O χρόνος προχωρά, η τεχνολογία εξελίσσεται με ταχύτατους ρυθμούς και ο άνθρωπος μοιάζει να καθηλώνεται μέσα σε αυτήν. Η χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή και των συσκευών που έχουν πρόσβαση στο διαδίκτυο είναι προϋπόθεση σε κάθε σπίτι, χώρο διδασκαλίας και εργασία, ενώ το ίντερνετ έχει κάνει αισθητή την παρουσία του σε όλες τις εκφάνσεις της ζωής μας και το αποζητάμε συνεχώς. Η επικοινωνία με τους γύρω, γνωστούς και άγνωστους, αλλά και η κοινωνικοποίηση, των νέων ιδιαιτέρως, έχει εξισωθεί με την διαδικτυακή δραστηριότητα. Η σχέση του ανθρώπου με τον υπολογιστή έχει λάβει γιγάντιες διαστάσεις και μοιάζει να επισκιάζει τη σχέση του με οποιονδήποτε άνθρωπο. Η χρήση του πορνογραφικού υλικού είναι ένας από τους παράγοντες που προωθούν αυτή την κλιμάκωση στην «ανθρώπινη αποξένωση» και ένας από τους πιο συχνούς λόγους που τα άτομα αναζητούν ψυχολογική βοήθεια όσον αφορά θέματα που σχετίζονται με το ίντερνετ.

Μία από τις μεγαλύτερες πορνογραφικές ιστοσελίδες γνωστοποίησε την επισκεψιμότητα της, αναφέροντας πως για το έτος 2017 είχε 28.5 δισεκατομμύρια επισκέψεις. Οι ώρες που έχουν περάσει οι επισκέπτες βλέποντας βίντεο στην ιστοσελίδα αυτή, ανέρχονται σε 4.599.000.000. Και να μην ξεχνάμε πως τα στοιχεία αυτά προέρχονται από μία μόνο ιστοσελίδα. Οι χρήστες δεν είναι απαραίτητα ενήλικοι και η ύπαρξη συντρόφου δεν φαίνεται να λειτουργεί ανασταλτικά. Σε κάποιες έρευνες έχει βρεθεί πως η χρήση πορνογραφικού υλικού μπορεί να λειτουργήσει θετικά ως τρόπος διασκέδασης και εκτόνωσης, δημιουργώντας ένα πλαίσιο ανοιχτής επικοινωνίας στην σεξουαλική δραστηριότητα. Όμως είναι ακόμη περισσότερες οι έρευνες που δείχνουν ότι η χρήση πορνογραφικού υλικού συνδέεται με ψυχική δυσφορία και αίσθημα απώλειας του ελέγχου.

Από την κλινική μας εμπειρία, βλέπουμε πως αρκετοί άνδρες που τηλεφωνούν και επισκέπτονται το Ινστιτούτο, μας αναφέρουν ανησυχία γύρω από την εξάρτησή τους στο πορνογραφικό υλικό. Μάλιστα, πολλοί από αυτούς βρίσκονται σε σχέση ή είναι παντρεμένοι. Είναι επομένως ένα καίριο ζήτημα, να κατανοήσουμε τις ανάγκες που εξυπηρετεί η χρήση του πορνογραφικού υλικού, το γιατί οι άνθρωποι δεν απευθύνονται στον σύντροφό τους για την κάλυψη αυτών των αναγκών και τι επιπτώσεις μπορεί να έχει στην σχέση.

Μία έρευνα που δημοσιεύθηκε τον Δεκέμβριο του 2017 στο Journal of Sex and Marital Therapy εξέτασε τον ρόλο της σχεσιακής και σεξουαλικής ικανοποίησης στην καταναγκαστική χρήση πορνογραφικού υλικού. Το δείγμα αποτελούταν από 1036 άτομα (471 άνδρες και 565 γυναίκες) από 18-55 ετών που ήταν σε σχέση. Όλοι οι άνδρες και το μεγαλύτερο μέρος των γυναικών που συμμετείχαν στην έρευνα, είχαν παρακολουθήσει πορνογραφικό υλικό τουλάχιστον μία φορά τους τελευταίους έξι μήνες. Τα αποτελέσματα έδειξαν μια θετική συσχέτιση ανάμεσα στη συχνότητα της χρήσης του πορνογραφικού υλικού και το αίσθημα της απώλειας του ελέγχου και στα δύο φύλα καθώς και μια σημαντική αλληλεπίδραση ανάμεσα στην συχνότητα χρήσης και τη σχεσιακή και σεξουαλική ικανοποίηση.

Πιο αναλυτικά, βρέθηκε πώς όσοι συμμετέχοντες δεν ήταν ικανοποιημένοι μέσα στη σχέση τους, χρησιμοποιούσαν περισσότερο πορνογραφικό υλικό και ήταν πιο πιθανό να αναφέρουν πως έχαναν τον έλεγχο στη χρήση αυτή, σε αντίθεση με όσους ήταν ικανοποιημένοι. Η χρήση του πορνογραφικού υλικού θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ένας τρόπος αντιμετώπισης του άγχους και των αρνητικών συναισθημάτων που προκύπτουν από την δυσφορία που βιώνεται στη σχέση και ως ένας τρόπος έκφρασης του θυμού προς το σύντροφο, αποστασιοποίησης από αυτόν και ρύθμισης της οικειότητας στη σχέση.

Η συχνότητα χρήσης του πορνογραφικού υλικού και το αίσθημα απώλειας του ελέγχου ήταν υψηλότερα στα άτομα με χαμηλή σεξουαλική ικανοποίηση στη σχέση. Η ερμηνεία που έχει προταθεί για αυτό το γεγονός είναι πως τα άτομα στρέφονται στο πορνό για να ικανοποιήσουν σεξουαλικές ανάγκες που δεν ικανοποιούνται στη σχέση, σε μια προσπάθεια να ενεργοποιήσουν τη σεξουαλική τους ζωή και να αντικαταστήσουν έμμεσα τον σύντροφό τους, που τους απογοητεύει σεξουαλικά. Με αυτόν τον τρόπο, το πορνογραφικό υλικό είναι ο μοναδικός τρόπος για σεξουαλική εκτόνωση και διασκέδαση και επομένως το αίσθημα του ελέγχου της χρήσης μπορεί πιο εύκολα να χαθεί. Ακόμη, οι σεξουαλικές δυσλειτουργίες, η ανάγκη επιβεβαίωσης του σεξουαλικού ρόλου παίζουν σημαντικό ρόλο στην καταναγκαστική χρήση του πορνογραφικού υλικού.

Όταν η χρήση του πορνογραφικού υλικού περνά από την διασκέδαση στον καταναγκασμό, οι άνθρωποι εγκλωβίζονται σε ένα φαύλο κύκλο εξάρτησης που δημιουργεί προβλήματα σε όλες τις πτυχές της ζωής τους καθώς τους απομονώνει και τους «στεγνώνει» από το συναίσθημα. Ιδιαίτερα όταν το άτομο εμπλέκεται σε μία σχέση ή έναν γάμο και οι σεξουαλικές του ανάγκες δεν εκφράζονται μέσα σε αυτό το πλαίσιο, το πρόβλημα διογκώνεται. Γι αυτό το λόγο, η βοήθεια από τον ειδικό ψυχικής υγείας πρέπει να αναζητείται προκειμένου να διευθετηθούν οι λόγοι αποξένωσης του ζευγαριού, να γεφυρωθεί η επικοινωνία των συντρόφων και να αποκατασταθεί η σεξουαλική τους ζωή.

Η κα Καλλιόπη Κουρτίδου είναι Ψυχολόγος και Επιστημονική Συνεργάτης Ινστιτούτου Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας του Δρ Θάνου Ασκητή