Η Δρ. Δέσποινα Κατσώχη είναι ογκολόγος – ακτινοθεραπευτής, εξειδικευμένη στις νεότερες τεχνικές της ακτινοθεραπευτικής ογκολογίας και στους συνδυασμούς των θεραπευτικών ογκολογικών σχημάτων. Είναι Πρόεδρος και ιδρύτρια του μη κερδοσκοπικού Οργανισμού ΑΚΟΣ «Καρκίνος: Θεραπεία Σώματος και Ψυχής»

Εξανθήματα στην πάνω πλευρά του σώματος, στο κεφάλι, στο λαιμό ή γύρω από τον μάτι, σταδιακά εξελίσσονται σε επώδυνες φυσαλίδες, οι οποίες σπάνε, σχηματίζοντας  κρούστα για να επουλωθούν μέσα σε δύο με τέσσερις εβδομάδες. Αυτά είναι τα τυπικά συμπτώματα του έρπητα ζωστήρα: προκαλεί έντονους πόνους και εκδηλώνεται συνήθως σε άτομα άνω των 60 ετών. Το εμβόλιο είναι η μόνη ασφαλής λύση.

Καθώς μεγαλώνουμε, το ανοσοποιητικό εξασθενεί με αποτέλεσμα να επανενεργοποιείται ο ιός της ανεμοβλογιάς στον οποίο οφείλεται ο έρπητας ζωστήρας. Η πιθανότητα να εμφανιστεί διπλασιάζεται μετά τα 60 έτη.  Αρχικά, ο ασθενής έχει ένα έντονο αίσθημα καύσου ενώ η περιοχή που έχει μολυνθεί μουδιάζει και πονά. Το φυσαλιδοειδές εξάνθημα εμφανίζεται λίγες μέρες αργότερα.

Την εμφάνιση έρπητα ζωστήρα, πριμοδοτούν η ανοσοκαταστολή, αυτοάνοσα αλλά και χρόνια συνοδά νοσήματα όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, το άσθμα, η χρόνια νεφρική νόσος αλλά και η κατάθλιψη. Ιδιαίτερα ευάλωτοι στην εμφάνιση του ιού είναι ογκολογικοί ασθενείς ή όσοι πάσχουν από HIV ή AIDS. Τον κίνδυνο εμφάνισης του ιού ενισχύουν οι χημειοθεραπείες, η πολύχρονη χρήση στεροειδών ή ειδικά σχεδιασμένες ανοσοκατασταλτικές αγωγές, με στόχο να αποφευχθεί ο κίνδυνος απόρριψης μοσχευμάτων. Οι φυσαλίδες στο δέρμα, προκαλούν αφόρητους πόνους: ο ασθενής συχνά δεν μπορεί να ανεχτεί ούτε τα ρούχα που φορά.

Δυστυχώς, δεν γνωρίζουμε αν και πότε θα εμφανιστεί και πόσο σοβαρά θα είναι τα συμπτώματα. Κάθε περιστατικό είναι διαφορετικό. Πάντως, είναι πιθανό να τον εκδηλώσουν όσοι πέρασαν ανεμοβλογιά- δηλαδή οι περισσότεροι από εμάς- γιατί έχουμε το ιό μέσα μας. Ο έρπης ζωστήρας είναι ύπουλος ιός: είναι μεγάλος ο κίνδυνος να υποτροπιάσει μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα.  Ο πόνος που προκαλεί μπορεί να γίνει μακροχρόνιος νευροπαθητικός πόνος και να προκαλέσει «μεθερπητική νευραλγία»: σε αυτήν την περίπτωση,  ο πόνος διαρκεί από μερικούς μήνες έως και χρόνια και προκαλεί αϋπνία, κατάθλιψη και κόπωση. Την μεθερπητική νευραλγία προκαλούν τα έντονα μηνύματα πόνου που στέλνει το δέρμα στον εγκέφαλο επειδή οι   νευρολογικές ίνες έχουν υποστεί ζημία ή έχουν καταστραφεί εντελώς. Μάλιστα, οι μισοί από τους πάσχοντες, δεν πρόκειται να ανακουφιστούν από τη φαρμακευτική αγωγή που θα λάβουν. Αυτό οφείλεται στην καθυστερημένη διάγνωση, συνήθως 72 ώρες μετά την εκδήλωσή του, οπότε είναι αργά να σταματήσει η εξέλιξη της νόσου: η  αποτελεσματικότητα των θεραπειών για τη μείωση του πόνου  είναι συχνά περιορισμένη.

Δεν είναι όμως μόνο ο αφόρητος πόνος από τον οποίο κινδυνεύει η ποιότητα της ζωή μας. Ο έρπητας ζωστήρας μπορεί να απειλήσει την υγεία μας,  ανάλογα με το σημείο στο οποίο εμφανιστεί:  κινδυνεύουμε να χάσουμε την όραση, την ακοή μας -στην πλευρά του σώματος που έχει προσβληθεί- να υποστούμε λοίμωξη του δέρματος και να δημιουργηθούν μόνιμες ουλές. Έχουν δε καταγραφεί περιπτώσεις στις οποίες έχουν πληγεί νεύρα του σώματος που ελέγχουν  την κίνηση: αυτή η σοβαρή διαταραχή  αποκαλείται περιφερική κινητική νευροπάθεια.

Τί να κάνω;

Το εμβόλιο για την πρόληψη του έρπητα ζωστήρα είναι η μόνη λύση. Είναι μονοδοσικό και προστατεύει από την ίδια την ασθένεια αλλά και από τη μεθερπητική νευραλγία. Μακροχρόνιες κλινικές έρευνες έχουν τεκμηριώσει την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά του. Μόνες περιπτώσεις στην οποίες αντενδείκνυται ο εμβολιασμός έχουν να κάνουν με καταστάσεις που επηρεάζουν το ανοσοποιητικό σύστημα, οπότε, ο υποψήφιος εμβολιαζόμενος πρέπει να συμβουλευτεί τον θεράποντα ιατρό του. Στη χώρα μας, το εμβόλιο έχει ενταχθεί στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και χορηγείται δωρεάν σε πολίτες άνω των 60 ετών, ακόμη και αν έχουν εμφανίσει στο παρελθόν έρπητα ζωστήρα.