Πάνος Μπιτσαξής

Τα ιερά δισκοπότηρα του πελατειακού συστήματος, η μεγάλη τροχοπέδη σε κάθε προσπάθεια συγκρότησης αξιόπιστου και λειτουργικού κράτους, είναι κυρίως δύο. Ο σταυρός προτίμησης και η συμβατότητα του βουλευτικού αξιώματος με την ιδιότητα του μέλους της Κυβέρνησης. Όλοι τα γνωρίζουνε, αλλά κανένας δεν τολμάει να τα αγγίξει. Γιατί; Γιατί από τα δισκοπότηρα μεταλαμβάνουν όλοι.

Ο σταυρός προτίμησης είναι πηγή εκμαυλισμού και φαυλότητας. Η ίδια η φύση του ενέχει το στοιχείο της συναλλαγής. Η θεωρητική του βάση, η δημοκρατική ανάδειξη των βουλευτών από το εκλογικό σώμα στερείται σημασίας εν όψει της σωρευμένης ιστορικής πείρας. Από το Μαυρογιαλούρο και τα γεφύρια του, από την ατάκα «το θέμα σας τακτοποιήθηκε» του πονηρού ιδιαίτερου του βουλευτή στην ελληνική ταινία, δεν μας χωρίζει μεγάλη απόσταση. Δεν έχει αλλάξει τίποτα. Οι βουλευτές για να κερδίσουν το σταυρό προτίμησης είναι υποχρεωμένοι, αν θέλουν να επανεκλεγούν, να κολυμπούν στα θολά νερά της ρουσφετοκρατίας την οποία προκαλούν οι σταυροφόροι πελάτες τους. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Η άναρχη πλοκή των πελατειακών δικτύων σαρώνει και υπονομεύει, συχνά καταλύει, την αξιοκρατία αλλά και την ίδια την λειτουργία του κράτους. Αυτή είναι η πρώτη όψη του σταυρού. Η δεύτερη όψη είναι η αναγκαστική διασύνδεση του βουλευτή με τα συμφέροντα τα οποία χρηματοδοτούν ή ευνοούν την εκλογή του. Ο νόμος περί εκλογικών δαπανών, όλοι το ξέρουμε ότι είναι κουρελόχαρτο. Οι προεκλογικές εκστρατείες, τα έξοδα παραστάσεως, τα γαμήλια δώρα, τα στεφάνια και τα κεράσματα, είναι πανάκριβη υπόθεση για να τα επωμισθεί ένας βουλευτής αν δεν είναι πλούσιος ο ίδιος. Οι ευγενικές χορηγίες που τον συνοδεύουν επιδιώκουν την εύνοια, όταν δεν αποτελούν και ευθέως έμμεσο ή και άμεσο χρηματισμό. Η τρίτη φαύλη όψη του σταυρού προτίμησης είναι γεωγραφική. Το ρουσφέτι δεν είναι μόνο ατομικό. Ο βουλευτής, ιδίως όταν γίνεται Υπουργός, προκειμένου να εξασφαλίσει την επανεκλογή του, άναρχα και ασχεδίαστα στρέφει τους δημόσιους πόρους προς την εκλογική του περιφέρεια, γίνεται Υπουργός της περιοχής του. Για αυτό και οι Πρωθυπουργοί παραδοσιακά, γνωρίζοντας την πραγματικότητα, φροντίζουν η Κυβέρνηση να έχει κάποια αντανάκλαση στις γεωγραφικές περιοχές που ψηφίζουν το κόμμα τους. Να βάλουμε τον τάδε που είναι από την Κρήτη, να βάλουμε τον δείνα που είναι από τη Θράκη για να μην γκρινιάζουν ότι δεν τους προσέξαμε. Αυτός είναι και λόγος που θα έπρεπε να είναι ασυμβίβαστη η ιδιότητα του Υπουργού με αυτή του βουλευτή.

Έχετε σκεφτεί γιατί κατά κανόνα επικρατούν στις εκλογές οι γόνοι των πολιτικών οικογενειών; Γιατί πλεονεκτεί η θυγατέρα του τάδε, ο ανιψιός του δείνα αναπαράγοντας την οικογενειακή πολιτική παράδοση; Γιατί τους προτιμούν οι σταυροφόροι; Γιατί είναι μαγαζί γωνία. Οι γενιές που προηγήθηκαν έχουν διαμορφώσει τη φήμη και την πεποίθηση ότι το μαγαζί είναι αξιόπιστο, φροντίζει και εξυπηρετεί τους πελάτες του. Η φήμη είναι πολύ μεγάλη πολιτική προίκα.

Λένε πως η λίστα είναι αντιδημοκρατικός τρόπος εκλογής βουλευτών επειδή το κόμμα και ο αρχηγός αποκτούν αυτοκρατορικές ιδιότητες. Το επιχείρημα αυτό δεν αντέχει σε κριτική. Πρώτα και κύρια γιατί και τώρα υπάρχει λίστα. Μάχες αδυσώπητες και δίκτυα επιρροής καθορίζουν τη σύνθεση της λίστας επί της οποίας θα μπει ο σταυρός. Μάχες παραγοντικές από τους βαρόνους, που προσπαθούν να μην μπει στη λίστα κάποιος που θα απειλεί τη βαρονία τους. Μάχες πολιτικά ισχυρών γυναικών που επιδιώκουν να μην μπει άλλη γυναίκα στο ψηφοδέλτιο για να επωφεληθούν από την ροπή των ψηφοφόρων να ψηφίζουν και γυναίκες. Η κατάρτιση της λίστας έχει παρασκήνιο και χτυπήματα πάνω αλλά και κάτω από τη ζώνη. Τα κριτήρια της κατάρτισής της, στην καλύτερη περίπτωση, είναι αμιγώς ψηφοθηρικά. Τα πρόσφατα γεγονότα της κυκλοφορίας των βουλευτών από κόμμα σε κόμμα, στο όνομα υποτίθεται της συνείδησής τους, δεν είναι τίποτα άλλο από την αλλαγή έδρας των μαγαζιών που έχασαν την πελατεία τους και προσπαθούν να βρούνε άλλη. Αντίθετα όταν το ίδιο το κόμμα με τις δικές του διαδικασίες καταρτίζει μια λίστα υποψηφίων, που δεν θα σφαχτούν για το σταυρό, λογοδοτεί και κρίνεται για την ποιότητα του ψηφοδελτίου του. Τα φαινόμενα πολιτικής νόθευσης του εκλογικού αποτελέσματος με την ευκαιριακή αλλαγή κομματικής στέγης, αυτό που οριοθετεί η νεοείσακτη έννοια κουρελού, δεν θα υπήρχαν. Δεν θα υπήρχαν  επίσης Υπουργοί που θα μεροληπτούσαν υπέρ των εκλογικών περιφερειών.

Είναι όλοι έτσι; Όχι. Σε όλες τις κυβερνήσεις και σε όλες τις εποχές υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν πολιτικοί με φιλότιμο, με ηθικές αξίες και με αίσθηση αποστολής. Όμως τα γενικά χαρακτηριστικά του πολιτικού συστήματος, είτε θέλουμε είτε δεν θέλουμε έτσι έχουν διαχρονικά. Ένας φίλος μου βουλευτής μου διηγήθηκε την ακόλουθη χαριτωμένη ιστορία. Τον επισκέφθηκε ένας ψηφοφόρος του, τοπικός κομματάρχης του κόμματός του, και του ζήτησε να γίνουν κάποιες «ρυθμίσεις» του προβλήματός του. «Μα αυτό που μου ζητάς είναι παράνομο», του είπε ο βουλευτής. Η απάντηση ήρθε αφοπλιστικά. «Καλά είσαι σοβαρός;». «Αν ήταν νόμιμο θα ερχόμουν σε εσένα;»

Πάμε σε μια ακόμα συνταγματική αναθεώρηση, βυθισμένοι ως το λαιμό σε αυτό που, σωστά, ο Βαγγέλης Βενιζέλος αποκάλεσε συνταγματικό λαϊκισμό. Πρόχειρα, άτσαλα, με συγκρούσεις άνευ λόγου, με λύσεις που εμφανίζονται ως μαγικές, αλλά δεν αποτελούν λύσεις, με άσκοπες περιττολογίες, βερμπαλισμούς, αδύναμοι να βρούμε ακόμα και στα βασικά μια λογική συναίνεση. Παίγνια και χειρισμοί αφαιρούν από το όλο εγχείρημα και τα πιο στοιχειώδη εχέγγυα σοβαρότητας. Η χώρα ζει ένα διάχυτο θεσμικό ευτελισμό που δεν αφήνει απέξω ούτε την υπέρτατη κοινοβουλευτική διαδικασία που θα έπρεπε να θεωρείται η συνταγματική αναθεώρηση. Ελπίζω από τον απίστευτο αυτόν αχταρμά να προκύψει, τελικά τουλάχιστον, λύση στην θεσμική ανωμαλία την οποία συνιστά η σύνδεση της εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας με τη διάλυση της Βουλής. Ελπίζω επίσης να μην συνταγματοποιηθεί το χάος γιατί οι κυβερνητικές προτάσεις ως σύνολο, χωρίς προσήλωση στις λέξεις, από πολλές όψεις, συνιστούν χαοτική συνθήκη στον ίδιο τον υπέρτατο νόμο της χώρας .

Ο λόγος μου είναι ουτοπικός. Στην Ελλάδα αυτά δεν πρόκειται να αλλάξουν. Τουλάχιστον στον ορίζοντα της δικής μου ζωής. Θα τα λένε οι επιστήμονες, θα ακούγονται σε σεμινάρια, θα υποστηρίζονται στις πολιτικές συσκέψεις των τομέων του Ποταμιού. Για να περνάει δημιουργικά η ώρα τα σαββατοκύριακα.

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.  

The article expresses the views of the author

iPorta.gr