Η συμφωνία των Πρεσπών αφήνει βαθύ διχαστικό αποτύπωμα τόσο στην ελληνική κοινωνία όσο και στους πολίτες της νεογέννητης Βόρειας Μακεδονίας. Οι δημοσκοπικές μετρήσεις καταγράφουν στη χώρα μας τη διαφωνία προς τη συμφωνία σε ποσοστά σχεδόν συντριπτικά. Στη γείτονα η ποθητή για τον Ζάεφ κοινοβουλευτική πλειοψηφία των 2/3 επιτεύχθηκε σε εξαιρετικά σκοτεινές συνθήκες, οριακά, και με το εθνικιστικό VMRO να απέχει από τη διαδικασία αρνούμενο να τη νομιμοποιήσει όπως δήλωσε.

Παραταύτα με την προσθήκη μιας λέξης, του γεωγραφικού όρου «Βόρεια», δείχνει, ευτυχώς για όλους μας, να βαίνει προς τελική επίλυση ένα οξύ διμερές πρόβλημα. Ταλαιπώρησε πολλαπλώς, για τριάντα σχεδόν χρόνια, και τις δύο χώρες. Οδήγησε την Ελλάδα στην εξάντληση του συνόλου σχεδόν των διπλωματικών της πυρομαχικών σε ένα συνεχές και διαρκώς επιτεινόμενο αδιέξοδο. Εξέτρεψε σε εσφαλμένη κατεύθυνση την εξωτερική της πολιτική. Γιατί να το κρύψουμε; Την οδήγησε στην ταπείνωση να φαινόμαστε παγκοσμίως γραφικοί και να τρώμε πόρτα από 145 χώρες που έχουν αναγνωρίσει τη γείτονα με το όνομα Μακεδονία συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, της Ρωσίας και της Κίνας. Για την πρώην FYROM η ήττα και η ταπείνωση ήταν εξίσου μεγάλη. Έμεινε άνευ λόγου έξω από το ΝΑΤΟ, μακριά από την προοπτική της Ευρώπης, απομονωμένη, περίκλειστη, πάμφτωχη, με εσωτερικά προβλήματα. Αναμασώντας ιδεολογικά αφηγήματα, κατασκευασμένα και χονδροειδή, στην αγωνιώδη αναζήτηση εθνικής ταυτότητας. Έκρυβε το πρόβλημα ανεγείροντας κιτς αγάλματα και οικειοποιούμενη τον αρχαίο ελληνικό μακεδονικό πολιτισμό.

Ίσως όλα αυτά περάσουν στο παρελθόν με μια και μόνη λέξη. Επιτέλους τη βρήκαμε. Η γενιά μου συνάντησε το πρόβλημα 35 χρονών και βρήκε τη λέξη λίγο μετά τα 60. Ταιριάζει το τραγούδι «Πες μου μια λέξη/ αυτή τη μόνη λέξη/ σε λίγο πια θα φέξει/ θα ρθει χλωμή αυγή/ κοντεύει έξι/ ας πούμε αυτήν τη λέξη/ που χει στα χείλη μπλέξει/ και δεν τολμά να βγει». Βόρεια Μακεδονία λοιπόν.  Κανένας δεν είναι ευτυχής, ούτε εμείς ούτε οι άλλοι. Στη δικηγορία λέμε όμως, και είναι απόσταγμα απέραντης συλλογικής πείρας, ότι ο καλύτερος συμβιβασμός είναι αυτός που δυσαρεστεί εξίσου και τα δύο μέρη.

Ο ΣΥΡΙΖΑ στην παράδοξη, παρά φύση, σύζευξη του με την ακροδεξιά απόφυση του, τους ΑΝΕΛ, ενέπλεξε ένα μείζον εθνικό θέμα, κατά τρόπο αήθη, στην εσωτερική πολιτική, και μάλιστα προεκλογική, πολιτική αντιπαράθεση. Παγίδευσε την ΝΔ με μικροπολιτική εκμετάλλευση των εσωτερικών διαφορών προσέγγισης των φυλών της Δεξιάς. Για να διατηρήσει τη παράλογη σύμπραξή του με την ακροδεξιά επιχείρησε να διασπάσει τη Δεξιά. Το δόγμα Τσίπρα ήταν απλό. «Όποιος σκάβει τον λάκκο του αλλουνού πέφτει ο άλλος μέσα». Οι κινήσεις του Μητσοτάκη ήταν αναπόφευκτες και πολιτικά για τη ΝΔ, σχεδόν, καταναγκαστικές.

Μέσα σε αυτό το τοπίο ο δρόμος της εθνικής συναίνεσης, της τόσο απαραίτητης σε εθνικά ζητήματα μεγάλης εμβέλειας, δεν έγινε μόνο δύσβατος, αλλά ανέφικτος και ουτοπικός. Το πρόβλημα κακοφόρμισε στην παραγωγή και συντήρηση ενός νέου διχασμού, εντελώς άγονου, ανάμεσα στους πατριώτες και τους προδότες, τα όργανα των Αμερικάνων και των Γερμανών και τους υπερήφανους και ακηδεμόνευτους. Μόνο που οι ρόλοι είχαν αλλάξει. Οι «Αμερικανόδουλοι Γερμανοτσολιάδες» ανήκουν τώρα στην Αριστερά. Η ιστορία έχει καπρίτσια και παίζει παράξενα παιχνίδια. Μέσα στη δίνη της συλλογικής παράνοιας ο πολιτικός χώρος στον οποίον ανήκω, το Ποτάμι, στάθηκε όρθιος με τη φωνή της κοινής λογικής, αν και δεν απέφυγε κι αυτός στις τάξεις του τις διαφωνίες που εκπέμπει το γενικό κλίμα.

Υπάρχει οδός συναίνεσης; Έστω και τώρα; Έστω και την τελευταία στιγμή; Αν και ένα τέτοιο εγχείρημα εμφανίζεται στα όρια του αδυνάτου, αν και απεχθάνομαι την ματαιοπονία και την αυταρέσκεια του ουτοπικού λόγου, η απάντηση πρέπει να είναι καταφατική. Όχι για άλλο λόγο, αλλά γιατί είναι αναγκαίο να μη συντηρηθεί το δηλητήριο του διχασμού. Η χώρα μας άλλωστε έχει πικρή ιστορική πείρα από διχαστικές καταστάσεις.

Τι εννοώ. Το εξής απλό. Φαίνεται ότι οι επιφυλάξεις για τη Συμφωνία των Πρεσπών και ο λόγος καθολικής απόρριψής της, από το κόμμα της ΝΔ, που κατά πάσα πιθανότητα θα κληθεί να κυβερνήσει τη χώρα σε λίγους μήνες, εστιάζεται σε δύο σημεία. Την εθνότητα και τη γλώσσα. Η κριτική την οποία ασκεί η Αξιωματική Αντιπολίτευση δεν είναι αβάσιμη. Πράγματι η Συμφωνία των Πρεσπών έχει έντονες αμφισημίες και αστοχίες στη διατύπωση στα δύο αυτά θέματα. Αστοχίες που δεν έχουν μόνο θεωρητική σημασία, αλλά μπορεί να έχουν και πρακτική επίπτωση. Να μας έρθει σταδιακά, μέσω συλλόγων, φροντιστηρίων κλπ μειονοτικό ζήτημα, χαμηλού βέβαια κινδύνου, αλλά ιδιαίτερα ενοχλητικού στους συμπολίτες μας της Δυτικής Μακεδονίας. Αυτό το θέμα πρέπει να αντιμετωπισθεί είτε με μονομερή δήλωση στη Βουλή, είτε με ερμηνεία της Συμφωνίας. Ότι η Ελλάδα δεν αναγνωρίζει μακεδονικό έθνος και καμία διάταξη της Συμφωνίας δεν μπορεί να ερμηνευθεί ως αναγνώριση μακεδονικού έθνους. Ότι η μακεδονική γλώσσα, όπως την αποκαλούν οι γείτονές μας, θα αποδίδεται στα ελληνικά ως σλαβομακεδονική. Το δρόμο αυτόν τον έχουν δείξει ιστορικά, και μάλιστα με ιδιαίτερα επιτυχή τρόπο, οι Βούλγαροι, οι οποίοι αναγνωρίζουν κράτος, αλλά δεν αναγνωρίζουν έθνος και γλώσσα. Το έθεσαν επίσης ευθέως οι Αλβανοί των Σκοπίων.

Μια τέτοια λύση, την οποία και προτείνω με έμφαση, κατά τη διαδικασία ψήφισης της Συμφωνίας των Πρεσπών, από το ελληνικό κοινοβούλιο, μπορεί και πρέπει να αποτελεί οδό συναίνεσης. Μπορεί να είναι η χρυσή τομή. Μπορεί και πρέπει να είναι ο δίαυλος επικοινωνίας και σεβασμού των πολιτών που αντιδρούν στη Συμφωνία. Μπορεί και πρέπει να ψηφισθεί, αυτοτελώς και ομόφωνα, από την κυβέρνηση και όλα τα κόμματα του ευρωπαϊκού δημοκρατικού τόξου.   Αν διαφωνούν τα Σκόπια σε αυτήν τη λύση ας διαφωνούν. Ας παραμείνει στον αιώνα τον άπαντα αυτή η διαφωνία.

Το Ποτάμι πρέπει να πρωταγωνιστήσει προς αυτήν την κατεύθυνση. Να αξιοποιήσει την ευκαιρία που του δίνει η συγκυρία. Μερικές φορές «του χρόνου τα γυρίσματα» δίνουν μεγάλη δύναμη στους μικρούς και μικρότερη δύναμη, από όση τους αναλογεί, στους μεγάλους.

Πάνος Μπιτσαξής

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.  

The article expresses the views of the author

iPorta.gr