένων κομμάτων διαπραγματεύονται ενοποιήσεις με την ελπίδα να αναζωογονήσουν τον χώρο. Κι αυτό το κάνουν χωρίς καινούριες ιδέες. Χωρίς να λαμβάνουν υπ’ όψη τους ότι ο λαϊκίστικος σοσιαλισμός έχει μετακινηθεί προς τον ΣΥΡΙΖΑ και ότι η παραδοσιακή φιλελεύθερη ταυτότητα συνεχίζει να παρακρατείται από την Ν.Δ. Διακινούν μεταξύ τους γενικόλογες και αμήχανες εξαγγελίες χωρίς καμιά καινοτομία και καμιά ρήξη με τον ξύλινο λόγο που τόσα χρόνια μας ταλαιπωρεί. Η πραγματικότητα όμως είναι αμείλικτη. Αναζητάει κάτι άλλο από τα συνηθισμένα αναμασήματα. Κι όσο δε το βρίσκει παραμένει κι αυτή στάσιμη μαζί μ’ εμάς και τη χώρα.

ΥΓ. Στην αρχή της σχολικής χρονιάς, στο Κολλέγιο Αθηνών, έδιναν το τετράδιο σημειώσεων και μελέτης. Στο οπισθόφυλλο είχε ένα σχόλιο: «Αυτή η επιστολή είναι πιο μακροσκελής απ’ ό,τι έπρεπε, γιατί δεν είχα το χρόνο να την κάνω συντομότερη»

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.  

The article expresses the views of the author

iPorta.gr