Γιάννης Στουραΐτης

Μόνο στη Ρόδο: Αποστόλου Παύλου 50 (Ανάληψη)-Βενετοκλέων (Στάδιο ΔΙΑΓΟΡΑΣ)-Ρόδου-Λίνδου (ύψος ΙΚΑ)-Λεωφόρος Κρεμαστής – Πηγές Καλλιθέας (από Μάιο-Οκτώβριο) & catering Γάμοι-Βαπτίσεις, Συνέδρια, Εκδηλώσεις

PANE DI CAPO – AT RHODES – ΣΤΗ ΡΟΔΟ – ΤΗΛ: 22410-69007

Η Αφρική…

Αχ, η Αφρική, αυτή η μάγισσα!

Οι Ιταλοί χρησιμοποιούν μία ξεχωριστή έκφραση για μία ξεχωριστή νοσταλγία που αφορά σε όλους εμάς που, έστω και μια φορά, πατήσαμε το πόδι μας πάνω στο χώμα της:

“Il Mal d’ Africa”.

Μ’ άλλα λόγια, μια νοσταλγία που σε αρρωσταίνει.

Προσωπικά, έχοντας γεννηθεί στην Αιθιοπία, στο Κέρας της Ανατολικής Αφρικής, πάσχω χρονίως και βαρέως από την, εν λόγω, αρρώστια!

Τι είναι; Ο αέρας της; Το νερό της; Οι μυρωδιές της φύσης και των ανθρώπων της; Τα φαγητά της; Τα βάσανά της και κυρίως τα μαρτύρια από τους αδηφάγους λευκούς εισβολείς της; Οι ακρότητές της; Η στωικότητα και η, εξ αυτής, ανθεκτικότητα των Αφρικανών στα δύσκολα; Ο πρωτογονισμός, η αρχέγονη, συλλογική αθωότητα και η σοφία τους; Η χλωρίδα κι η πανίδα της ηπείρου; Τα τελετουργικά των λαών της; Η έμφυτη καλαισθησία τους, συμπεριλαμβανομένης της μουσικής και των ρυθμών που τροφοδότησαν και επηρέασαν ζωτικά όλα τα μουσικά είδη του πλανήτη;

Όλα αυτά μαζί!

Μην φανταστείτε ότι η παραπάνω εικόνα οφείλεται σε ό,τι έχουμε συνηθίσει, με βάση τα μοντέλα της προβολής της Αφρικής σαν εξιδανικευμένο εξωτικό τουριστικό προορισμό, ή τα αμέτρητα ντοκιμαντέρ λαογραφικού, πολιτιστικού, ανθρωπολογικού, ταξιδιωτικού περιεχομένου, που έχουμε, κατά καιρούς παρακολουθήσει (με εξαίρεση το, κάθε άλλο παρά διαφημιστικό, σκληρό ντοκιμαντέρ του 1966, “Africa Addio”, των Giacoppetti και Prosperi).

Πρόκειται για την Αφρική που έχει αποτυπωθεί, χαραγμένη βαθιά μεσ’ στην ψυχή μου, από την παιδική και νεανική μου ηλικία, από τα, όπως τα λέω εγώ, φωτεινά χρόνια της ζωής μου.

Και, για να μην ξεχνιόμαστε, τα φωτεινά χρόνια τής, εκεί, προνομιούχας ζωής μας, δεν είναι ανεξάρτητα από τις ευκολίες που είχαμε, ακριβώς λόγω της προϋπάρχουσας φτώχειας των ντόπιων που, παράλληλα, συνιστούσε την σκοτεινότητα της δικής τους ζωής (με όρους επιχειρηματικότητας, “φτηνά εργατικά χέρια”, τα λένε…).

Μιλάμε για ευκολίες και προνόμια που ενίσχυαν σημαντικά και την, λεγόμενη, κοινωνική μας θέση.

Με απλά λόγια, ζούσαμε, σαν μέσοι αστοί, πολύ «αριστοκρατικότερα» από τους μέσους αστούς στην πατρίδα μας.

Μεγαλώσαμε παραπάνω από χορτάτοι και γι αυτόν ακριβώς τον λόγο θα είμαι ευγνώμων εφ’ όρου ζωής στους φιλόξενους Αιθίοπες, όχι χωρίς κάποια αισθήματα ενοχής, λόγω της δεδομένης ανισότητας, όσο βέβαια, μπορεί, ή πρέπει, να νοιώθει κάποιος ένοχος επειδή, απλώς, έτυχε να γεννηθεί στον τόπο τους…

Κακά τα ψέματα, οι λευκοί δεν πήγαν στην Αφρική για να βοηθήσουν “τους καημένους τους μαύρους”. Ακόμη κι αν έτσι είναι, που δεν είναι, την όποια βοήθειά τους την πουλήσανε ακριβά, άσε που δεν βγήκαν ποτέ χαμένοι από υλικής, και όχι μόνον, απόψεως…

Μέσα στην ευημερία που μας παρείχαν οι, τότε, ισχύουσες συνθήκες, δεν προβληματιζόμασταν για το κοινωνικό ζήτημα, (βλέπε, ανισότητα μεταξύ παροίκων και γηγενών), που αφορούσε, και αφορά, σε όλες τις, “υπό ανάπτυξη” λεγόμενες, χώρες του πλανήτη, τις οποίες τότε χαρακτηρίζαμε πιο αβασάνιστα, (ή πιο ανυπόκριτα;), υπανάπτυκτες…

Σήμερα, με την πιο ειλικρινή και συνειδητοποιημένη ματιά που (πρέπει να) διαθέτουμε, αντιλαμβανόμαστε την επιτελεσθείσα, και επιτελούμενη, αδικία και το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να την αναγνωρίσουμε εκφράζοντας, όχι μόνο λεκτικά αλλά, κυρίως, έμπρακτα την ευγνωμοσύνη μας για τα ποικίλα οφέλη που αποκομίσαμε στο πέρασμά μας από τις χώρες τής, με πολλούς τρόπους, πλούσιας, Μαύρης ηπείρου.

Τους χρωστάμε, όπως ακριβώς μας χρωστούν οι Γερμανοί, για τα όσα υπεστήκαμε από αυτούς στον πόλεμο…

Παρά ταύτα, μακριά από εμάς η καταπίεση, η κακομεταχείριση ή η στυγνή εκμετάλλευση των συνανθρώπων μας. Ειδικά η Ελληνική Παροικία της Αιθιοπίας φημιζόταν, και φημίζεται, για την ομαλή συμβίωση με τους κατοίκους της χώρας, αλλά και για την πολιτισμένη της στάση γενικότερα. Καμία σχέση με τους αποικιοκράτες…

Ακούστε, όμως τώρα, ένα ευτράπελο περιστατικό από την φοιτητική μου ζωή, που το παραθέτω συγκριτικά, σαν δείγμα της ανέχειας που ταλαιπωρούσε και τους εδώ, τάχα μου πιο προνομιούχους, σε σχέση με τους Αφρικανούς, συμπατριώτες μας:

Στην διάρκεια της κλινικής μου εξάσκησης, σαν τελειόφοιτος της Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, εξετάζω έναν αγρότη από την Νάουσα, που νοσηλευόταν περιμένοντας να χειρουργηθεί για μία βουβωνοκήλη. Προσπαθώντας να κρύψει την προεγχειρητική ανησυχία του, μου απευθύνει τον λόγο, σε κάπως πιο «προσωπικό» επίπεδο:

«Από πού είσαι γιατρέ;»

Έχω αντιληφθεί ότι ο συμπαθέστατος ασθενής μου ξέρει ελάχιστα γράμματα, διότι με πολύν κόπο υπέγραψε την, εκ του νόμου απαιτούμενη για την επέμβαση, γραπτή συγκατάθεση που του εγχείρισα.

Σκέπτομαι λοιπόν: «…πού να του λέω τώρα ότι είμαι από την Αιθιοπία ! Υπάρχουν λίγες πιθανότητες να την έχει ακουστά…»

Προσπαθώ λοιπόν να αποφύγω μίαν ευθεία απάντηση λέγοντας:

« Άσε, από …μακριά!».

Σχεδόν ενοχλημένος από το άδειασμα που προσπάθησα να του κάνω, επιμένει: «Πόσο μακριά; Δηλαδή από πού;».

Ξανασκέπτομαι: «…ας μην του πω Αιθιοπία, ας του πω κάτι πιο γενικό, που να το έχει ξανακούσει στο παρελθόν…»

Και του λέω: «Απ’ την Αφρική!»

Γουρλώνει τα μάτια, και ρωτάει προς επιβεβαίωση: «Απ’ την Αφρική;», και αμέσως καπάκι, η δεύτερη, διευκρινιστική αυτήν την φορά, ερώτηση:

«ΜΕΣΑ απ’ την Αφρική;»

Ώρα του καλή του ανθρωπάκου, που μ’ έκανε και γέλασα!

Μετά τα γέλια, ας επιστρέψουμε στην γενέτειρα ήπειρό μου για να σας ξεναγήσω νοερά σε κάποιο από τα νεοσύστατα κρατίδια της Κεντρικής Αφρικής, (αυτό που λέμε «ΜΕΣΑ απ’ την Αφρική», – πιο ΜΕΣΑ δεν γίνεται ! -), όπου, σύμφωνα με μια διήγηση του μακαρίτη, θυμόσοφου, Ιταλού πατριού μου, υπάρχει η εξής εντυπωσιακή επιγραφή στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου της Πρωτεύουσάς του, (πάνε πολλά χρόνια και δεν συγκράτησα τα αντίστοιχα ονόματα) :

“QUANDO, NEL ORIZZONTE, L’ OMBRA DEI PIGMEI SI ALLUNGA, IL TRAMONTO E’ VICINO!”

Την καταγράφω έτσι όπως ακριβώς την άκουσα με τ’ αυτιά μου από τον Beppe, χωρίς να ορκίζομαι ότι η πρωτότυπη επιγραφή είναι διατυπωμένη στα Ιταλικά, αλλά δεν με πειράζει καθόλου, δεδομένου ότι δεν χάνει ούτε ίχνος από την περιεκτικότητα, την, λακωνική της ουσιαστικότητα, το βάθος, την σοφία, την οικουμενικότητα, αλλά και την ποιητικότητά της!

Σε ελεύθερη μετάφραση:

«ΟΤΑΝ, ΣΤΟΝ ΟΡΙΖΟΝΤΑ, Η ΣΚΙΑ ΤΩΝ ΠΥΓΜΑΙΩΝ ΕΠΙΜΗΚΥΝΕΤΑΙ (ΜΕΓΑΛΩΝΕΙ), Η ΔΥΣΗ ΠΛΗΣΙΑΖΕΙ !»

Η παραπάνω αλληγορία τα λέει όλα, με τόσα λίγα, σε βαθμό που, η προσθήκη έστω κι ενός, ελαχίστου, σχολίου, να συνιστά πράξη βέβηλη και ιερόσυλη.

Δεν χρειάζονται, λοιπόν, άλλα λόγια. Προσεκτική ανάγνωση χρειάζεται και σκέψη για να συλλάβουμε τους πολλαπλούς συμβολισμούς σε όλη την έκταση και το βάθος τους…

Όσο για μένα, εννοείται ότι, κατά παράφραση του δικού μας Σεφέρη, «…όπου και να ταξιδέψω, η Αφρική με πληγώνει…»,«… με παραπάνω από έναν τρόπους… », θα συμπλήρωνα…