Η Ντόρα Αρκουλή είναι Ψυχολόγος με ψυχοδυναμική κατεύθυνση, ΜΔΕ στην ‘Προαγωγή Ψυχικής Υγείας και Πρόληψη Ψυχιατρικών Διαταραχών’, από την Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ, καθώς και Υποψήφια διδάκτωρ στο τμήμα Ψυχολογίας στο ΕΚΠΑ. Ασχολείται ακόμη με τη Λογοτεχνία, το Θέατρο.

Παρέα με δυο δεκάχρονους πιτσιρικάδες είχαμε τη χαρά να παρακολουθήσουμε την πρεμιέρα της παράσταση «Η Μικρή Ασία», το νέο έργο για παιδιά και εφήβους του Ανδρέα Φλουράκη, σε σκηνοθεσία Ρουμπίνης Μοσχοχωρίτη. Εντός των τειχών της αρχαίας πόλης της Κορίνθου και μπροστά από τον ναό του Απόλλωνα, του θεού του Υπερβατικού και της Θεραπευτικής αρμονίας, σε ρόλο φυσικού σκηνικού για το αρχαίο θέατρο, νιώθεις μέρος της τελετουργίας. Συναντώ τον Ανδρέα Φλουράκη λίγα λεπτά πριν την έναρξη, και μιλάμε γι’ αυτόν τον επί γης εκστατικό τόπο. Η δωρική του ενέργεια συμμετείχε και αναδείκνυε τη μεταμορφωτική εμπειρία τόσο για τον θίασο όσο και για τους θεατές ως οργανικό κομμάτι του έργου.

Ένα πάντρεμα σαιξπηρικής ατμόσφαιρας ονείρου με διακειμενικές αναφορές, σωματικού θεάτρου, μυθοπλαστικών στοιχείων, ιαπωνικής λαογραφίας και μαγικού ρεαλισμού συνιστούν τις δομικές συνιστώσες του λυρικού αφηγήματος.   

Ο συγγραφέας με αφορμή τη θεματική του τραύματος του ελληνισμού κατά τη μικρασιατική καταστροφή οδηγεί τον θεατή σε ένα ταξίδι μνήμης και περισυλλογής για να καταφέρει, με αφαιρετικό τρόπο, να εμπεριέξει τελικά κάθε πόνο ανθρώπινου, οικουμενικού ξεριζωμού ως προβληματισμό για προχώρημα και ανάπτυξη.

Προκειμένου να απευθυνθεί στα παιδιά, ο συγγραφέας παίρνοντας την απαραίτητη απόσταση ασφαλείας και δημιουργώντας τον κατάλληλο, κατά Winnicott ‘μεταβατικό χώρο’, καταφέρνει να μιλήσει για το τραύμα και μέσω των πρωταγωνιστών (μερικοί εκ των οποίων είναι οι ίδιοι δεκαεπτάχρονα παιδιά!) να οδηγήσει τους μυούμενους σε συμμετοχή και αναβίωση της διαγενεακής ιστορίας. Για τον σκοπό αυτό ο συγγραφέας  αξιοποιεί τις τεχνικές του μαγικού ρεαλισμού και ζωντανεύει μέσω των πρωταγωνιστών τη μετάβαση και το Λακανικό ‘πέρασμα’ από τη θέση της αγνωσίας στη ‘μεταβολισμένη’ θέση της βιωμένης και επεξεργασμένης εμπειρίας.

Η φαντασιακή αναβίωση των γεγονότων της μικρασιατικής καταστροφής διαποτίζεται από ένα ευφάνταστο εύρημα, αυτό της εισαγωγής της αληθινής πλην όμως σχεδόν άγνωστης ιστορίας του Ιαπωνικού πλοίου TOKEI MARU που τον Σεπτέμβριο του 1922 έσωσε 825 Έλληνες και Αρμένιους από το θάνατο. Το πλωτό ταξίδι μνήμης και συμπόρευσης αναβιώνεται δραματουργικά και συνταράσσει την ύπαρξη. Η ιδέα της αλληλεγγύης που έρχεται από ένα μικρό εμπορικό πλοίο ‘Kokoro Itai’ (Η καρδιά μου πονάει) θα πει ο καπετάνιος που είναι ‘ωραίος σαν Έλληνας’ (διά στόματος Φλουράκη η εγγονοπουλική απόδοση)  μοιάζει ικανή να επουλώσει το τραύμα της εγκατάλειψης και να μαλακώσει τις εφηβικές κυνικές ψυχές που βιώνουν τη δυστοπία του ατομικισμού, παρασύροντάς τες στην ελπίδα και το δικαίωμα να ονειρευτούν έναν καλύτερο κόσμο. 

Οι καμπίνες του πλοίου γίνονται για τους ταξιδιώτες το αντιστάθμισμα, η συναισθηματική διορθωτική εμπειρία, το περίβλημα, το ‘εγώ-δέρμα’ κατά Ανζιέ, που τους περιβάλει και αναγεννά για λογαριασμό τους το πλαίσιο της υπόστασής τους, αυτό που παίρνει πάντα ο πόλεμος ή διωγμός, όταν σε ξεριζώνει, σε απομονώνει και σου στερεί πατρίδα και ιστορία. Οι καμπίνες είναι το εσωτερικό εργαστήριο επεξεργασίας της βιωμένης εμπειρίας. Μέσα από το μοίρασμα, πενθούν την απώλεια, τον θάνατο, το ξένο, το ανοίκειο, τον αποχαιρετισμό και βρίσκουν στην αλληλεγγύη και στις υπερβατικές εικόνες (του ‘γυάλινου βουνού όπου το χιόνι δεν λιώνει’, των ‘ανθισμένων ασιών’ που ηχούν αν κλείσεις τα μάτια και ακούσεις με την καρδιά, κ.α.), τη θρέψη και την επιθυμία να ζήσουν και πάλι, να ερωτευτούν, να δημιουργήσουν.

Η κάθαρση μετουσιώνεται τελικά στο πρόσωπο του Λευκάδιου Χερν. Ο συγγραφέας βάζει ένα πραγματικό πρόσωπο – σύμβολο, που έχει υποφέρει από εγκατάλειψη, αποσταθεροποίηση και ξεριζωμό, αλλά έχει αντέξει και ‘μεταβολίσει’, κατά Bion, το τραύμα του σε γνώση, συγχώρεση και θεραπεία, να ‘συγκρατήσει’ το θαύμα της Ανθρώπινης αυταξίας όρθιο. Δημιουργός ο ίδιος, από Ελληνίδα μάνα και Ιρλανδό πατέρα, έχοντας βρεθεί σε ξένους τόπους πολλές φορές, μέσα από την προσωπική του διαδρομή, βρίσκει τελικά το μονοπάτι της δικής του Μικρής Ασίας, της ‘Ουτοπίας’, που ζει μέσα του, ανεξάρτητα από το έδαφος στο οποίο πατά. Μια συνδιαλλαγή με την Καβαφική Ιθάκη που κατοικεί μέσα σε όλους μας μοιάζει ο προορισμός που έχει νόημα. Αυτή που περιέχει εμάς και τους άλλους σε σεβασμό, σύνδεση και ελευθερία. 

Η Μικρή Ασία θα συνεχιστεί για λίγες ακόμη παραστάσεις τον Σεπτέμβριο στην Αθήνα.

Κείμενο: Ανδρέας Φλουράκης

Σκηνοθεσία: Ρουμπίνη Μοσχοχωρίτη

Πρωτότυπη μουσική: Κώστας Νικολόπουλος

Σκηνικά – κοστούμια: Γίωργος Λυτζέρης

Εικαστική σύμβουλος: Μυρτώ Σταματέλου

Επιμέλεια κίνησης: Ματίνα Κώστιανη

Σχεδιασμός φωτισμών: Τάσος Παλαιορούτας

Δραματουργική επεξεργασία – βοηθός σκηνοθέτη: Αντωνέλλα Τσιμπλή

Φωτογραφίες – τρέιλερ: Πέτρος Μακρής

Αφίσα: Χριστίνα Χριστοφή

Ηθοποιοί: Κωνσταντίνος Ελματζίογλου, Στέφανος Παπατρέχας, Ελένη Στεργίου

Συμμετέχουν οι μαθητές Λυκείου: Ελένη Βάμπουλα, Χρήστος Κολιοθωμάς, Λήδα, Τόγια, Αντιγόνη Φλουράκη