Τζίνα Δαβιλά

Την είχε ακούσει πρωτύτερα να τραγουδά τον Καημό σε μια εκδήλωση του Συλλόγου Φίλων της Ελληνικής Μουσικής. «Είσαι γεννημένη για τα τραγούδια μου», της είχε πει. Έκτοτε, η Μαρία απογείωσε τις συνθέσεις του Μίκη Θεοδωράκη και μαζί απογειώθηκε και η ίδια στην σφαίρα της Τέχνης που αγάπησε και στην οποία τάχθηκε από τα εφηβικά της χρόνια. Στην Μαρία Φαραντούρη ίσως τάχθηκε και ο ίδιος ο Μίκης: είναι η μοναδική ερμηνεύτρια που ο συνθέτης της έγραψε, μεταξύ άλλων συνθέσεων που τοποθέτησε πάνω στην φωνή της, και Έξι Τραγούδια, που μετέπειτα ονόμασε «Κύκλο Φαραντούρη». Το ίδιο έκανε λίγο αργότερα και ο Μάνος Χατζιδάκις, που τότε συνέθετε την «Εποχή της Μελισσάνθης» και που ουσιαστικά είναι από τους λιγότερους γνωστούς μας δίσκους του. Ο υπότιτλος του συγκεκριμένου έργου ήταν «Μια μουσική ιστορία με την Μαρία Φαραντούρη».

Οι κορυφαίοι συνθέτες της Ελλάδας επεφύλαξαν στην Μαρία κεντρικό ρόλο. Όπως και στο εξωτερικό, η Φαραντούρη απετέλεσε τον μουσικό φάρο της χώρας με προέκταση καθαρά πολιτική, τουλάχιστον στην αρχή. Η Ελλάδα υποδαυλιζόταν από την δικτατορία και η Μαρία ανέβασε στα σύννεφα το «Γελαστό Παιδί». Ποιος άραγε δεν άκουσε αυτήν την ερμηνεία και δεν δάκρυσε… Θυμάμαι μαθήτρια να πρωτοστατεί στις εκδηλώσεις μνήμης του Πολυτεχνείου η φωνή της Φαραντούρη και καθηγητές, μαθητές, επισκέπτες να βουρκώνουν σιγοτραγουδώντας. Μα πάντα η Μαρία ό,τι και να τραγουδούσε είχαν την χροιά της πολιτικής.

Πολιτική είναι κάθετι στη ζωή, αρκεί να το καταλάβει κάποιος νωρίς κερδίζοντας τον χρόνο.

Έζησε μια ζωή τόσο πλούσια σε καλλιτεχνικό επίπεδο, που ίσως καμιά άλλη Ελληνίδα δεν έχει ζήσει. Ερμήνευσε από Σεφέρη, Ελύτη και Γκάτσο μέχρι Lorca, Bertolt Brecht και Pablo Neruda. Την τίμησαν ο Fidel Castro και ο Mitterrand μέχρι και ο αξιότερος της σύγχρονης Ελλάδας Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος, ο οποίος επιβράβευσε την προσφορά της στο ελληνικό τραγούδι, απονέμοντάς της τον «Χρυσό Σταυρό του Τάγματος του Φοίνικος» το 2004. Ο François Mitterand, μάλιστα, στο βιβλίο του «Η μέλισσα και ο Αρχιτέκτονας», την παρομοιάζει με την ίδια την Ελλάδα και τη θεά Ήρα: δυνατή, αγνή και άγρυπνη. Η Μαρία έγινε πηγή έμπνευσης για ροκ συγκροτήματα που παθιάστηκαν με την ερμηνεία της, ενώ ο κιθαρίστας της τζαζ Nels Cline της αφιέρωσε έναν αυτοσχεδιασμό επάνω στην Παντέρμη από το Romancero Gitano του Lorca, με τίτλο Maria Alone (For Maria Farandouri). Ερμήνευσε μοναδικά Ξαρχάκο, Μικρούτσικο, Καραΐνδρου και Αλκίνοο Ιωαννίδη. Και μεταξύ άλλων, συνέδραμε σε πολιτικό επίπεδο πλάι στην Μελίνα Μερκούρη και τον Σταύρο Μπένο – νυν πρόεδρο της κίνησης πολιτών «Διάζωμα- Υιοθετείστε ένα Αρχαίο Θέατρο». βΣτο εξωτερικό κριτικοί και μουσικοί, κοινό εκπαιδευμένο στην μουσική και αδαείς “πέφτουν ξεροί” στην ερμηνεία της, όπως λέει ο παλιός της συνεργάτης και αδελφικός της φίλος από τα χρόνια με τον Μίκη, πιανίστας Βασίλης Παπαδόπουλος.

Η Μαρία Φαραντούρη ποτέ δεν προκάλεσε στον δημόσιο βίο της. Παντρεμένη με τον Τηλέμαχο Χυτήρη και έχοντας αποκτήσει τον Στέφανο δούλευε ανέκαθεν αθόρυβα και αποτελεσματικά. Είναι χάρισμα να ”ερμηνεύεις” σε καριέρα και ζωή με ψυχή και αυθεντικότητα, χωρίς να προκαλείς από όποια θέση κι αν βρίσκεσαι. Η Φαραντούρη το κατάφερε και αυτό.

Η Μαρία έχει προσφέρει μισό αιώνα στην υφήλιο κάποιες από τις συγκλονιστικότερες ερμηνείες. Καθάρια φωνή, στόχος καθαρός και βλέμμα σχεδόν με την παιδική αγνότητα της έφηβης Μαρίας που σήμερα αγγίζει τα εξήντα έξι της χρόνια. Η μούσα του Θεοδωράκη, που υπήρξε ο πρόδρομός της, το πρόσωπο που ταυτίστηκε με όλους τους αγώνες της μεταπολεμικής Ελλάδας, αποτελεί τον σύγχρονο μύθο της ελληνικής πραγματικότητας. Με εκείνο το χαριτωμένο, πλατύ χαμόγελο ερμηνεύει πάντα τραγούδια που συνδέθηκαν με την απώθηση της χούντας από την Ελλάδα, με τον λυγμό και την χαρά του λαϊκού τραγουδιού, την φρεσκάδα της αιώνιας έφηβης. 

53 χρόνια μουσικής διαδρομής της κορυφαίας Μαρίας Φαραντούρη και για τον συγκερασμό των ηλικιών. Απόψε στο Αρχαίο Στάδιο Ρόδου πλάι στο Γιώργο Νταλάρα. Οι παλαιότεροι θα θυμηθούν, οι νεότεροι θα μάθουν. Ίσως οι παλαιότεροι να νοσταλγήσουν την αγαθότητα του τότε, που ξεπούλησαν μεθυσμένοι από την ευδαιμονία. Οι νεότεροι θα δουν ζωντανά έναν μύθο, να ερμηνεύει με αξιοπρέπεια, γνώση, σεβασμό και ψυχή. Και που αρκετές δεκαετίες αργότερα θα λένε με θαυμασμό: «Κάποτε στη Ρόδο, έναν Ιούλιο του 2016 η σπουδαία ερμηνεύτρια Μαρία Φαραντούρη γιόρταζε τα 53 χρόνια της μουσικής της διαδρομής…».