Δρ Δέσποινα Κατσώχη

Καθημερινά έρχομαι αντιμέτωπη με τις ολέθριες συνέπειες του καπνίσματος. Ο καρκίνος δεν κάνει διακρίσεις φύλου και ηλικίας. Κάθε χρόνο, όταν πλησιάζει η 31η Μαΐου, αναζητώ το ερέθισμα που θα μεταδώσει πειστικά το μήνυμα να μείνουμε μακριά από τον καπνό, να περάσει από την «είδηση» στη «συνείδηση» των πολιτών, όπως συνηθίζω να λέω.

Πριν λίγο καιρό, με εντυπωσίασε η εξαιρετική δουλειά μίας Κύπριας καλλιτέχνιδας, της Έλενας Παρασκευά. Οι φωτογραφίες της, ξεχωριστές και εμπνευσμένες, έχουν ένταση και δύναμη. Ζήτησα να μάς διαθέσει για την αντικαπνιστική εκστρατεία της ΑΚΟΣ για το 2020, τη συγκεκριμένη φωτογραφία, που μ’ ένα κλικ τα λέει όλα! Δέχθηκε πρόθυμα και την ευχαριστώ γι’ αυτό.

Χωρίς να έχει αναλωθεί στη μελέτη επιστημονικών συγγραμμάτων η Έλενα Παρασκευά, χτυπά κέντρο. ‘Όλα είναι στο μυαλό, φωνάζει ο φακός της. Θίγει καίρια το ζήτημα της ψυχολογικής εξάρτησης από το τσιγάρο: ο ήρωας της φωτογραφίας, κρατά στο ένα χέρι το τσιγάρο και στο άλλο τον αναπνευστήρα!

Πολλοί ισχυρίζονται ότι δεν κόβουν το κάπνισμα επειδή δεν μπορούν ν’ αντέξουν το στερητικό σύνδρομο της νικοτίνης, με συμπτώματα όπως επιτακτική επιθυμία να καπνίσουν, άγχος, δυσκολία συγκέντρωσης, πείνα και δυσκολία στον ύπνο. Οι επιστήμονες απαντούν ότι όλα είναι στο μυαλό! Το στερητικό σύνδρομο κορυφώνεται την πρώτη εβδομάδα μετά την διακοπή του τσιγάρου και στη συνέχεια προοδευτικά μειώνεται. Αν υπάρξει κατάλληλη ψυχολογική και φαρμακευτική υποστήριξη, τα παραπάνω συμπτώματα, μειώνονται στο ελάχιστο. Μάλιστα, μετά μερικές εβδομάδες, υποχωρούν πλήρως.

Συνάντησα πολλές φορές ασθενείς, χτυπημένους από καρκίνο των πνευμόνων- για τον οποίο το τσιγάρο είναι ο νούμερο ένα ένοχος και όχι η…ατμοσφαιρική ρύπανση όπως πολλοί ευφυολογούν- να διστάζουν να κόψουν το κάπνισμα! Εδώ, να σημειώσω ότι μπορεί  το μεγαλύτερο ποσοστό νεοπλασιών για τις γυναίκες να αφορά στον καρκίνο του μαστού και για τους άνδρες στον καρκίνο του προστάτη ωστόσο το μεγαλύτερο ποσοστό θνησιμότητας εμφανίζει ο καρκίνος του πνεύμονα.

Δυσκολεύομαι να καταλάβω γιατί οι καπνιστές αρνούνται να κόψουν το τσιγάρο, όταν μάλιστα έχουν ενημερωθεί από κάθε δυνατή πηγή, ότι είναι ωρολογιακή βόμβα για την υγεία τους. Έτσι λοιπόν, αποφασίσαμε στην ΑΚΟΣ να διενεργήσουμε μία έρευνα, προκειμένου ν’ αναζητήσουμε τα αίτια που οι Ελληνίδες και οι Έλληνες είναι πρωταθλητές στο κάπνισμα.

Στο ερώτημα που θέσαμε αναφορικά με τον  λόγο για τον οποίο άρχισαν να καπνίζουν,  άνδρες  (57%) και γυναίκες  (28,6%) απάντησαν ότι παρασύρθηκαν από το φιλικό τους περιβάλλον. Από την έρευνά μας προέκυψε επίσης ότι  η ανεκτική στάση της κοινωνίας έναντι των καπνιστών, μποϋκοτάρει τον αγώνα κατά του  καπνίσματος.  Στόχος μας λοιπόν είναι η αλλαγή της στάσης των πολιτών μέσα από την ενημέρωση: όχι μία «τυπική» και «στεγνή» ενημέρωση αλλά μέσα από δράσεις και ερεθίσματα που θα τους κινητοποιήσουν.

Οι περισσότεροι καπνιστές δηλώνουν ότι το τσιγάρο τους βοηθά να χαλαρώνουν.  Στην πραγματικότητα, στον εγκέφαλο του χρόνιου καπνιστή  τα επίπεδα της ντοπαμίνης (της ορμόνης της ευτυχίας) είναι φυσιολογικά μόνο όταν καπνίζει. Αν δεν καπνίσει, αισθάνεται νευρικότητα γιατί μειώνονται τα επίπεδα της ντοπαμίνης. Το άγχος λοιπόν που κατανικά ο καπνιστής, προέρχεται από το ίδιο το τσιγάρο: οφείλεται στην έλλειψη νικοτίνης.

Αν και οι συμμετέχοντες στην έρευνα της ΑΚΟΣ, δήλωσαν ότι θεωρούν ότι η διακοπή του καπνίσματος είναι σε μεγάλο ποσοστό θέμα εσωτερικής απόφασης, τελικά στην ίδια έρευνα αποδομούν το επιχείρημά τους γιατί όπως απαντούν στη συντριπτική πλειοψηφία τους, διέκοψαν το κάπνισμα μόνο μετά την παρέμβαση ιατρού. Μάλιστα, όπως προέκυψε, το  1/3 των καπνιστών  που συμμετείχαν, δεν έκανε ποτέ προσπάθεια διακοπής του καπνίσματος, 4 στους 10 έκαναν μία έως δύο προσπάθειες ενώ πάνω από 3 προσπάθειες έκανε το 15,5% των γυναικών της έρευνας και το 19,5% των ανδρών.

Και κάτι ακόμη: δεν υπάρχει ασφαλές όριο για το κάπνισμα! Αν και οι κίνδυνοι μειώνονται όσο μειώνουμε τα τσιγάρα που καπνίζουμε, ωστόσο οι χημικές ουσίες κάθε τσιγάρου, επιτίθενται στα κύτταρά μας για να τα καταστρέψουν. Δεν υπάρχουν «περιστασιακοί» καπνιστές: υπάρχουν υποψήφια θύματα της νικοτίνης, που δεν συνειδητοποιούν το μέγεθος του κινδύνου που διατρέχουν.

Και μην βιαστείτε ν’ απαντήσετε ότι δεν καπνίζετε αλλά…ατμίζετε!  Το ηλεκτρονικό τσιγάρο παραμένει «τσιγάρο»! Ήδη οι πρώτες μελέτες, καταγράφουν τις βλάβες που προκαλεί.  Μην αναζητάτε λοιπόν δικαιολογίες για να μην κόψετε το κάπνισμα. Όλα είναι στο μυαλό!