Κωστής Μακρής

― Κι αν δεν υπάρχει αρχηγός; ρώτησε ο Ε.

― Αρχηγός γίνεται αυτός που σε μια κρίσιμη στιγμή αναλαμβάνει την ευθύνη τής απόφασης. Θα δείξει το πραγματικό πρόβλημα, θα προτείνει λύσεις και θα καταφέρει να πείσει τους άλλους να τον ακολουθήσουν, είπε με ήρεμη φωνή ο Α. 

― Δηλαδή σε μια κρίσιμη στιγμή δεν μπορεί να γίνει συμβούλιο; ξαναρώτησε ο Ε.

― Κι αυτό που περιέγραψα, συμβούλιο είναι. Όταν μια ομάδα βρεθεί σε κίνδυνο και δεν αποφασίζει κανένας τι να κάνουν, τότε όλοι ακολουθούν εκείνον που θα προτείνει την πιο λογική, την πιο ικανοποιητική ή την πιο οικονομική λύση. Κι αυτός γίνεται αρχηγός. Αν η λύση εκείνη αποδειχτεί κακή, έχουν όλοι την ευθύνη επειδή την ακολούθησαν ή επειδή δεν πρότειναν κάτι καλύτερο. Παρ’ όλο που αυτό δεν έχει και μεγάλη σημασία γιατί μια κακή απόφαση σε μια κρίσιμη στιγμή μπορεί να τους οδηγήσει όλους στον χαμό. Αν αποδειχτεί σωστή η απόφαση, ο περιστασιακός αρχηγός μπορεί να γίνει μόνιμος αρχηγός τής ομάδας. Αλλά και τότε θα χρειαστεί πάλι συμβούλιο. Για να επικυρωθεί η εμπιστοσύνη τής ομάδας στον αρχηγό της, να οριστούν οι δικαιοδοσίες του, τα όρια της εξουσίας του. Και κάτι ακόμα… Οι αρχηγοί δεν πρέπει να είναι ισόβιοι αλλά να αξιολογούνται με ελεύθερες εκλογές σε τακτά χρονικά διαστήματα. Αυτός που σε κάποια συγκεκριμένη στιγμή αποδείχτηκε καλός αρχηγός, δεν είναι απαραίτητα ο άριστος αν και όταν αλλάξουν οι συνθήκες. 

(Κωστής Α. Μακρής, απόσπασμα από ανέκδοτο μυθιστόρημά μου)

Η ηγεσία και η ηγεμονία (με έχει βοηθήσει πολύ ο Αντόνιο Γκράμσι να προσεγγίσω τον όρο «Ηγεμονία») δεν επιβάλλονται. Κερδίζονται και ασκούνται. Με κόπο, επιμονή, υπομονή, γνώση, λογική, πειθώ και ευγένεια. 

Η εμπιστοσύνη επίσης κερδίζεται και δεν επιβάλλεται.

Το «αρχηγηλίκι» είναι άλλη ιστορία… Έχει να κάνει με ίντριγκες, με παραγοντισμούς και συγκυρίες, με εσωτερικούς μηχανισμούς, με επιρροές, με προκαταλήψεις, με συμφέροντα, με ιστορικές και άλλου είδους τυφλώσεις, με εξοστρακισμούς, με τσαμπουκάδες, με φοβέρες, με επίδειξη ισχύος, με «πεπονόφλουδες», με χειραγωγήσεις και με άλλα ―όχι και τόσο ηθικά, έντιμα ή ευγενικά― πράγματα. Δεν είναι τυχαία η φράση «πουλάει αρχηγηλίκι» που λέγεται για κάποιους που ενώ δεν έχουν τις αρετές ενός ηγέτη επιδιώκουν ―και ενίοτε κατακτούν― την αρχηγία επί ενός συνόλου ανθρώπων. 

Τους τελευταίους μήνες ζούμε στην Ελλάδα ένα αρκετά παράδοξο (για τα καθ’ ημάς) φαινόμενο: την όσμωση ασύμβατων και εχθρικών ―πολλές φορές― μεταξύ τους πολιτικών δυνάμεων και, δια της όσμωσης αυτής, την επίτευξη άθλων σημαντικότερων ακόμα κι από τον καθαρισμό τής κόπρου τού Αυγείου από τον μυθικό Ηρακλή. 

Υπάρχουν κάποιοι «δεξιοί» που νομίζουν ότι κάποιοι «αριστεροί» έγιναν ξαφνικά «δεξιοί» επειδή υπερασπίζονται με πάθος την επιστημονική αλήθεια, το κοινό καλό, το καλό τού λαού και της πατρίδας, παραμερίζοντας προσωπικές προκαταλήψεις. Ίσως επειδή νομίζουν  (αυτοί οι «δεξιοί») ότι αρετές όπως η αγάπη για το δίκαιο και την ελευθερία, ο σεβασμός στην επιστημονική αλήθεια, η ανθρωπιά, η φιλοπατρία και η κοινωνική αλληλεγγύη είναι προνόμιο μονάχα της δικής τους παράταξης. 

Υπάρχουν κάποιοι «αριστεροί» που νομίζουν ότι κάποιοι «δεξιοί» έγιναν «αριστεροί» επειδή υπερασπίζονται με πάθος την επιστημονική αλήθεια, το κοινό καλό, το καλό τού λαού και της πατρίδας, παραμερίζοντας προσωπικές προκαταλήψεις. Ίσως επειδή νομίζουν  (αυτοί οι «αριστεροί») ότι αρετές όπως η αγάπη για το δίκαιο και την ελευθερία, ο σεβασμός στην επιστημονική αλήθεια, η ανθρωπιά, η φιλοπατρία και η κοινωνική αλληλεγγύη είναι προνόμιο μονάχα της δικής τους παράταξης.

Κατά τη γνώμη μου, ο κοινός τόπος αυτής τής (συν)αντίληψης είναι ότι πάντοτε υπάρχει ένας πολύ σημαντικός Κοινός Τόπος, μια «τομή» των «συνόλων» των πολιτικών αντιλήψεων, στον οποίο συμφωνεί η συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων πολιτών· σχεδόν όλων των φύλων και φυλών, σχεδόν όλων των πολιτικών πεποιθήσεων και κομματικών επιλογών και σχεδόν όλων των οικονομικών τάξεων. 

Κι αυτός ο Κοινός Τόπος, πάλι κατά τη γνώμη μου, είναι η με τον καλύτερο τρόπο υπεράσπιση της Ελευθερίας, της Υγείας, της Δημοκρατίας, της Δικαιοσύνης, της Κοινωνικής Ειρήνης, της Ευημερίας και της Ακεραιότητας της Χώρας μας, των πολιτών της και των κατοίκων της. 

Η Ιστορία μας έχει να επιδείξει αρκετές περιπτώσεις που επαληθεύουν αυτά που γράφω. Περιπτώσεις ομόνοιας, εθνικής ομοψυχίας και παραμερισμού τής μισαλλοδοξίας και της διχόνοιας. Περιπτώσεις που οδήγησαν σε νίκες και σε επιτυχίες. 

Ευτυχήσαμε, εδώ και πολλές μέρες, να ακούμε και να βλέπουμε Δημόσιους Λειτουργούς ―εκλεγμένους, διορισμένους ή και εθελοντές― να έχουν την επάρκεια, τη γνώση, το ήθος και την ευκαιρία να ασκήσουν ηγεμονία, να πληροφορήσουν σε βάθος και να πείσουν για την ορθότητα των θέσεών τους την ευρύτατη πλειονότητα των συμπολιτών τους. Και από την Κυβέρνηση και από την ευρύτερη Αντιπολίτευση.

Ευτυχήσαμε, τους τελευταίους μήνες, να δούμε Πολίτες, Επιχειρηματίες και Εργαζόμενους σε όλους τους τομείς της οικονομίας και της Δημόσιας Ζωής, να έχουν την επάρκεια, τη γνώση, το ήθος, τη βούληση και την ευκαιρία να ασκήσουν ηγεμονία· να πληροφορήσουν σε βάθος και να πείσουν για την ορθότητα των θέσεών τους την ευρύτατη πλειονότητα των συμπολιτών τους. Από όλες τις πολιτικές παρατάξεις. 

Ευτυχήσαμε να ανακτήσουμε ένα μεγάλο μέρος τής εμπιστοσύνης μας στην ίδια μας την Πατρίδα, στις δυνάμεις μας και στην ικανότητά μας να υπερασπιζόμαστε αποτελεσματικά τον τόπο και τους συμπολίτες μας· ακόμα και από το σπίτι μας. 

Επιδείξαμε ―σε πρωτοφανώς μεγάλο βαθμό― πειθαρχία και σεβασμό στους επιβεβλημένους κανόνες χωρίς να κάνουμε διάκριση στις πολιτικές πεποιθήσεις τού άλλου που προφυλάσσουμε ή μας προφυλάσσει.

Παρακολουθούμε, όμως ―εδώ και πολλές μέρες― έναν ιδιότυπο πόλεμο που διεξάγεται στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης. 

Από τη μια μεριά έχουμε σοβαρές επιστημονικές προτάσεις (ακόμα και με παλινωδίες), όσο το δυνατόν πιο αντικειμενική πληροφόρηση, ψυχραιμία, πειθώ, λογική και χαμηλούς τόνους. 

Από την άλλη μεριά έχουμε παραπληροφόρηση, ψευδείς ειδήσεις, πρόκληση πανικού, μισαλλοδοξία, ύβρεις, απειλές, λασπολογία, «αποκαλύψεις» και ευτελισμό «πολιτικών αντιπάλων», σενάρια συνωμοσίας, καχυποψία, πολιτικαντισμό και υψηλούς τόνους. 

Ζούμε, σε πολλές χώρες, περιπτώσεις θλιβερών αντιπαραθέσεων των λογικών προβληματισμών και της επιστημονικής σκέψης με μια πληθώρα αντιεπιστημονικών, επικίνδυνων και παράλογων δοξασιών και εμμονών. 

Παρακολουθούμε, σε όλον τον κόσμο, τη διαπάλη τής αστήρικτης, και σε πολλές περιπτώσεις επικίνδυνης, μεταφυσικής σκέψης με τον τεκμηριωμένο, και σε πολλές περιπτώσεις σωτήριο, επιστημονικό λόγο. 

Ο αγώνας δεν έχει ακόμα κριθεί και ο σκοταδισμός καραδοκεί.

Αλλά όσο συνεχίζονται οι μάχες ενάντια στον Νέο Ιό και σε άλλους εχθρούς, δύο είναι αυτά που δεν θέλω να χαθούν: 

Η «ψυχραιμία»* και ο κερδισμένος «Κοινός Τόπος» μας.

(* Ως ψυχραιμία ορίζω, εδώ, την ικανότητα ενός ανθρώπου να κρατάει χαμηλά τη θερμοκρασία τού σώματός του  αλλά και των άλλων, σε πάσης φύσεως κρίσιμες ή και εμπύρετες καταστάσεις)

4 Μαΐου 2020

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.  

The article expresses the views of the author

iPorta.gr