Τζίνα Δαβιλά

Λαμπρός συνθέτης – ανεπανάληπτος ερμηνευτής

Το Διδυμότειχο του Λαυρέντη το γνώρισα διά ζώσης, ακριβώς την εποχή που το τραγούδι έκανε τεράστια επιτυχία. Θυμάμαι τον τότε Δήμαρχο Διδυμοτείχου να κατηγορεί τον Μαχαιρίτσα εστιάζοντας σε έναν κυρίως στίχο: «Μας αποκάλεσε  τρύπα στη γεωγραφία. Είμαστε τρύπα στη γεωγραφία;».

Το 1992 που το κρύο στο Διδυμότειχο ξεκίνησε με μείον οκτώ βαθμούς Κελσίου, είχα έξι μηνών μωρό που το έπαιρνα στον μάρσιπο καθημερινά και τριγυρνούσα στην πόλη. Μια άδεια, μελαγχολική, σχεδόν άγρια πόλη  που δεν έμοιαζε  με Ελλάδα που νόμιζα ότι γνώριζα. Ήταν ξένη και πρωτόγνωρη. Λίγα σπίτια  είχαν εντός κτίσματος τις τουαλέτες, ενώ  κάθε πρωί ένα ημιφορτηγό τριγυρνούσε  για να δώσει γάλα στους κατοίκους, έχοντας την αγελάδα πάνω στην καρότσα. Από τις επτάμισι το πρωί μέχρι τις εννέα τουλάχιστον,  το ζωντανό αρμεγόταν κάτω από το σπίτι μου και το γάλα πήγαινε πόρτα- πόρτα. Η κυρία Χιόνα, μια καλοκάγαθη και ευτραφής γυναίκα βλέποντάς με να είμαι στους δρόμους με το μωρό και με κάτω του μηδενός θερμοκρασίες, μού έλεγε «Μαρήηηη, πού το πας το παιδί με τέτοιο κρύο…».  Στο δρόμο κυκλοφορούσαν σχεδόν αποκλειστικά  στρατιώτες. Μόνο στρατιώτες.  Υπήρχε ένας και μοναδικός  κινηματογράφος στο κέντρο της πόλης για διασκέδαση (των στρατιωτών…) και η μόνη διέξοδος ήταν η Ορεστιάδα τα καλοκαίρια που οι εκδρομές ήταν περισσότερο προσιτές, ή η Αλεξανδρούπολη. Οι  «ξένοι» ήταν οι στρατιωτικοί που οι ιστορίες τους ήταν πιο θλιβερές από την ίδια τη θλίψη της μικρούπολης. Όπως η ιστορία της Τότας, μιας χωριατοπούλας από τα Βρυσικά.  Σήμερα θα είναι περασμένα εβδομήντα. Πήγαινε στα στρατόπεδα μ’ένα καρότσι οικοδομής για να πουλήσει ό,τι έβγαζε το χωράφι του σπιτιού της, όπου ζούσαν με την ηλικιωμένη μητέρα της. Χαζούλα, ευκολόπιστη, αφελής ή όλα μαζί έπεφτε θύμα όποιου της έλεγε δυο γλυκόλογα. Μήνα παρά μήνα η Τότα ήταν στο γυναικολόγο για έκτρωση και όχι σπάνια είχε μελανιές στο πρόσωπο. Άγριες ιστορίες σε άγρια πόλη και άγρια χωριά.  Ίσως να υπήρχαν και άλλες Τότες σε άλλα χωριά… Ως εκ τούτου το Διδυμότειχο του Λαυρέντη το κατανόησα ίσως όσο κανείς άλλος. Ήταν μια άλλη, αδιανόητη Ελλάδα. Σε μία ώρα είχες περιηγηθεί περπατώντας σε όλη την πόλη. Στο Διδυμότειχο δεν ξαναπήγα. Μα από εκείνο το τραγούδι και μετά τον Λαυρέντη τον αντιμετώπισα με βαθύ σεβασμό.

Και μετά έρχεται ο ωραιότερος δίσκος του.  1993. Άρπαξε το κόκκινο και έβαψε τις νύχτες μας . Μετά από το συγκλονιστικό «Διδυμότειχο μπλουζ», το καθοριστικό τραγούδι που μας ξενάγησε αγρίως στο χάρτη της μικρής, αποκλεισμένης πατρίδας μας, ο Λαυρέντης  ερμήνευσε τις αχανείς, βυθισμένες, πανικόβλητες  αγάπες ενός μετέωρου Τιτανικού. Δεύτερη ταύτιση τόσο συγκλονιστική και τόσο σύντομα.  Ένα προς ένα τα τραγούδια του δίσκου από Δασκαλόπουλο, Γκανά, Λίνα Δημοπούλου,  ήρθαν για να βγάλουν ρίζες. Διότι ο Λαυρέντης ήταν και  είναι μοναδικός. Σε ερμηνεία, σε μουσική σύνθεση, σε ισορροπία καλλιτεχνικής ιδιοσυγκρασίας και ποιότητας ανθρώπου. Ίδιος μέσα κι  έξω. Θυμωμένος μα και ευγενικός. Αυστηρός στην κριτική του, μα και τρυφερός. Άνθρωπος που έζησε όπως ήθελε και σίγουρα είπε αυτά που ήθελε. Γι’αυτό και μόνο, οι ρίζες του σε όλους μας είναι βαθιές. Οι ερμηνείες του ανατριχιαστικά συγκλονιστικές. Διότι ο καλλιτέχνης είναι κατά πρώτον ερμηνεία, κατά δεύτερο ξανά ερμηνεία. Και δεν είναι μόνο ροκάς. Είναι τόσο λαϊκός συνθέτης, όσο και μελωδικός ρομαντικός τραγουδοποιός. Στον Λαυρέντη ταιριάζουν όλα εκτός από τις ταμπέλες. 

Μας έμαθε το Διδυμότειχο, μας προειδοποίησε για αυτά που μας ήρθανε μετά, μας σεργιάνισε στο ημίφως, μας προβλημάτισε, μας συγκίνησε, κλάψαμε, γελάσαμε, χορέψαμε, χορεύουμε, τραγουδήσαμε  και τραγουδάμε δυνατά μαζί του και με τους εκλεκτούς φίλους του, τους πάντα δικούς μας ανθρώπους, που η γενιά μου θα έχει ως την αρχή του προβληματισμού της για το ποιον κόσμο θέλουμε, ποιους πολιτικούς θέλουμε, ποιους έρωτες θέλουμε, ποιους φίλους κρατάμε. Ο Λαυρέντης έφυγε αθόρυβα, μα ήταν  θορυβώδης. Ο ξαφνικός  θάνατός του ταρακούνησε το Εθνικό Σύστημα Υγείας μιας Ελλάδας που ο ίδιος με τον Βασίλη δηκτικά ερμήνευαν το 1993. Να δεις τι σου’ρχεται μετά… Ο θάνατος του Μαχαιρίτσα θα βάλει το μαχαίρι στο κόκκαλο. Πρέπει να βάλει το μαχαίρι στο κόκκαλο.

Στις εκπομπές στο ραδιόφωνο πάντα έβαζα τραγούδια του. Στο αρχείο μου υπάρχουν μια ή δυο συνεντεύξεις του. Τον Οκτώβριο προγραμμάτιζα την επόμενη για τον χειμώνα 2019-20 όπου θα εμφανιζόταν με τον Νίκο Πορτοκάλογλου στο Γυάλινο Μουσικό Θέατρο. Μας πρόλαβε ο θάνατος.

Ακολουθούν τραγούδια. Παρακαλώ στο β’ και γ’ προσοχή. Είναι λιγοπαιγμένα στο ραδιόφωνο. Αυτό που λέμε εκτός playlist. Καλή ακρόαση.