Πάνος Μπιτσαξής

Για να λέμε τα πράγματα με το όνομα τους και όχι με προσχηματικές προσεγγίσεις. Η Αγία Σοφία δεν είναι μουσείο. Είναι η εμβληματική μνημειακή ταυτότητα της Ορθόδοξης Χριστιανοσύνης. Για εμάς τους Έλληνες και κάτι παραπάνω. Γιατί θεωρούμε στην εθνική μας αφήγηση ότι ιστορικά η γλώσσα μας και η επιβίωση της  ελληνικότητας μας συνδέεται με το Βυζάντιο και τις πολιτιστικές αναφορές του. Όταν μπαίνουμε στην Αγία Σοφία δεν επισκεπτόμαστε μουσείο. Η επίσκεψη αυτή έχει σαφέστατα προσκυνηματικό χαρακτήρα και βιωματική αναπόληση της ιστορίας μας. Αυτή είναι η αλήθεια. Κάποτε για τους Τούρκους, όταν ζούσε ακόμα η μεγάλη ιδέα, η στάση αυτή εθεωρείτο ως υπολανθάνουσα επιθετική. Οι παππούδες της γενιάς μου τραγουδούσαν με ρίγος συγκίνησης. «Με τέτοιο Κωνσταντίνο με τέτοιο βασιλιά θα πάρουμε τη Πόλη και την Αγιά Σοφιά».Αυτά όμως ανήκουν στη μνήμη και στο παρελθόν. Έχουν εξαχνωθεί στον πανδαμάτορα ιστορικό χρόνο. Η Αγία Σοφία όμως και οι ταυτοτικοί  συμβολισμοί της παραμένουν γιατί οι ρίζες τους είναι βαθιές και μακροχρόνιες. Όπως ο Άγιος Πέτρος για τους καθολικούς Χριστιανούς. Όπως η Μέκκα για τους Μουσουλμάνους. Όποιος αποφάσιζε σε μια μελλοντική υποθετική συγκυρία, να μετατρέψει τη Μέκκα σε χριστιανική εκκλησία μάλλον θα ατυχούσε. Η ιστορία της Αγίας Σοφίας το δείχνει καθαρά. Από την ανέγερση της και την αφιέρωση της μέχρι σήμερα, από τον Ιουστινιανό, τον Ανθέμιο και τον Ισίδωρο, πολλά συνέβησαν. Με την πρώτη άλωση έγινε ρωμαιοκαθολικός ναός. Με την άλωση του 1453 τέμενος. Μέχρι να γίνει μουσείο το 1934 από τον Κεμάλ πέρασαν 6 αιώνες. Παρά ταύτα, την ιστορική ταυτότητα της σύνδεσης της με την Ορθόδοξη Χριστιανοσύνη δεν την έχασε ποτέ. Την ακολουθούσε σταθερά και αδιατάρακτα ότι και αν συνέβαινε εντός της. Ο συμβολισμός είχε οριστικά ριζώσει στο τη Υπερμάχω, στο Παλαιολόγο και στην λαϊκή μυθοπλασία που γονιμοποιεί την εθνική ταυτότητα. Ο Κεμάλ ήξερε πολύ καλά τι έκανε. Μέγιστη ιστορική φυσιογνωμία της σύγχρονης Τουρκίας με το μουσείο ήθελε να αφαιμάξει το μνημείο από τους ιστορικούς συμβολισμούς του. Τζαμιά είχε πολλά δεν χρειαζόταν άλλα.  Άσε που το όραμα του απείχε πολύ από τα τζαμιά. Ψυχραιμία λοιπόν. Αυτά δεν αλλάζουν, δεν σβήνουν και δεν παραχαράσσονται με Προεδρικό Διάταγμα του Ερντογάν.  Σιγά τα ωά. Η σημασιολογία του θέματος άντεξε 6 αιώνες. Τώρα μάλιστα θα ενισχυθεί. Ο Ερντογάν διαπράττει ένα ιστορικό σφάλμα. Το μπόι του Κεμάλ δεν θα το φτάσει όσο και αν το φαντασιώνεται.

• Ο Ερντογαν, με την ανοησία την οποία διαπράττει , πετυχαίνει το ακατόρθωτο. Τη θέσμιση της εχθρότητας προς το Χριστιανικό κόσμο, την Ελλάδα και τη Δύση. Η εχθρότητα στις σχέσεις των λαών δεν καλλιεργείται με έννοιες όπως η ΑΟΖ, ο θαλάσσιος βυθός, το FIR κλπ. Αυτα είναι διακρατικές διαφορές δεν είναι πηγή αληθινής εχθρότητας. Τα σύμβολα όμως είναι. Σύντομα η ιεροπραξία της προσευχής του Ισλάμ , που θα έπρεπε να τυγχάνει σεβασμού , θα γίνει συνώνυμο της ύβρεως. Συνώνυμο της πολιτισμικής βαρβαρότητας. Αν εμπνέεται από τη μικροπολιτική δηλαδή να προσθέσει ένα ακόμα διαπραγματευτικό χαρτί στη τράπουλα σφάλλει. Γιατι τα τζάμια γίνονται και ξε-γίνονται ιστορικά αλλά όχι από τη μια μέρα στην άλλη. Αν τον εμπνέει το νεοοθωμανικό στρατήγημα της ματαιοδοξίας του και πάλι σφάλλει. Η σύγχρονη Τουρκία δεν έχει τις δυνατότητες να αναβιώσει και να υποστηρίξει μια τέτοια προοπτική. Πρόκειται για ένα σπινθήρα που θα σβήσει, όπως τα πεφταστέρια στο καλοκαιρινό ουρανό. Οι ηγέτες δεν εξαιρούνται από το  φυσικό νόμο της θνητότητας.

•Από ένα ενδιαφέρον άρθρο του Σωτήρη Κυριακού αντλώ το «σύνδρομο της ύβρεως».  Ως όρος στο πεδίο περισσότερο της ιατρικής και λιγότερο της πολιτικής αποδίδεται, όπως γράφει, στον Άγγλο υπουργό Εξωτερικών και νευρολόγο Όουεν. Το σύνδρομο της ύβρεως επηρεάζει όσους μεθούν από την εξουσία. Πιστεύουν ότι είναι  υπεράνω ανθρωπίνων ορίων και εκτός κανόνων. Όποιοι το παθαίνουν αργά η γρήγορα γίνονται θύματα της ιστορικής ματαιοπονίας της ύβρεως. Γιατί την ύβρη ακολουθεί η νέμεσις. Τα  ιστορικά παραδείγματα είναι πολλά.

•Διαβάζω μεταξύ άλλων διάφορες εκδικητικές παραινέσεις. Μεταξύ αυτών να μετατρέψουμε το σπίτι του Κεμάλ στη Θεσσαλονίκη σε μουσείο τουρκικών γενοκτονιών και άλλα. Η Ελλάδα είναι χώρα Πολιτισμού, φιλαράκια. Δεν είναι τουρκικό παζάρι, ούτε διοικείται από νέο Οθωμανούς φύλαρχους.

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.

The article expresses the views of the author

iPorta.gr