Κώστας Σκανδαλίδης 

Με αφορμή τη γελοιογραφία του κορυφαίου Έλληνα σκιτσογράφου Κυρ, στην οποία μας υπενθυμίζει ότι η σφαγή των νηπίων έγινε στην Ιουδαία, ενώ ο

πνιγμός των νηπίων γίνεται στη Μεσόγειο, πήρα ένα μήνυμα στο διαδίκτυο από ένα φίλο καλό, πως και τα δυο και η σφαγή και ο πνιγμός συντελέστηκαν

και συντελούνται στην ίδια περιοχή.

Αυτό ακριβώς ήταν και το κεντρί που έριξε το δηλητήριο στο μυαλό και τη ψυχή μου για να εγείρει εντός μου θυμό και αγανάκτηση και ένα μεγάλο-μεγάλο

γιατί, του οποίου όπως η απάντηση μάς είναι εκ προοιμίου γνωστή.

Ο λόγος για την πύρινη, τη φλεγόμενη αιώνες τώρα περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Νοτιοανατολικής Μεσογείου συμπερι- λαμβανομένης. Μια

γεωγραφική περιοχή όπου ησυχασμό δεν έχει χίλια χρόνια και βάλε.

Έτρεξε ο νους στον μεγάλο Ιταλό ποιητή της Αναγέννησης, τον Τορκουάτο Τάσσο (1544-1595) με το επικό του ποίημα 15000 στίχων Ελευθερωμένη

Ιερουσαλήμ. Ένα ποίημα στο οποίο ο ποιητής περιγράφει τα συναισθήματα που ένιωσαν οι σταυροφόροι, όταν αντίκρισαν την Ιερουσαλήμ, και την

προετοιμασία των Αράβων για την υπεράσπιση της πόλης τους. Εποχή Α΄ Σταυροφορίας, 1099. Γύρω στα 1060 η Ιερουσαλήμ κατέχεται από τους Φατιμίδες

Άραβες οι οποίοι δείχνουν αρκετά ανεκτικοί απέναντι στους Χριστιανούς. Οι Σελτζούκοι Τούρκοι που εξορμούν από την Κεντρική Ασία, κατα- κτούν την

Περσία, τη Μεσοποταμία, τη Γεωργία, την Αρμενία και επιτίθενται συνεχώς στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία. Το 1071 θα κα-ταφέρουν να επιφέρουν την

ταπεινωτική ήττα του αυτοκράτορα Ρωμανού Δ΄ Διογένη στο Μαντζικέρτ, οπότε και ακολουθεί η εισβολή τους στη Μικρά Ασία ολόκληρη, ακόμα και τη

Συρία και την Ιερουσαλήμ στα 1076, αρχίζοντας μάλιστα να φέρνουν τα πρώτα ε-μπόδια στους προσκυνητές της Ιερουσαλήμ.

Ο αυτοκράτορας Αλέξιος Α΄ Κομνηνός, λέγεται, ότι ήταν εκεί-νος ο οποίος έδωσε την αφορμή στον κόμη της Φλάνδρας Ροβέρτο Β΄, αλλά και τον Πάπα

Ουρβανό Β΄ να αποφασίσει το 1095 στη σύ-νοδο του Κλερμόν την Α΄ Σταυροφορία, ως θέλημα Θεού, με μια του επιστολή στην οποία ζητούσε να σταλούν

μισθοφόροι από τη Δύση για να αντιμετωπισθούν οι Σελτζούκοι στη Μικρά Ασία.

Η πορεία προς την Ιερουσαλήμ θα ξεκινήσει το 1096 με επικεφαλής τον Πέτρο τον Ερημίτη, ο οποίος περιοδεύοντας στις ευρωπαϊκές χώρες προσηλύτιζε

σταυροφόρους. Στην Ουγγαρία και στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία οι φανατισμένοι σταυροφόροι λεηλάτησαν και κατέκαψαν πόλεις, σπέρνοντας τον φόβο,

τον τρόμο και τον θάνατο. Ο αυτοκράτορας Αλέξιος Α΄ θα τους επιτρέψει να περάσουν στις απέναντι Μικρασιατικές ακτές, όπου λεηλάτησαν όχι τόσο τον

μουσουλμανικό πληθυσμό όσο τον χριστιανικό, αλλά εν τέλει κατεσφάγησαν ή αιχμαλωτίσθηκαν από τους Σελτζούκους.

Χάρη στους σωστούς χειρισμούς του αυτοκράτορα, ακόμα και η Νίκαια μόλις που απέφυγε την κατάληψή της από τους σταυροφόρους. Κατάφεραν να

φτάσουν στην Ιερουσαλήμ στις αρχές του 1099, την οποία και θα κυριεύσουν τη νύχτα της 13ης Ιουλίου σκοτώνοντας σχεδόν όλους τους κατοίκους της

ιερής πόλης, χριστιανούς, μου-σουλμάνους και εβραίους.

Αυτό το λουτρό αίματος, από τότε, το 1099, μέχρι σήμερα δεν σταμάτησε ποτέ. Φαίνεται πως εκείνη η επίκληση της επιστολής του βυζαντινού αυτοκράτορα

Αλεξίου Α΄ Κομνηνού, δεν ήταν και τόσο αθώα. Μάλλον η Δύση κάπου ήθελε να ακουμπήσει για να επιτεθεί στην Ιερουσαλήμ και τη Μέση Ανατολή, αλλά

εμμέσως πλην σαφώς και στο Βυζάντιο. Ο Έντουαρντ Γκίμπον (1737-1794), Άγγλος ιστορι-κός, στο βιβλίο του The history of the decline and fall of the

Roman Empire (Η Ιστορία της Παρακμής και Πτώσεως της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας), τόμοι 3, μτφ. Παπαβασιλείου Αργ., εκδ. Ελεύθερη Σκέψις, Αθήνα,

2003, αμφισβητεί την επιστολή προς τον Ροβέρτο. Ένας άλλος συγγραφέας, ο Ρενέ Γκρουσέ (1885-1952), στο βιβλίο του Ιστορία των Σταυροφοριών,

μτφρ. Ανδρέας Πάγκαλος, εκδ. Γκοβόστη, Αθήνα, 1986, αμφισβητεί και μάλιστα εμφαντικά την τό-σο απλοποιημένη αιτίαση, ότι ο βυζαντινός αυτοκράτορας

ήταν ε-κείνος που ζήτησε την παρέμβαση της Δύσης: Δεν είναι ανάγκη, για να εξηγήσουμε μια τέτοια απόφαση, να φανταστούμε μιαν άμεση έκκληση του

βυζαντινού αυτοκράτορα…

Αλλά και ο Κωνσταντίνος Παπαρρηγόπουλος στο 12ο βιβλίο της Ιστορίας του Ελληνικού Έθνους, Κεφ. Γ΄, και υπό τον τίτλο ΑΛΕΞΙΟΣ ΚΟΜΝΗΝΟΣ, Ο

μύθος των ικετηρίων επιστολών του Αλε-ξίου, εκδ. Δ.Ο.Λ., Αθήνα, χχ, σσ. 103-108, αμφισβητεί την ύπαρξη αυτής της επιστολής: Αλλ’ ο βασιλεύς Αλέξιος

βεβαίως δεν απηύθυνε τοιαύτην τινά προς την Δύσιν αίτησιν. Ουδέν τοιούτο λέγουσιν οι ημέτεροι και ιδίως η Άννα Κομνηνή, ήτις τουναντίον ομιλεί περί

της εκστρατείας ως όλως απροσδοκήτου και θεωρεί αυτήν εκ πρώτης αφετηρίας ως εχθρικόν κατά του κράτους επιχείρημα…

Στη συνέχεια μάλιστα ο Παπαρρηγόπουλος αναφέρεται σε Ευρωπαίους συγγραφείς, οι οποίοι θεωρούν την επιστολή υποβολιμιαία, όπως είναι: α.-οι

Μαρτίνος και Δηράνδος στις συλλογές τους Thesaurus novus anecdotorum και Amplissima collection και β.-ο Γουϊβέρτος Νογεντίνος στη συγγραφή του

Historia Hierosolimitana. Στη συνέχεια μας δίδει την πληροφορία, ότι ενώ στη Γαλλία, το Βέλγιο και την Ολλανδία κάποιοι ιστορικοί θεωρούν την επιστολή

ως γνήσια, στην Αγγλία και στη Γερμανία καταγγέλθηκε ως ύποπτη και ως πλαστή. Κατονομάζοντας τους Mills και Finlay αναφέρει την άποψή τους για την

επιστολή ως παραδόξως τουλάχιστον αλλοιωθείσαν, ενώ οι Γερμανοί συγγραφείς Reiske, Heeren, Schlosser, Wilken, Raumer και Schroekh αποδοκίμασαν

την επιστολή ως απ΄αρχής μέχρι τέλους υποβολιμιαίαν. Σημαντική είναι επίσης η θέση του κόμη Riant το 1879, ο οποίος δήλωσε πως η περιβόητη αυτή

επιστολή δεν γράφτηκε ποτέ, όπως επίσης και η άποψη του Hase ότι αμφισβητούσε τη γνησιότητά της. Και καταλήγοντας ο μεγάλος Έλληνας ιστορικός

γράφει:

Το αληθές, το βέβαιον, το αναμφισβήτητον είναι ότι πάντα τα περί ικετηρίων επιστολών και πρεσβειών θρυληθέντα εν τη Δύσει ανεπλάσθησαν απλώς ίνα

δώσωσι πρόσχημα τι δικαίου εις την επιχείρησιν των σταυροφόρων, ήτις εγένετο μάλλον κατά του ανατολι-κού κράτους ή κατά των εν Συρία μωαμεθανών.

Μήπως χρειάζεται να προσθέσω ή να αφαιρέσω έστω μία λέξη ή ένα σημείο στίξης από τα λεγόμενα του Παπαρρηγόπουλου για να περιγράψω ακόμα και το

σήμερα; Μήπως προσχήματα δεν χρησιμοποιούν ακόμα και σήμερα οι μεγάλες δυνάμεις της Δύσης για να δικαιολογήσουν τις παρεμβάσεις τους, οι οποίες

ένα και μόνον στόχο έχουν: τον γεωστρατηγικό έλεγχο της συγκεκριμένης περιοχής μαζί με τις πλουτοπαραγωγικές της πηγές. Όλα τα άλλα είναι προ-

σχήματα δια τας πολεμικάς επιχειρήσεις των σημερινών σταυροφόρων! Διότι οι σταυροφόροι δεν άλλαξαν. Είναι στη Δύση και επιθυμούν την Ανατολή!

Ας μου επιτραπεί να κλείσω το σημείωμα αυτό μ’ ένα μικρό απόσπασμα από το ποίημα του Γιώργου Σεφέρη Ο Στράτης Θαλασσινός στη Νεκρή Θάλασσα, όχι

για κανένα άλλο λόγο, αλλά γιατί αυτούς τους αμέτρητους πνιγμούς των μικρών παιδιών δεν τους βαστά η ψυχή και το μυαλό μου :

Ιερουσαλήμ, πολιτεία της προσφυγιάς!

Αλλά τα μάτια τους μιλούν όλα τον ίδιο λόγο,

όχι το λόγο που έγινε άνθρωπος, θεέ μου συμπάθα μας,

όχι ταξίδια για να ιδείς καινούριους τόπους, αλλά

το σκοτεινό τρένο της φυγής όπου τα βρέφη

τρέφουνται με τη βρόμα και τις αμαρτίες των γονιών

και νιώθουν οι μεσόκοποι το χάσμα

να μεγαλώνει ανάμεσα στο σώμα

που μένει πίσω σα γκαμήλα λαβωμένη

και την ψυχή με το ανεξάντλητο κουράγιο, καθώς λένε.

Είναι και τα καράβια που τους ταξιδεύουν

ολόρθους σα μπαλσαμωμένους δεσποτάδες

μέσα στ’ αμπάρια, για ν’ αράξουν ένα βράδυ

στα φύκια του βυθού απαλά.

-Αυτή είναι η αλήθεια των ιστορικών γεγονότων, Κωνσταντίνε Παπαρρηγόπουλε και σ’ ευχαριστούμε!

-Έτσι έχουν τα πράγματα σήμερα, Γιώργο Σεφέρη, δυστυχώς, όπως τα λες:

Τα μικρά παιδιά, τα μωρέλια,

αράζουν ένα βράδυ στα φύκια

του βυθού του Αιγαίου!

Ρόδος, 3 Ιανουαρίου 2016