Το παρακάτω κείμενο υπογράφουν οι  riches – rhodes international culture & heritage society

“Ολοκληρώνεται αυτήν την περίοδο το κτίσμα εντός της Μεσαιωνικής Πόλης της Ρόδου που από την πρώτη στιγμή που έγιναν γνωστά τα σχέδια της τελικής του μορφής προκάλεσε έντονες αντιδράσεις, διαμαρτυρίες, θυμό αλλά και την εύλογη απορία “Πώς είναι δυνατό να δίνεται άδεια σ’ ένα τέτοιο κτίριο τόσο αισθητικά αταίριαστο και καταφανώς ασύμβατο με τον χαρακτήρα της Μεσαιωνικής Πόλης;”. Το ερώτημα γίνεται εντονότερο καθώς όλοι γνωρίζουμε τους εξαιρετικά αυστηρούς όρους και προϋποθέσεις για την οποιαδήποτε απλή ή/και αναγκαία οικοδομική εργασία.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Στο επίμαχο οικόπεδο παλαιότερα είχαν βρεθεί αρχαιότητες και χωρίστηκε σε δύο μερίδες, η μία από τις οποίες απαλλοτριώθηκε το 1992 υπέρ του Δημοσίου καθώς εκεί βρέθηκαν τμήματα του ελληνιστικού τείχους και του Πύργου ενώ στην άλλη μερίδα έμεινε το άλλο τμήμα του οικοπέδου. Το 2005 εγκρίθηκε με Υπουργική Απόφαση η ανέγερση καταστημάτων στο τμήμα αυτό του οικοπέδου με τον όρο διατήρησης των υπαρχόντων αρχαίων, όμως η απόφαση αυτή δεν υλοποιήθηκε εξαιτίας αυθαίρετης εργασίας εκσκαφών και συνακόλουθης καταστροφής των αρχαίων από τον ιδιοκτήτη. Για τις ενέργειες αυτές εκδόθηκαν σήματα διακοπής εργασιών και υποβλήθηκε μήνυση, ζητήθηκε μάλιστα η ανάκληση της Υπουργικής Απόφασης διότι τα αρχαία που αναφέρονταν στον όρο της δεν υπήρχαν πλέον λόγω της καταστροφής. Εν συνεχεία, το 2011 ο ιδιοκτήτης επανέρχεται με νέα μελέτη για διώροφη οικοδομή με υπόγειο. Βέβαια στη θέση του αιτούμενου υπογείου υπήρχαν τα αρχαία τα οποία καταστράφηκαν. Το αίτημα του ιδιοκτήτη, συνοδευόμενο από τη θετική εισήγηση της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου, φτάνει στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο (ΚΑΣ) το οποίο, αν και γίνεται εκτενής αναφορά στην καταστροφή των αρχαίων, εντούτοις γνωμοδοτεί ομόφωνα υπέρ της ανέγερσης και κατασκευής.

Η Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς και φέτος μάλιστα έχουμε τη χαρά να γιορτάζουμε την 30η επέτειο από την εγγραφή της στο σχετικό Κατάλογο της Ουνέσκο. Προστατεύεται από τον Αρχαιολογικό Νόμο 3028/2002, από διάφορες Υπουργικές Αποφάσεις καθώς και από Διεθνείς Συμβάσεις και Αρχές. Η Μεσαιωνική Πόλη είναι μία ενιαία ιστορική οντότητα και ένα ζωντανό οικιστικό σύνολο. Κάθε μεμονωμένο κτίριο και σημείο της – από το πιο άγνωστο σοκάκι έως την οδό Ιπποτών και από το πιο ταπεινό σπίτι έως το Παλάτι του Μεγάλου Μαγίστρου – είναι μοναδικά στοιχεία που όλα μαζί ως σύνολο συνθέτουν το χαρακτήρα του μνημειακού συγκροτήματος. Έτσι, κάθε οικοδομική εργασία και κατασκευή θα πρέπει να είναι σε πλήρη εναρμόνιση με το μνημειακό περιβάλλον, να μην αλλοιώνει, με άμεσο ή έμμεσο τρόπο, τη μορφή του, να διατηρεί και να προστατεύει την ακεραιότητα του μνημειακού συγκροτήματος και να εξασφαλίζει τον ιστορικό χαρακτήρα του. Το επίμαχο κτίριο που είναι σαν να φυτρώνει εντός σημαντικού αρχαιολογικού χώρου θα μπορούσε να ταιριάξει σε κάποια νέα συνοικία της πόλης πχ Ανάληψη ή Ροδίνι αλλά σίγουρα όχι στη Μεσαιωνική Πόλη. Αποτελεί μια πληγή στο σώμα της Μεσαιωνικής Πόλης με άγνωστες συνέπειες. Πέραν της ζημίας που ήδη της προκλήθηκε φοβούμαστε ότι έχει ήδη δημιουργηθεί ένα κακό προηγούμενο και θα είναι δύσκολο να απαγορευτούν σε άλλους ιδιοκτήτες παρόμοιες κατασκευές καθώς θα είναι δύσκολο να δοθεί πειστική απάντηση στο ερώτημα “γιατί ναι σ’ αυτόν και όχι σε μένα; Μοντέρνο κτίριο αυτός; Μοντέρνο και εγώ!”. Και για να προλάβουμε κάποιους που ίσως πουν ότι και στη Βαλέτα ή στο Λούβρο έγιναν νέες – μοντέρνες κατασκευές εντός μνημειακού συγκροτήματος να υπενθυμίσουμε ότι αυτές – έργα τέχνης από μόνες τους – έγιναν από καταξιωμένους Αρχιτέκτονες διεθνούς φήμης όπως ο Renzo Piano και I.M. Pei κατόπιν διεθνών διαγωνισμών. Μην συγκρίνουμε λοιπόν άσχετα πράγματα.

Λοιπόν τι έγινε; Άλλαξε κάτι στη Νομοθεσία; Άλλαξε η στάση του Υπουργείου Πολιτισμού αντιμετωπίζοντας πλέον αντίστοιχα θέματα με πιο χαλαρό τρόπο; Υπήρξε κάποια ουσιαστική συζήτηση μεταξύ αρμόδιων φορέων, οργάνων λήψεων αποφάσεων, αρχιτεκτόνων και επαγγελματιών σε θέματα συντήρησης και διατήρησης της πολιτιστικής κληρονομιάς για το μείζον και κρίσιμο θέμα που αντιμετωπίζουν αρκετές ιστορικές πόλεις ήτοι πως γίνεται η εισαγωγή και η προσαρμογή νέων αρχιτεκτονικών μορφών σε ιστορικούς τόπους και πως προστίθενται νέα επίπεδα σε ιστορικά οικιστικά περιβάλλοντα με τρόπους που να αναγνωρίζουν, ερμηνεύουν και διατηρούν τις πολιτιστικές τους αξίες; Ή απλά επρόκειτο για μια απόφαση που λήφθηκε υπό την πίεση άλλων παραγόντων και για εξυπηρέτηση άλλων σκοπών;

Θα θέλαμε να μάθουμε τι επιχειρήματα χρησιμοποίησε ο συντάκτης της αρχιτεκτονικής μελέτης – του οποίου μάλιστα η μητέρα ήταν επιφανής αρχαιολόγος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου, πρώην μέλος του ΚΑΣ και Προϊσταμένη του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου – για να αποσπάσει την ενθουσιώδη εισήγηση της Εφορείας Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου και την απόφαση του ΚΑΣ. Ή μήπως δεν ήταν αναγκαίο; Αξίζει να αναφερθεί το γεγονός ότι όταν ξέσπασαν οι αντιδράσεις ο εν λόγω αρχιτέκτονας σώπησε και παρέμεινε μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας ενώ αντί αυτού παρουσιάστηκε ως αρχιτέκτονας του κτιρίου κάποιος τρίτος. Γιατί άραγε;

Καλά πληροφορημένες πηγές μας εκμυστηρεύτηκαν ότι η UNESCΟ θορυβήθηκε εντόνως όταν έλαβε γνώση της υπόθεσης και έχει ήδη στείλει επιστολή στο Υπουργείο Πολιτισμού ζητώντας εξηγήσεις. Αναμένουμε λοιπόν… αλλά είναι ήδη αργά.”