Δήμητρα Παπαναστασοπούλου

Η κυρία Πάρκς υπήρξε μια μαύρη Αφροαμερικανίδα, μια φτωχή μοδίστρα, ένα άτομο χωρίς καμία πολιτική δύναμη, εντελώς άγνωστη και ασήμαντη. Κι όμως. Με μια της άρνηση, με ένα «όχι» πέρασε στην αθανασία της φυλής της. Μάλιστα, το σταθερό και ακλόνητο «όχι» της προκάλεσε έναν «σεισμό» στην Αμερική και είχε ως αποτέλεσμα να αποκτήσουν οι Αφροαμερικανοί, οι μαύροι- σκλάβοι ως τότε στον αμερικανικό νότο- ίσα δικαιώματα με τους λευκούς.

Η Ρόζα Λουϊζα Μακώλεη γεννήθηκε στο Τάσκετζι της Αλαμπάμα από πατέρα ξυλουργό και μητέρα δασκάλα. Ήταν ένα αδύναμο, κοντό κορίτσι με προβλήματα υγείας. Όταν οι γονείς της χώρισαν, μετακόμισε με τη μητέρα της στο Πάϊν Λέβελ, λίγο έξω από την πρωτεύουσα Μοντγκόμερυ. Εκεί έζησε σε μια φάρμα με τους γονείς της μητέρας της και τον μικρότερο αδελφό της Σιλβέστερ. Ήταν όλοι μέλη της Αφρικανικής Μεθοδικής Επισκοπικής Εκκλησίας που είχε ιδρυθεί έναν αιώνα νωρίτερα από ελεύθερους μαύρους της Φιλαδέλφεια, Πενσυλβάνια.
Δεν κατέστη δυνατόν να συνεχίσει τις σπουδές της μετά τα δεκατρία της χρόνια, επειδή έπρεπε να φροντίσει τους παπούδες και την άρρωστη μητέρα της, μεγαλώνοντας στον αμερικανικό νότο του ρατσισμού, δεχόμενη πολλές σκληρές σωματικές επιθέσεις από τους λευκούς συμμαθητές της (στο δημοτικό…), αντιδρώντας πάντα όσο μπορούσε. Άξιο προσοχής, λοιπόν, ότι από μικρό παιδί δεν δεχόταν την ανισότητα, την πονούσε η ύπαρξη ενός λευκού και ενός μαύρου κόσμου με την άβυσσο ανάμεσά τους.

Το 1932 παντρεύτηκε τον κουρέα Ρέημοντ Πάρκς και τελείωσε το γυμνάσιο μετά από δική του επιμονή. Έντεκα χρόνια αργότερα προσχώρησε στο Κίνημα των Πολιτικών Δικαιωμάτων και εκλέχτηκε γραμματέας. Τον καιρό του συμβάντος εργαζόταν ως μοδίστρα σε ένα πολυκατάστημα.

Την 1η Δεκεμβρίου 1955 είπε «όχι» όταν ο λευκός οδηγός του λεωφορείου στο οποίο επέβαινε, την διέταξε να σηκωθεί από τη θέση της, μια θέση ειδικά για «έγχρωμους», επειδή επιβιβάστηκε ένας λευκός και οι θέσεις για τους «λευκούς» ήταν κατειλημένες. Ήταν ο ίδιος οδηγός που, πίσω στα 1943 την είχε αφήσει στη βροχή, χωρίς να περιμένει να επιβιβαστεί- έχοντας πρώτα βγάλει εισιτήριο ανεβαίνοντας από την πόρτα δίπλα του- από την πίσω πόρτα, σύμφωνα με τον ισχύοντα απαράδεκτο νόμο. Και η Πάρκς ένιωσε το αίμα της να συγκεντρώνεται όλο στο κεφάλι της, αποφασισμένη να αντιδράσει. «Έπρεπε να μάθω μια για πάντα ποιά ήταν τα δικαιώματά μου σαν άνθρωπος και σαν πολίτης», είπε λίγους μήνες αργότερα σε συνέντευξη στο ραδιόφωνο.

Ο νόμος έλεγε ότι δεν επιτρεπόταν να σηκωθεί κανείς από τη θέση του και να την παραχωρήσει σ’ έναν όρθιο λευκό, αλλά εκεί, στο Μοντγκόμερυ, τον καταπατούσαν. Το φαντάζεστε; Η Πάρκς δεν έκανε τίποτε παράνομο, κι όμως η άρνησή της θεωρήθηκε «καταπάτηση του νόμου»…

Μη θεωρήσετε ότι δεν τής κόστισε- το αντίθετο: συνελήφθη άμεσα- ο οδηγός σταμάτησε το λεωφορείο και κάλεσε την αστυνομία-, έχασε τη δουλειά της, ο σύζυγός της έμεινε άνεργος επίσης, και δεχόταν απειλές για τη ζωή της επί πολλά χρόνια.

Τέσσερις μέρες αργότερα (5 Δεκεμβρίου) δικάστηκε. Όλοι οι μαύροι κάτοικοι μποϋκοτάρισαν τα λεωφορεία( ήταν και οι κύριοι επιβάτες τους) όχι μόνον εκείνη την ημέρα, αλλά και τις επόμενες 381 ημέρες, φέρνοντας την εταιρία των λεωφορείων σε οικονομική κρίση.

Ο Μάρτιν Λούθερ Κίγκ έγραφε τον επόμενο χρόνο, αναφερόμενος στην Πάρκς:
«Πράγματι, κανείς δεν αντιλαμβάνεται την πράξη της κ. Πάρκς, εκτός αν συνειδητοποιήσει ότι τελικά η κούπα της υπομονής ξεχειλίζει και ο άνθρωπος φωνάζει: δεν αντέχω άλλο».
Η Ρόζα Πάρκς αναγκάστηκε να μετακομίσει στο Ντιτρόϊτ, να βρει με κόπο άλλη δουλειά, συνεχίζοντας τον αγώνα για τα ίσα δικαιώματα και την κατάργηση του ρατσισμού.
Οι αγώνες της επιβραβεύθηκαν μετά το 1979.

Ήταν η νίκη του ενός στους πολλούς, μια νίκη του ανίσχυρου Δαβίδ εναντίον του πανίσχυρου Γολιάθ, μια νίκη που πάντα εμπνέει τους μικρούς όλου του κόσμου και να τους ενώνει. Όλοι κάνουν υπομονή, μα μέχρις ενός σημείου. Μέχρι να ξεχειλίσει το ποτήρι και να φωνάξει: ΔΕΝ ΑΝΤΕΧΩ ΑΛΛΟ. Και τότε, ακόμη και μια απειροελάχιστη σπίθα είναι ικανή να προκαλέσει μια τεράστια πυρκαγιά!

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.
The article expresses the views of the author
iPorta.gr