Καθώς η μία μετά την άλλη οι χώρες της Ευρώπης αποφασίζουν να κάνουν το βήμα της επιστροφής στην κανονικότητα, στην Ελλάδα ομάδες εργασίας επιστημόνων και πολιτικών συζητούν για το σωστό μείγμα των μέτρων και τη σειρά με την οποία θα εφαρμοστούν, για να μας οδηγήσουν στη νέα καθημερινότητα.

Tη μεθεπόμενη Δευτέρα η ελληνική κυβέρνηση θα έχει διαμορφώσει το σχέδιό της για την επιστροφή στη «νέα κανονικότητα» (new normal). Σύμβουλός της είναι η εταιρεία συμβούλων Price Waterhouse Coopers, που βοηθά στη βελτιστοποίηση των αποφάσεών της. Μέχρι τότε το κράτος ελπίζει σε μια πλήρη επιπέδωση της καμπύλης της ασθένειας, με συνεχείς μέρες κατά τις οποίες το ποσοστό των νέων κρουσμάτων θα είναι μηδενικό. Να σημειωθεί ότι το σενάριο αυτό μοιάζει πολύ καλό για να είναι αληθινό, καθώς μένουν ανέλεγκτοι μεγάλοι κλειστοί πληθυσμοί (προσφυγικά καμπ, συνοικισμοί Ρομά, γηροκομεία).

Η επιτροπή που αποφασίζει τους τρόπους επανόδου στη νέα κανονικότητα αποτελείται από τρεις ειδικούς και δέκα πολιτικά πρόσωπα:

Τα μέλη της επιτροπής για την επάνοδο στην «νέα κανονικότητα»

1          Σωτήρης Τσιόδρας         Καθηγητής Παθολογίας και Λοιμώξεων, Ιατρική Σχολή ΕΚΠΑ

2          Ηλίας Μόσιαλος            Καθηγητής Πολιτικής της Υγείας, London School of Economics

3          Κυριάκος Πιερρακάκης   Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης

4          Άρις Σκέρτσος   Υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ

5          Νικόλαος Χαρδαλιάς     Υφυπουργός Προστασίας του Πολίτη

6          Θόδωρος Λιβάνιος        Υφυπουργός Εσωτερικών

7          Άννα Στρατινάκη           γ.γ. Υπουργείου Εργασίας

8          Γιάννης Κωτσιόπουλος  γ.γ. Υπηρεσιών Υγείας στο Υπουργείο Υγείας

9          Παναγιώτης Πρεζεράκος            γ.γ. Δημόσιας Υγείας

10         Θανάσης Κοντογεώργης            γ.γ. Συντονισμού Εσωτερικών Πολιτικών

11         Παναγιώτης Αρκουμανέας          πρόεδρος ΕΟΔΥ

12         Μιχάλης Αργυρού          πρόεδρος Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων

13         Κυριάκος Ανδρέου        Price Waterhouse Coopers

Kάτω από τους 13 υπάρχουν ομάδες εργασίας που εξετάζουν τα διάφορα μέτρα σε συνάρτηση με άλλους δείκτες δημόσιας υγείας, όπως η δυναμικότητα του ΕΣΥ (κρεβάτια ΜΕΘ, διαθέσιμο προσωπικό, άδεια κρεβάτια σε κλινικές, διαθεσιμότητα προσωπικού). Για παράδειγμα, το προσωπικό των μονάδων του ΕΣΥ που επιβαρύνθηκαν τώρα και θα πρέπει να επιβαρυνθούν εκ νέου τον Οκτώβριο από ένα νέο κύμα της Covid-19, θα πρέπει να ξεκουρασθεί – να πάρει σε απλά ελληνικά άδειες. Πώς πρέπει να συνδυασθεί κάτι τέτοιο με την επαναλειτουργία αεροδρομίων και τουριστικών μονάδων;

Στιγμιότυπα από το διεθνές αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος στα Σπάτα, Τρίτη 31 Μαρτίου 2020. [Τατιάνα Μπόλαρη/Eurokinissi]

Σε ό,τι αφορά την επαναλειτουργία επιχειρήσεων και εμπορικών καταστημάτων, τα πράγματα για τα μέλη της επιτροπής μοιάζουν σχετικά απλά: Με βάση τα όσα έχουν συζητηθεί μέχρι στιγμής, τα μαγαζιά ανοίγουν ξεκινώντας από τα μικρότερα και προχωρώντας στα μεγαλύτερα, με τελευταία αυτά της εστίασης, που κατά πάσα πιθανότητα –εκτός από τα take-away– θα ανοίξουν στα τέλη Μαΐου ή τις αρχές Ιουνίου (τα μέτρα, αρχής γενομένης από τις 4 Μαΐου θα επανεξετάζονται ανά 15ημερο και θα γίνονται βελτιώσεις η τροποποιήσεις). Τα εστιατόρια θα ανοίξουν με λιγότερα τραπέζια και αρχικά μόνον έξω – εξάλλου στις αρχές Ιουνίου ποιος κάθεται μέσα στην Ελλάδα;.

Φυσικά ένα μεγάλο ερωτηματικό είναι το ποιος θα αστυνομεύει το μέτρο. Ένας παράγοντας της ΚΕΔΕΚεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδος που μίλησε στο inside story υπό τον όρο της ανωνυμίας παραδέχθηκε ότι «η τήρηση του μέτρου αυτού θα είναι δύσκολη καθώς όταν φεύγουν οι ελεγκτές είναι πιθανόν ο αριθμός των τραπεζιών να …αυξάνεται» (σ.σ.: να σημειωθεί ότι σε αρκετούς δήμους είτε δεν υπάρχει δημοτική αστυνομία, είτε όπου υπάρχει δεν είναι αρκετή). Ένα άλλο ιδιαίτερο ζήτημα είναι αυτό που αφορά τα καταστήματα ρούχων. Ο εθνικός μας λοιμωξιολόγος, καθηγητής Σωτήρης Τσιόδρας, που είναι μέλος της επιτροπής των 13, θεωρεί ότι αυτά τα καταστήματα δεν θα πρέπει να ανοίξουν αμέσως, καθώς στα δοκιμαστήριά τους ο ιός θα παγιδεύεται στα ρούχα, πηγαίνοντας από τον έναν πελάτη στον άλλον.

Οι μεγάλες επιχειρήσεις –όσες δεν έκλεισαν– θα ανοίξουν αμέσως ή καλύτερα θα αποκτήσουν το δικαίωμα να ανοίξουν αμέσως. Κι αυτό διότι πολλές δεν πρόκειται να επαναφέρουν άμεσα από την τηλε-εργασία όλο το τμήμα του προσωπικού που δουλεύει από το σπίτι. «Υπολογίζουμε ότι θα χρειασθούμε ένα 20ήμερο σταδιακής επανόδου» λέει στέλεχος μεγάλης αμερικανικής πολυεθνικής του φαρμάκου στο inside story. Σε τέτοιες σταδιακές «επανόδους» προσανατολίζονται οι περισσότερες από τις μεγάλες ελληνικές επιχειρήσεις. Σε μεγάλες ελληνικές βιομηχανίες όπως η ΕΛΠΕΝ, αλλά και πολυεθνικές όπως η Johnson&Johnson, έχουν ληφθεί μέτρα ώστε να έχει γίνει σχεδόν απόρθητο το συγκρότημα παραγωγής, ενώ τα τμήματα πωλήσεων και οι υπάλληλοι γραφείων δουλεύουν από μακριά. Αυτοί δεν πρόκειται να επανέλθούν αμέσως, όπως θα συμβεί πχ στις τράπεζες και τις ασφαλιστικές, με τους εργαζόμενους που εμφανίζουν χρόνια νοσήματα και απομακρύνθηκαν προληπτικά από τα γραφεία τους, μετακομίζοντας στο λεγόμενο home office.

Ένα ζήτημα υπάρχει με τις εργαζόμενες μητέρες ή τους εργαζόμενους πατέρες. Αν τα σχολεία δεν ανοίξουν (βλέπε παρακάτω) για τους μικρότερους μαθητές, θα πρέπει είτε να κρατούν τα παιδιά στο σπίτι είτε να βρουν (αν είναι σε θέση να πληρώσουν, κάτι που ελάχιστες οικογένειες μπορούν) μια βοήθεια. Δεν είναι μυστικό ότι ορισμένες σκανδιναβικές χώρες όπως η Δανία και η Νορβηγία άνοιξαν γι’ αυτόν το λόγο τα σχολεία τους, καθώς το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών είναι πολύ υψηλό και δεν είναι δυνατή η επανεκκίνηση της οικονομίας χωρίς λειτουργία σχολείων.

Σχολεία

Όπως έγινε με το κλείσιμο των σχολείων, που επιβλήθηκε τη δεύτερη εβδομάδα του Μαρτίου, η κυβέρνηση είναι διχασμένη και σε ό,τι αφορά το άνοιγμά τους. Οι εκπρόσωποι του υπουργείου Υγείας (και ο υπουργός Βασίλης Κικίλιας, που δεν συμμετέχει στην επιτροπή) είναι μπετόν αρμέ υπέρ της άποψης ότι τα σχολεία σε ό,τι αφορά οτιδήποτε άλλο εκτός των πανελλήνιων εξετάσεων δεν θα πρέπει να ανοίξουν. Ό,τι γίνει πρέπει να γίνει στο τέλος της διαδικασίας επιστροφής στη νέα κανονικότητα, εφόσον έχουν ανοίξει μαγαζιά κι επιχειρήσεις και έχουν πυκνώσει οι συγκοινωνίες.

Το υπουργείο Παιδείας, οικονομικοί υπουργοί και οικονομικοί παράγοντες πιέζουν με διαφορετικά επιχειρήματα:

Το υπουργείο Παιδείας προβάλλει το επιχείρημα ότι οι εκπαιδευτικοί δεν συμφωνούν με την παράταση της σχολικής χρονιάς (που παρόλα αυτά είναι εξαιρετικά πιθανή, εφόσον ανοίξουν ξανά τα σχολεία).

Οι οικονομικοί παράγοντες λένε ότι δεν είναι δυνατή η επανεκκίνηση της οικονομίας χωρίς επανεκκίνηση της εκπαίδευσης. Αυτό το επιχείρημα δεν είναι εντελώς λανθασμένο και στην Ελλάδα.

Αλλά το επιχείρημα των Βασίλη Κικίλια και Ηλία Μόσιαλου είναι ότι οι μικροί μαθητές, που δεν είναι εύκολο να τηρήσουν τους κανόνες της κοινωνικής αποστασιοποίησης (δεδομένης μάλιστα και της προβληματικής κατασκευαστικής κατάστασης των ελληνικών δημόσιων σχολείων και δημόσιων και ιδιωτικών παιδικών σταθμών), μπορεί να μετατραπούν σε super spreaders, βάζοντας σε κίνδυνο ό,τι έχει πετύχει η χώρα.

Παρά το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης κάλεσε εκπαιδευτικούς, γονείς και μαθητές να είναι έτοιμοι για το άνοιγμα όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης, η πλάστιγγα κλίνει υπέρ του να μην ανοίξουν στα σχολεία στις μικρότερες τάξεις. Στη Δανία που άνοιξαν τα σχολεία όλα μαζί, ένα πολύ μεγάλο μέρος των γονέων –πάνω από 30%– αρνήθηκαν να στείλουν τα παιδιά τους. Κι αυτό παρότι τα κτίρια εκεί είναι πολύ πιο ευρύχωρα και το social distancing αποτελεί τρόπο ζωής.

Ταξίδια

Ένα πολύ μεγαλύτερο θέμα, που μάλλον δεν θα λυθεί στα πλαίσια εθνικών ρυθμίσεων, είναι τα ταξίδια. Ενώ υπάρχουν χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως η Τσεχία που ανακοίνωσαν ότι δεν θα επιτρέψουν τον επόμενο χρόνο τα ταξίδια από και προς αυτήν (σ.σ.: οι Τσέχοι τουρίστες θα λείψουν, ειδικά από τη βόρειο Ελλάδα), πρόσφατα οι γερμανικές αεροπορικές εταιρείες σε γράμμα προς την ΕΕ σημείωσανDeutsche Luftfahrt fordert Maskenpflicht an Bord | FAZ ότι θα αρκούσε μια υπεύθυνη δήλωση του επιβάτη ότι δεν νοσεί, για να επιβιβασθεί στο αεροπλάνο. Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι οι μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες και η ΕΕ θα δεχθούν την πρόταση αυτή.

Όσο για τον τουρισμό στην Ελλάδα φέτος το καλοκαίρι, αν δεν ισχύσει ο συσχετισμός των μέτρων με τα κρεβάτια ΜΕΘ που έχει κάθε περιοχή της χώρας, κάποιες περιοχές όπως η Ρόδος, η Κέρκυρα ή η Κως θα έχουν μεγάλη δυσκολία ανταπόκρισης, εφόσον κάποιο κρούσμα αποδειχθεί ότι εκθέτει μεγάλες ομάδες πληθυσμού επισκεπτών στο νησί. «Δεν μιλάω για πολύ μικρότερα νησιά», είπε στο inside story λοιμωξιολόγος, μέλος της 27μελούς ομάδας του καθηγητή Τσιόδρα, που δεν συμμετέχει στην ομάδα των 13 που θα αποφασίσει τους κανόνες επιστροφής στη νέα κανονικότητα.

Τεστ, μάσκες

Κάθε 15 μέρες η 13μελής επιτροπή θα κάνει ανασκόπηση των νέων μέτρων και θα τα αναθεωρεί ή θα τα τροποποιεί. «Γι’ αυτό πρέπει να μετράει», λέει στέλεχος του υπουργείου Υγείας (σ.σ.: εννοεί να κάνει τεστ). Ο Βασίλης Κικίλιας αναζητά ένα εκατομμύριο διαγνωστικά τεστ από την παγκόσμια αγορά. Η Ελλάδα διαθέτει ήδη αρκετές χιλιάδες τεστ (της Roche), τα οποία χρειάζονται τρεις ώρες για να δώσουν αποτέλεσμα και μπορούν να αναλυθούν στις υποδομές του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας.

Αυτή η υποδομή μπορεί να συμβάλει στο να ξεκαθαρίσει η εικόνα στο ΕΣΥ και τις δημόσιες υπηρεσίες, αλλά όχι στα αεροδρόμιαΥποχρεωτική χρήση μάσκας ζητούν οι αεροπορικές εταιρίες για επανεκκίνηση των πτήσεων | Η Καθημερινή. «Εκεί χρειαζόμαστε γρήγορα τεστ», φέρεται να είπε σε σύσκεψη πρόσφατα ο υπουργός Υγείας. Πιθανώς αυτά να μην αφορούν τους ταξιδιώτες από όλες τις χώρες, αλλά από κάποιες με μεγαλύτερη διασπορά στην κοινότητα. Πιθανά τα τεστ να μην αφορούν όλες τις περιόδους, αλλά μόνο την πρώτη περίοδο μετά την επανάληψη των πτήσεων. Θα είναι μια διαδικασία «μαθαίνοντας στην πράξη».

Τα τεστ είναι το πρώτο εργαλείο που χρειάζεται για την επιστροφή στη νέα κανονικότητα. Το άλλο είναι η μάσκα, η χρήση της οποίας αναμένεται να γενικευθεί σε μέσα μεταφοράς, τράπεζες, σουπερ-μάρκετ, γραφεία. Αν για τις ανάγκες του ΕΣΥ χρειάσθηκαν 25 εκατομμύρια μάσκες, για τις ανάγκες του γενικού πληθυσμού θα χρειαζόντουσαν 150-200 εκατομμύρια κομμάτια (σε 2 δισ. μάσκες υπολογίζει τις ανάγκες της Γερμανίας ο υπουργός Οικονομίας της χώρας Πέτερ Αλτμάιερ). Κυβερνητικές πηγές μιλούν για υφασμάτινες μάσκες που θα ξαναπλένονται και θα ξαναχρησιμοποιούνται.

Να σημειωθεί ότι αύριο φθάνουν στη χώρα μας δύο μηχανές, με τις οποίες θα παράγονται μάσκες σε δύο βιομηχανίες της χώρας – η μία στην εταιρεία Lariplast της Λάρισας και η άλλη στα Πλαστικά Θράκης. Η μεταφορά των μηχανών έγινε χάρη σε κυβερνητική παρέμβαση, αλλά η δυναμικότητά τους δεν αρκεί για να καλυφθούν οι ανάγκες του γενικού πληθυσμού.

Φωτογραφία άρθρου: Μοριακή ανίχνευση SARS-COV-2 (COVID-19) σε δείγματα-επιχρίσματα του ανώτερου αναπνευστικού συστήματος στο ιδιωτικό διαγνωστικό εργαστήριο βιοαναλυτικής «Γενότυπος», Μ.Δευτέρα 13 Απριλίου 2020. [Eurokinissi]

The article expresses the views of the author

iPorta.gr