Κώστας Αρβανίτης  είναι Δημοσιογράφος, Ευρωβουλευτής ΣΥ.ΡΙΖ.Α.

Η Ευρώπη πρέπει να αποτρέψει ένα μέλλον στο οποίο η Τεχνητή Νοημοσύνη θα ρυθμίζει τις ζωές των ανθρώπων και να χτίσει ένα διαφορετικό, όπου τα οφέλη της θα τεθούν στην υπηρεσία των εργαζόμενων, κάτι που όμως για να πετύχει δεν θα πρέπει να περιορίζεται στα όρια της ΕΕ των 27 αλλά απαιτεί πραγματικά διεθνή ρύθμιση του θέματος.

Πάνω σ’ αυτήν την κεντρική ιδέα είναι δομημένη η γνωμοδότηση σχετικά με τη “Διαμόρφωση του Ψηφιακού Μέλλοντος της Ευρώπης”, την οποία εισηγήθηκε στην Επιτροπή EMPL ο Κώστας Αρβανίτης. , έχοντας εντάξει και ενσωματώσει 164 συνολικά τροπολογίες, αριθμός που φανερώνει το μεγάλο ενδιαφέρον από τις πολιτικές ομάδες του σώματος αλλά και την προσπάθεια για όσο το δυνατόν ευρύτερες συγκλίσεις.

Ο Ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία/The Left έκανε αναφορά στο νέο ψηφιακό περιβάλλον εργασίας δίνοντας έμφαση στις συνθήκες και τους όρους που θα δημιουργήσουν όρους εργασιακής εξασφάλισης αλλά και εξάλειψης των φόβων και των ανασφαλειών που προκαλεί η παρουσία της Τεχνητής Νοημοσύνης.

“Η τεχνολογία να είναι η «μεταβλητή» και τα εργασιακά δικαιώματα η «σταθερά» μας”, υπογράμμισε αναφερόμενος στο θέμα της Αποσύνδεσης και του πρόσφατου πισωγυρίσματος με την υιοθέτηση από το Ευρωκοινοβούλιο τροπολογίας που δίνει τριετή αναβολή στη διαδικασία για τη θεσμοθέτηση του σχετικού Δικαιώματος. «Σας καλώ να επιμείνουμε και να στηρίξουμε και σε αυτή τη γνωμοδότηση το Δικαίωμα στην Αποσύνδεση», ανέφερε χαρακτηριστικά επιμένοντας στην ανάγκη να προχωρήσει η νομοθέτηση τώρα και όχι σε μια τριετία.

«Η τεχνολογία δεν μπορεί να υπερβεί ούτε να παραμερίσει τους Κανόνες Δικαίου που έχουμε ήδη θεσπίσει», τόνισε στη συνέχεια για να καταλήξει πως κοινός στόχος στη διαδικασία της επεξεργασίας των τροπολογιών είναι η αγωνία «να μην παραδώσουμε στην τεχνολογία το δικαίωμα της μεσολάβησης ανάμεσα στον εργοδότη και τον εργαζόμενο το προνόμιο του “αλγοριθμικού ρυθμιστή”. Δεν θα παραμείνουμε θεατές όταν άνθρωποι θα παραγκωνίζονται, θα καταπιέζονται ή θα διευθύνονται από μια μηχανή, υπερεξελιγμένη και πρωτοποριακή μεν, αλλά παρόλα αυτά, μηχανή.»

Εξαιρετικά θετική ήταν η υποδοχή της γνωμοδότησης από τους εκπροσώπους των πολιτικών ομάδων στη συζήτηση που ακολούθησε, στάση που είναι αποτέλεσμα επίπονης προσπάθεια για συγκλίσεις. Κλείνοντας τη διαδικασία, ο Έλληνας Ευρωβουλευτής στάθηκε ιδιαίτερα σε δύο σημεία: στην ανάγκη να αναλάβει η ΕΕ πρωτοβουλία για διεθνή ρύθμιση του θέματος που να μην δεσμεύει μόνο τους 27, με συναίνεση και σε συνεργασία και με άλλες μεγάλες οικονομικές δυνάμεις του πλανήτη, αλλά και την μεγάλη σημασία της εκπαίδευσης και επανεκπαίδευσης προκειμένου η νέα ψηφιακή μετάβαση να μην αφήσει πίσω της μια ακόμη κατηγορία αποκλεισμένων από την αγορά εργασίας ανθρώπων, μια ακόμη ομάδα – θύμα της τεχνολογικής προόδου.

Ακολουθούν τα πλήρη κείμενα της εισήγησης του Κώστα Αρβανίτη, στην έναρξη και της δευτερολογίας του στο κλείσιμο της συζήτησης στην Επιτροπή EMPL του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

1. Εισήγηση:

Αγαπητοί συνάδελφοι,

βρισκόμαστε κάπου στο μέσον μιας διαδικασίας πολύπλοκης και απαιτητικής. Ήταν όμως τόσο απαιτητική και η ως τώρα διεργασία, που δεν μπορώ να μην ξεκινήσω αυτή την αναφορά μου λέγοντάς σας πόσο ειλικρινά ικανοποιημένος είμαι.

Ικανοποιημένος από τον πλουραλισμό, την πολυφωνία και τον πλούτο των απόψεων που κατατέθηκαν μέσα σ’ αυτές τις 164 τροπολογίες.

Ικανοποιημένος από το ότι, παρά το πλήθος των απόψεων, αρχίζει σιγά σιγά να γίνεται ευδιάκριτη μια κοινή, ευρωπαϊκή πρόταση για την προστασία των εργαζομένων και των δικαιωμάτων τους στο νέο ψηφιακό πλαίσιο που δημιουργεί η ψηφιακή μετάβαση.

Με τις προτάσεις μας κάνουμε όλοι εμείς μια καλοπροαίρετη προσπάθεια σύγκλισης και κοινής πρότασης σε ένα ζήτημα που έχει, όχι μόνο επίκαιρο αλλά από εδώ και στο εξής και διαρκή χαρακτήρα.

Με τις προτάσεις μας και τις τροπολογίες μας, νομίζω ότι δίνουμε, όλοι μας, μια καλή ώθηση προς τη σωστή κατεύθυνση στο ζήτημα της ψηφιακής εργασίας, της συνύπαρξης με την Τεχνητή Νοημοσύνη, της εργασιακής εξασφάλισης και της εξάλειψης όλων των φόβων και των ανασφαλειών απέναντι σε μια νέα κατάσταση που, για πολλούς παραμένει ένα ανεξερεύνητο πεδίο.

Και για αυτό που καταφέραμε ως τώρα, σας είμαι ευγνώμων. Δουλέψαμε χωρίς ιδεοληψίες, με καθαρό μυαλό, με διάθεση για να έχουμε σύγκλιση – σημαντικό μήνυμα προς τους πολίτες στην ΕΕ να έχουμε συγκλίσεις.

Γι’ αυτό που έχουμε μπροστά μας όμως, επιτρέψτε μου να κάνω κάποιες παρατηρήσεις χρήσιμες για τον διάλογο.

Είναι κοινός τόπος στις τροπολογίες σχεδόν όλων μας ότι πρέπει να διασφαλιστεί το δικαίωμα στην αποσύνδεση, τη μεταφορά δηλαδή ενός εργασιακού κεκτημένου σε ένα νέο περιβάλλον με “μεταβλητή” την τεχνολογία αλλά “σταθερά” τον εργαζόμενο και τα κατοχυρωμένα δικαιώματά του.

Δυστυχώς όμως πρόσφατα με ένα άλλο ψήφισμα στην ολομέλεια δεν καταφέραμε να διασφαλίσουμε την άμεση εφαρμογή του.

Παρά το γεγονός ότι, τέσσερις ευρωπαϊκές χώρες έχουν ήδη αναλάβει την πρωτοβουλία – σε εθνικό επίπεδο – να το προστατεύσουν από τις ολοένα αυξανόμενες απαιτήσεις, ακόρεστων εργοδοτών. Γι’ αυτό και σας καλώ να επιμείνουμε και να στηρίξουμε και σε αυτή τη γνωμοδότηση το δικαίωμα στην αποσύνδεση, αφού δεν είναι δεσμευτικό, όπως ΄λένε και οι εισηγητές.

Το ερώτημα για το αν είναι αναγκαίο ένα διεθνές ρυθμιστικό πλαίσιο που θα λειτουργεί ανασχετικά στην αυθαιρεσία των πλατφορμών ψηφιακής εργασίας, δεν το επεξεργαστήκαμε ακόμα. Θα γίνει βέβαια και στη σχετική οδηγία αλλά θεωρώ σημαντικό να το τονίσω και εδώ, σε σας. Παρότι γνωρίζετε, κάποιοι καλύτερα από μένα, ότι η Τεχνολογία δεν μπορεί να υπερβεί ούτε να παραμερίσει τους Κανόνες Δικαίου που έχουμε ήδη θεσπίσει. Και ξέρετε πολύ καλά ότι η Τεχνολογία μπορεί μόνο να επιβεβαιώσει μια εργασιακή σχέση που έχει ήδη ρυθμιστεί.

Αυτό που έχω καταλάβει, μελετώντας τις αναρίθμητες προεκτάσεις της Τεχνητής Νοημοσύνης στην εργασία είναι ότι πρόκειται για ένα πανίσχυρο πολυεργαλείο. Όχι μόνο για την ενίσχυση της παραγωγής. Αυτό το αποκομίζει κάποιος με την πρώτη ματιά. Αυτή είναι η πρώτη “μαγική εικόνα”. 

Δυνητικά όμως, είναι ένα εργαλείο που μπορεί να συμπιέσει το σύνολο της γκάμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, απευθυνόμενη σε μια διαφορετική όψη του ανθρώπου: τον άνθρωπο – καταναλωτή. Με δέλεαρ τη συμπίεση του κόστους, μπορεί να συνθλίψει ολόκληρες κατηγορίες εργαζομένων. Αυτή είναι μια δυστοπία που δεν ξέρω αν κάποιοι προοιωνίζονται για την ανθρωπότητα· ξέρω όμως ότι εμείς είμαστε υποχρεωμένοι να της κόψουμε το οξυγόνο, όσο νωρίτερα μπορούμε. Έστω και προληπτικά.

Θέλω να απευθύνω έκκληση σε όλους όσοι εργαστήκατε σκληρά γι΄ αυτό το πλούσιο σε όγκο και περιεχόμενο κείμενο, αλλά και σε όσους θα το επεξεργαστείτε στη συνέχεια: κάθε μία από τις ιδέες που περιλαμβάνονται στις τροπολογίες αυτές, έχει έναν και μοναδικό στόχο. Ένα μέλλον όπου δε θα παραδώσουμε στην τεχνολογία το δικαίωμα της μεσολάβησης ανάμεσα στον εργοδότη και τον εργαζόμενο. Που δε θα της χαρίσουμε το προνόμιο του αλγοριθμικού ρυθμιστή. Ούτε και θα παραμείνουμε θεατές όταν άνθρωποι θα παραγκωνίζονται, θα καταπιέζονται ή θα διευθύνονται από μια μηχανή.

Υπερεξελιγμένη και πρωτοποριακή μεν, αλλά παρόλα αυτά, μηχανή.

Σας καλώ να διακρίνετε μέσα από τις τροπολογίες που συζητάμε σήμερα, την ανυπόκριτη προσπάθεια να χαράξουμε μαζί μια πορεία στο μέλλον της εργασίας όπου, ούτε οι τεχνοφοβικοί Λουδίτες θα επικρατήσουν, αλλά ούτε και οι τεχνολάγνοι που έχουν ήδη αντικαταστήσει τον ουμανισμό της Ευρώπης με τον αλγόριθμο του κέρδους.

Και τις ανθρώπινες αξίες με τις αγοραίες αξίες των προϊόντων που εμπορεύονται.

Σας ευχαριστώ για τον κόπο, τις ιδέες και την προσφορά σας. Ανυπομονώ για τη συνέχεια.

1. Δευτερολογία:

Θα πρέπει να σκεφτούμε ακόμη ένα ζήτημα που αφορά στη διεθνή ρύθμιση του ζητήματος. Αν νομοθετούμε εμείς και γίνεται στον υπόλοιπο πλανήτη κάτι άλλο, έχουμε πρόβλημα. Προσπαθήσαμε να συμπεριλάβουμε όλες τις απόψεις όπως και το θέμα της εκπαίδευσης. Φοβάμαι πως αν αφήσουμε τον κόσμο ανεκπαίδευτο στο θέμα της Τεχνητής Νοημοσύνης, θα δημιουργηθεί μια νέα ομάδα αποκλεισμένων μέσα στους ήδη αποκλεισμένους, που δε θα έχουν ούτε πρόσβαση ούτε γνώση. Η εκπαίδευση είναι πολύ σημαντικό θέμα που πρέπει να συμπεριλάβουμε. Οι εκπρόσωποι των ευρωομάδων στις τοποθετήσεις τους με βρίσκουν σε πολύ μεγάλο βαθμό σύμφωνο. Πρέπει να λάβουμε υπόψιν και αυτό που είπε η εκπρόσωπος των Σοσιαλιστών, να μετρήσουμε δηλαδή κάποιες επιτυχίες που ήδη έχουμε στο Ευρωκοινοβούλιο.