DELIVERY  2241003600  8:00-16:00 & 19:00-22:00

Κωστής Μακρής

Όταν οι γάτες ακούν τη βροχή

της Γεωργίας Γαλανοπούλου

με εικόνες της Κατερίνας Χαδουλού

Έχω ξαναγράψει αλλού ότι η πρώτη μου επαφή με το ολοκαύτωμα (γενοκτονία) των Εβραίων κατά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, έγινε μέσα από την ανάγνωση του βιβλίου τού Μπέρτραντ Ράσελ «Η μάστιξ του αγκυλωτού σταυρού» σε μια ηλικία που πολλά από τα σημερινά παιδιά δεν έχουν ακόμα πάρει το πρώτο κινητό τους. Οι φωτογραφίες τού συγκεκριμένου βιβλίου ήταν φριχτές, το κείμενο ακόμα πιο φριχτό. Κι εγώ να μην έχω ξεσκολίσει ακόμα από την Πέμπτη Δημοτικού.

Μην βιαστείτε να κατηγορήσετε τους γονείς μου που άφησαν ένα τέτοιο βιβλίο να πέσει στα χέρια μου και στα μάτια μου. Στο πατερομητρικό μου σπίτι οι βιβλιοθήκες δεν είχαν ούτε πόρτες ούτε κλειδιά. Όλα ήταν προσβάσιμα.

Μου έκανε καλό που διάβασα για το ολοκαύτωμα σε τέτοια ηλικία;

Δεν ξέρω. Δεν έχω ζήσει έκτοτε χωρίς την εικόνα της Ίλζε Κοχ (που έκανε αμπαζούρ με τα κατάστικτα ―με τατού που της άρεσαν― δέρματα κρατουμένων) ή τους σωρούς των πτωμάτων ή την επιγραφή στην είσοδο του Άουσβιτς.

Γιατί κάνω αυτήν την εισαγωγή στην παρουσίαση ενός βιβλίου που (σύμφωνα με τον εκδότη) προορίζεται για παιδιά από 7 ετών;

Για δύο λόγους.

Ο πρώτος είναι ότι θεωρώ εξαιρετικά δύσκολο εγχείρημα να μιλήσεις σε παιδιά για γενοκτονίες. Ο δεύτερος λόγος είναι επειδή νομίζω ότι πρέπει να μιλάμε στα μικρά παιδιά για τα φρικαλέα εγκλήματα που έχουν κατά καιρούς διαπράξει οι χειρότεροι του είδους μας χωρίς όμως να τους εμφυσούμε μια γενικευμένη δυσπιστία και απαξίωση του ανθρώπινου είδους.

Τα γράφω αυτά επειδή το πρόσφατο βιβλίο της Γεωργίας Γαλανοπούλου μιλάει για γενοκτονία και εγκλήματα.

Το αν η γενοκτονία στην οποία αναφέρεται το βιβλίο της «Όταν οι γάτες ακούν τη βροχή», αφορά ανθρώπους, γάτες ή άλλο ζωντανό, ελάχιστα μειώνει την σημασία του και την δυσκολία διαχείρισής του.

«Βγήκε λοιπόν στο μπαλκόνι ο άρχοντας κατακόκκινος από θυμό κι έβγαλε λόγο για την κακία των γάτων. Δεν υπάρχει γάτα καλή, είπε. Έχουν όλες το κακό μέσα τους, είναι εφτάψυχες, κι αν μπουν μέσα στα σπίτια μας, θα μας βρει δυστυχία μεγάλη. Είπε κι άλλα πολλά για εμάς τις γάτες ο άρχοντας, όλα συκοφαντίες. Κι ενώ μιλούσε, κρατούσε στο ένα χέρι του τον Μέρλιν από το σβέρκο και στο άλλο ένα δαδί αναμμένο. Τελειώνοντας, σήκωσε το δαδί ψηλά για να το βλέπουν από μακριά όλοι κι έβγαλε μια διαταγή ν’ ακουστεί σ’ όλη τη γη.

Φωτιά και μαχαίρι σε όλες τις γάτες.
Για να γλιτώσουμε από δαύτες!»

(σελ. 18-19)

Η Γεωργία Γαλανοπούλου χρησιμοποιεί ένα συνηθισμένο τέχνασμα για να μας διηγηθεί μια ιστορία που δεν θα μπορούσε να γνωρίζει από πρώτο χέρι: χρησιμοποιεί έναν (μυθικό) αφηγητή που ξέρει τι έχει συμβεί.

Και ο αφηγητής της ιστορίας που διαβάζουμε είναι ένας γάτος που μια βροχερή μέρα αρχίζει να ξετυλίγει το κουβάρι της συλλογικής μνήμης των γατιών σε καιρούς περασμένους. Τότε που οι προκαταλήψεις, η έχθρα και το μίσος κάποιων ανόητων, μικρονοϊκών και φαβνατικά θρησκόληπτων ανθρώπων απέναντι στις γάτες (τις μαύρες αρχικά και μετά όλες τις άλλες) οδήγησε στην μαζική τους εξόντωση· με συνέπεια την ραγδαία αύξηση του πληθυσμού των ποντικών στην Ευρώπη και μέσω αυτού του γεγονότος στην εξάπλωση της Πανούκλας ή Μαύρου Θανάτου, όπως ονομάστηκε, που στοίχισε τη ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων.

Βασισμένη σε διασωσμένα ιστορικά και πραγματολογικά στοιχεία, η Γεωργία Γαλανοπούλου χτίζει ένα αφήγημα σε μορφή παραμυθιού αλλά με τα αμείλικτα επιχειρήματα και την κοφτερή γλώσσα μιας αντιρατσιστικής πραγματείας να σαλεύουν λειτουργικά και δραστικά κάτω από την παραμυθένια επιφάνεια.

Αυτό που κατάφερε ―σε εμένα τουλάχιστον― η Γεωργία Γαλανοπούλου, ήταν να με πείσει ότι όταν ξέρουμε τι θέλουμε να πούμε στα παιδιά, ακόμα και για τα πιο σκληρά θέματα, θα βρούμε τον τρόπο να τα πούμε.

Και η Γεωργία Γαλανοπούλου βρήκε έναν μαστορικό, καλό και τρυφερό τρόπο να μιλήσει για μια παλιά γενοκτονία. Με τον τρόπο που δυναμώνει την αγάπη μας για όλα τα είδη (ακόμα ―ίσως― και για τα ανυποψίαστα ποντίκια) με τα οποία συμβιώνουμε σ’ αυτή την γη και τον κόσμο που μας έλαχε. Γιατί το να μπορείς να προστατεύεσαι αποτελεσματικά απ’ ό,τι σε απειλεί χωρίς να το καταστρέφεις είναι μια μορφή αγάπης. Ειδικά αν δεχτούμε ότι σε πολλές περιπτώσεις οι φορείς τού «κακού» δεν είναι «εκόντες κακοί» και «οὐ γάρ οἴδασι τί ποιοῦσι».

Η παραμυθένια αλλά όχι παραμυθιαστική ιστορία της Γεωργίας Γαλανοπούλου πλουτίζεται και ολοκληρώνεται με τις εύστοχες, ανθρωπομορφικές και σημειολογικά ευανάγνωστες εικόνες τής άξιας Κατερίνας Χαδουλού.

Ένα βιβλίο που μου άρεσε και που μπορεί να ανοίξει μεγάλες συζητήσεις ανάμεσα σε ενήλικους και παιδιά ή νέους σχετικά με το τι λέμε και πώς το λέμε όταν πρέπει να μιλήσουμε σε παιδιά για δύσκολα ζητήματα.

Κωστής Α. Μακρής

03 Μαΐου 2021

Βιβλιογραφικές πληροφορίες

Τίτλος: Όταν οι γάτες ακούν τη βροχή

Συγγραφέας: Γεωργία Γαλανοπούλου

Εικονογράφος: Κατερίνα Χαδουλού

Εκδόσεις Πατάκη, Φεβρουάριος 2021

Σελίδες: 52, Διαστάσεις: 12×18.5

Κατηγορία: Παιδικά (από 7 ετών), Εφηβικά , Παιδική-Νεανική Λογοτεχνία

ISBN 9789601691725