Μόνο στη Ρόδο

Αποστόλου Παύλου 50, Βενετοκλέων, 

Pane di capo: Λεωφόρος Ρόδου-Λίνδου (ύψος ΙΚΑ), Λεωφόρος Κρεμαστής & «Πηγές Καλλιθέας»

Ο Μάνος Στεφανίδης είναι Ιστορικός Τέχνης και Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ

Ο Μιχαήλ Οικονόμου γεννήθηκε στον Πειραιά το 1888 – τη χρονιά που ο Χαλεπάς εισήχθη στο φρενοκομείο – και απεβίωσε στο Δρομοκαΐτειο το 1933, όταν ο Χαλεπάς ολοκλήρωνε την τρίτη και καλύτερη του Μήδεια. Και στον καλλιτέχνη αυτόν, όπως εξάλλου στον Βιτσώρη, τον Παρθένη, τον Διαμαντόπουλο, τον Μπουζιάνη ή τον Σκλάβο, ιδιοφυΐα και παράνοια, ταλέντο και απόκλιση βαδίζουν χέρι χέρι.

Αρχικά θητεύει πλάι στον Κωνσταντίνο Βολανάκη και γοητεύεται από την υποβολή του υγρού στοιχείου. Στη συνέχεια σπουδάζει ναυπηγική στο Παρίσι και διδάσκεται ζωγραφική από τον κομψότερο και βαθύτερο των κυβιστών, τον Juan Gris. Μποέμ και δανδής είναι από τους πρώτους που κυκλοφορεί στην μεσοπολεμική Αθήνα με σπορ αυτοκίνητο. Όλα αυτά ως τα τριάντα τρία χρόνια του. Έπειτα το σκοτάδι, η τρέλα, ο θάνατος.

Στους πίνακες του εκρήγνυται ένα χρώμα κυρίαρχο, σχεδόν μεταφυσικό που δίνει στα ταπεινά του θέματα, ψαρόβαρκες και καλύβες σε ακρογιαλιές, μιαν άλω παραισθητική. Οι συνθέσεις του – παραλίες της Βρετάνης, το λιμάνι της Ύδρας, η ακτή των Μεγάρων κλπ.- περιλαμβάνουν ατόφια κομμάτια αφαίρεσης δηλαδή μη αφηγηματικής, ερευνητικής ζωγραφικής, ενώ οι αντανακλάσεις των επιμέρους θεμάτων πάνω στο νερό είναι η αποκορύφωση του λυρισμού και της ποιητικής διαφάνειας. Π.χ στον πίνακα Το Σπίτι που Ονειρεύεται. Κορυφαίος δημιουργός ανάμεσα στον Νικόλαο Λύτρα και τον Κωνσταντίνο Μαλέα, τον Μπουζιάνη και τον Παπαλουκά, δεν έχει αναγνωριστεί όσο τού αξίζει. Έργα του υπάρχουν στο Μουσείο του Λουξεμβούργου (Παρίσι), της Οράγγης, στην Εθνική Πινακοθήκη, την Δημοτική Πινακοθήκη Αθηνών, Πειραιά, στην (κακότυχη*) Συλλογή Ευριπίδη Κουτλίδη κλπ.

Είναι λυπηρό που τα έργα του σήμερα δεν εκτίθενται ΠΟΥΘΕΝΆ, ούτε καν στην Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά, που οι φοιτητές των σχολών καλών τεχνών αγνοούν έναν σημαντικότατο δημιουργό της διασποράς και που όλη αυτή η φαντασμαγορία των χρωμάτων, των ονείρων και της θλίψης του δειλινού δεν γίνεται κτήμα και βοήθημα ψυχής για τους πολλούς.

* Ο ξυλέμπορος Ευριπίδης Κουτλίδης από την Λέσβο συγκέντρωσε περί τους 1600 εξαιρετικούς πίνακες – κυρίως της Σχολής του Μονάχου – και τους δώρισε μαζί με ένα σεβαστό για την εποχή ποσόν και ένα κεντρικότατο ακίνητο για να χτιστεί εκεί η Πινακοθήκη Κουτλίδη. Το ελληνικό κράτος, η γραμματεία Κληροδοτημάτων, το Υπουργείο Πολιτισμού με υπογραφή της Μελίνας Μερκούρη και η Εθνική Πινακοθήκη ιδρύουν το, αχρείαστο, Ίδρυμα Κουτλίδη, βολεύουν εκεί μερικούς αργόσχολους, φτιάχνουν σφραγίδα (!), εντάσσουν τα έργα στην μόνιμη έκθεση της Πινακοθήκης και ΠΡΟΣΦΈΡΟΥΝ το ακίνητο του Κουτλίδη – την παλαιά του ξυλαποθήκη – επί της οδού Φρυνίχου, δίπλα στην Διονυσίου Αρεοπαγίτου, στο Θέατρο Τέχνης για να φτιάξει εκεί τη νέα σκηνή του. Πράγμα που γίνεται χωρίς να ανοίξει ρουθούνι.Τα σχέδια του νέου θεάτρου φιλοτεχνεί ο πολύ καλός αρχιτέκτονας, προσωπικός φίλος της Μελίνας, Μάνος Περάκης. Υπενθυμίζεται πως ο Περάκης έχτισε το, εξαιρετικό, σπίτι της Μερκούρη στην οδό Αθηναίων Εφήβων, στον περιφερειακό Λυκαβηττού και την νέα πτέρυγα του Βυζαντινού Μουσείου.

Πώς είπατε; Και η βούληση του διαθέτη; Και οι καταθέσεις του; Ποιος νοιάζεται, στο Ελλαδιστάν, για τον διαθέτη, τις καταθέσεις και την βούληση του!

ΥΓ. Μια πλάκα στην είσοδο της Φρυνίχου με το όνομα του Κουτλίδη και τις σχετικές ευχαριστίες δεν θα ήταν περιττή. Τι λες φίλτατε Θέμο Χαραμή, πρόεδρε του Δ.Σ του Θεάτρου Τέχνης;

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.

The article expresses the views of the author

iPorta.gr