Ματίνα Ράπτη -Μιληλή

Από το Λαογραφικό Μουσείο Αχαρνών

Στην παρακάτω φωτογραφία του άρθρου από αριστερά προς τα δεξιά: 1.Το επίσημο ένδυμα της αυλής του Γεωργίου Α’ ήταν το ένδυμα που φορούσαν οι κυρίες επί των τιμών της ελληνικής βασιλικής αυλής κατά τα τέλη του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ού. 2. Η φορεσιά της Αττικής, η οποία ονομάστηκε και Μεσογίτικη, φορέθηκε σε πολλά χωριά των Μεσογείων, 3. Η φορεσιά του Σουφλίου, χρησιμοποιούταν παλιότερα στα 49 χωριά και τις 9 κοινότητες της επαρχίας, αλλά πλέον φοριέται μόνο από τις ηλικιωμένες. Συχνά εμφανίζεται με το όνομα καφτάνια, λόγω του καφτανιού, που είναι βασικό στοιχείο της φορεσιάς

Εγώ είμαι παιδί της παράδοσης. Δεν ήμουν πάντα, έγινα. Με το ζόρι, ίσως, αλλά μετά μου άρεσε και η ιστορία έχει ως εξής: Ένα ηλιόλουστο Kυριακάτικο πρωινό, μετά τον εκκλησιασμό, πήρε η μαμά μου από το ένα χεράκι εμένα κι από το άλλο την μικρή μου αδερφή και λίγο σούρνοντας, λίγο χοροπηδώντας, μας έγραψε στο παράρτημα του Λυκείου Ελληνίδων της πόλης μας. Η μαμά στα διοικητικά του νεοϊδρυθέντος παραρτήματος (ταμίας νομίζω)  και οι αδερφές Τατά στο… παλκοσένικο!

«Δεν μπορώ μανούλα ΄μ δεν μπορώ, άι συρέ να φέρεις τον γιατρό», «Μήλο μου κόκκινο, ρόϊδο βαμμένο». Και δώστου ο δάσκαλος να χτυπιέται… «Φτύστε τις τσίχλες, μη μου έρχεστε για καλαματιανό με το τσόκαρο, μη μιλάτε αναμετάξυ σας, χαμογελάτε, σε χαρά είμαστε…δεν μου τραγουδάτε και με δαιμονίζετε» κι άλλα τέτοια του γάμου του πανηγυριού, του βουνού και του λόγγου.  Κι επειδή ήμανε κοντούλα λεμονιά, ήμανε σχεδόν πάντα τελευταία ή προ-τελευταία στον Κυριακάτικο χορευτικό μας κύκλο. Σας την ουρά ένα πράμα. Αλλά με μαντήλι. Ώπα!

Και τα χρόνια περνούσαν και γω δεν ψήλωνα, αλλά έμαθα να χορεύω, έκανα φίλους, αγάπησα την παράδοση μας και γενικά είμασταν μιά ωραία ατμόσφαιρα είμασταν…μέχρι που κάποια στιγμή έστειλα την κόρη μου στην θέση μου που ήταν και ψηλότερη και της πήγαινε και το τσεμπέρι…ένεκα το πρόσωπο φεγγάρι, γιατί εμένα…ούτε με σφαίρες!

Η όλη εμπειρία ήταν τέλεια(στις πρόβες πάντα) και τα χορευτικά ΣΚ έκαιγαν ΚΑΙ σοβαρές θερμίδες (για δοκιμάστε εσείς μιά ώρα να τρέχετε γύρω γύρω με ελαφρά πηδηματάκια και στροφούλες, να σας δω μετά)… έως την στιγμή που έπρεπε να ντυθούμε καραγκούνες και να λάβουμε μέρος στις ετήσιες εκδηλώσεις του Λυκείου. Εμένα αυτό ήταν το χειροτερό μου καθώς έπρεπε να βάλω μαντήλες και μαντηλάκια, να δέσω κορδόνια και ζωνάρια, να φορέσω πουκαμίσες και μισοφόρια που με φαγούριζαν τρελά και να μετράω τα δευτερόλεπτα μέχρι να ξαναμπώ στο αγαπημένο μου τζην, να βγάλω εκείνα τα παπούτσια με την μπαρέτα και το χοντρό τακούνι που τα φορούσαμε με λευκό ή μαύρο καλσόν ολόμαλλο και δεν κολάκευαν ούτε την Σκλεναρίκοβα και να ελευθερώσω τα ατίθασα μαλλάκια μου από τις εφιαλτικές εμπριμέ μαντήλες με τα φουντάκια και τα φλουριά που δεν στεκόντουσαν με τίποτα στο κεφάλι μου! Ο εφιάλτης στον δρόμο με τα τσιμπιδάκια.

Τα περιγράφω λίγο τραγικά, αλλά το πιάσατε το νόημα να υποθέσω…

Και τα χρόνια πέρασαν ακόμη περισσότερο, καλά να είμαστε να μεγαλώνουμε, η επαφή μου με την λαϊκή μας παράδοση άφησε την στάμπα της τελικά εκεί που γράφονται οι ωραιότερες των αναμνήσεων και η χαρά μου και η συγκίνηση επίσης μεγάλη όταν αναγνώριζα οπουδήποτε τα μοτίβα της! Και πού θέλω να καταλήξω γράφοντας όλα αυτά φίλες μου αγαπημένες και λοιποί συγγενείς; Σε κάτι που τείνει να γίνει μόδα, πολύ μελάνι χύνεται για χάρη του και για να σας το πω όπως του αρμόζει, ακούστε το και κλέφτικα:

Aχός βαρύς ακούγεται, πολλά ντουφέκια πέφτουν.

Μήνα σε γάμο ρίχνονται, μήνα σε χαροκόπι;

Of course σε γάμο ρίχνονται μα και σε χαροκόπι,

Και σε γκαλά αν πας θα δεις, σε βάφτιση, σε μνήμα,

εγκαίνια, και ρεβεγιόν και στης Βουλή το βήμα!

Γενέθλια και θέατρα και σινεμά και ειδήσεις,

παντού θα δεις να τα φορούν και θα τ΄αναγνωρίσεις!

Ο λόγος για την επιχειρηματικότητα και την ιδέα. Εδώ βγάζω το καπέλο. Και το ξαναβάζω ευθύς αμέσως διότι… ωραία βρε παιδί μου αυτά τα Δίας και Διόνη…δε λέω. Και η λαϊκή μας παράδοση (respect) και μιά δόση πολυτέλειας χωρίς το φανταχτερό προστυχοστραφταλιζέ της εποχής και ποιότητα και όνομα και απ΄όλα…αλλά μπήκα στο ίντερνετ να δω και τις τιμές των τιμημένων ελληνικότατων ρούχων κι έπαθα κακό! Είχανε και κάτι προσφορές, από αυτές του φτωχούλη που πήρε το δώρο των Χριστουγέννων και σκέφτεται: ¨Τί να τα κάμω τα λεφτά μου αυτά τα Χριστούγεννα; Να πληρώσω την ΔΕΗ ή να πάρω ένα γούρι κι ένα μισοφόρι απ΄την Μαρέβα να βοηθήσω και τον φουκαριάρη τον άντρα της που το παλεύει με την ανάπτυξη;!¨

Όχι, δεν θα σας μιλήσω για τις τιμές των φορεμάτων, των τσαντών, των χορταρένιων καλαθιών που κάποτε χρησίμευαν για προσφάισμα στο Διαφάνι, στα χωράφια της Λενιώς… Δεν θα σας πω γι΄αυτά γιατί θα σας συγχύσω. Θα σας πω για μια απλή, σεμνή και ταπεινή πουκαμίσα.

Μιά πουκαμίσα, πολύ ωραία, πολύ, που εμένα όμως κάτι μου θύμιζε . Σπάω το κεφάλι μου αλλά δεν μπορώ να θυμηθώ τί ακριβώς αλλά πού θα μου πάει θα το θυμηθώ…γιατί είμαι και παιδί του Λυκείου των Ελληνίδων. Βλέπω που λέτε την πουκαμίσα και κάμει 500 ευρώ και βάλε ή και βγάλε, δεν έχει και πολύ σημασία και σκέφτομαι τώρα εγώ η Αρβανίτισσα (από την μεριά του μπαμπά, γιατί από την μεριά της μαμάς είμαι Βολιώτισσα και Λαρισαία από την μαμά της γιαγιάς…Χαμούλης) από τί μπορεί να είναι φτιαγμένη καλή μου γυναίκα αυτό το ταπεινό, σεμνό, παραδοσιακό πουκάμισο;!

Μα είναι, σου λέει, ολομέταξο, χειροποίητο και από το Σουφλί! Δεν θα διαφωνήσω, από το Σουφλί , δεν τίθεται ζήτημα, βέρο, αναντάμ παπαντάμ… άμα του μιλήσεις θα στα πει βλάχικα… Τί ξέρω εγώ από μετάξια και στιβάνια και φύλλα μουριάς και μεταξωτές κλωστές; Δάτς ράιτ, δατς ράιτ…Nothing.

Το μόνο που ξεύρω είναι πως τα μεταξωτά δεν τα βάζουμε jamais πλυντήριο, ξέρω κι ένα άλλο για τα μεταξωτά που βγαίνει σε παροιμία. Xιχι.  Έχω και κάτι μεταξωτά φουλάρια που φοράω από καιρού εις καιρόν, από αυτά τα ακριβά που δεν φεύγουν ποτέ από την μόδα, μα ποτέ όμως. Α, ξέρω και το τραγούδι που λέει ¨Να βάλω τα μεταξωτά και να φυσάει…¨ Έτερον ουδέν.

Τώρα, γιατί η συγκεκριμένη μεταξωτή πουκαμίσα κοστολογείται τόσο ακριβά μπορώ μόνο να υποθέσω. Να υποθέσω πως την έχουν υφάνει με χρυσοκλωστή 24ων καρατίων παρθένες υφάντρες που έχουν το ένα μάτι γαλανό και το άλλο πιτσιλοπράσινο και έχουν έξι δάχτυλα στο αριστερό τους χέρι και μιά ελιά ψηλά στον δεξί γοφί.  Οι μεταξοσκώληκες δε, από βασιλική γενιά και έτρωγαν μουρόφυλλα από μουριά που είχε φυτέψει στην πανσέληνο του Αυγούστου Σαββατογεννημένος αγρότης με πλατυποδία και ένα όμορφο αμάξι με δυό άλογα. ΄Ετρωγαν επίσης  μαύρο χαβιάρι από ψάρι διαβασμένο από την Άριελ, πριν παντρευτεί τον πρίγκιπα και βγάλει πόδια και τον Ποσειδώνα τον ίδιο (που με τον Δία στα μαχαίρια για κάτι κληρονομικά. Είδατε πως τα φέρνει όμως η ζωή!).

Και κάπως έτσι η τιμή ανεβαίνει και εγώ ζηλεύω. Ζηλεύω, αλλά όχι για πολύ. Γιατί σκέφτομαι πως έχω μια συρταριέρα γεμάτη κεντήματα και μεταξωτά σεμεδάκια, προίκα που μάζευε η μανούλα μου χρόνια για όταν θα με καλοπάντρευε. Να έχω να συναλλάζω στα άπειρα τραπεζάκια του σαλονιού. Άλλα για τα Χριστούγεννα, άλλα για το Πάσχα, άλλα για το καλοκαίρι, άλλα για την άνοιξη…και εγώ ναι μεν καλοπαντρεύτηκα αλλά τώρα δεν στρώνω σχεδόν τίποτα πια. Μειώθηκαν και τα τραπεζάκια για να μπορούμε να κυκλοφορούμε χωρίς να χρειάζεται να ζητάμε συγνώμη από τα έπιπλα, οπότε έτσι που κοιτάζω τα προικιά μου να κάθονται, το μυαλό μου τρέχει και σκέφτομαι πως με μιά δυό μετατροπούλες θα έχω και γω μιά πουκαμίσα ολόιδια με εκείνη την πανακρίβου, την παραδοσιακιά και θα είναι και ορίτζιναλ και πιό χειροποίητη πεθαίνεις!

Εμπρός λοιπόν, επιδρομή στα προικιά σας, ανατρέξτε στην παράδοση, ανασκαλέψτε όλα τα ντιβάνια στο πατρικό του χωριού, δανειστείτε στην ανάγκη και τίποτα από το βεστιάριο της χορευτικής ομάδας που μπορεί να ανήκετε, αποφύγετε αυτά που φαγουρίζουν και τύφλα να έχουν οι μεγάλοι οίκοι… Όλα τα πεσκούλια στην πίστα αγαπημένες μου φίλες και λοιποί συγγενείς. Στο επόμενο κάλεσμα θα φοράω μισοφόρι με φούντι ίσαμε το γόνατο, θα δέσω την μπόλια της γιαγιάς μου στον λαιμό κι επειδή άρχισε η ψυχρούλα λέω να ρίξω ανέμελα στους ώμους μιά σιγκούνα. Αν η θερμοκρασία πέσει ακόμα προτιμήστε το κοντογούνι. Και μην ξεχνάτε, φέτος τα γουρουνοτσάρουχα θα φορεθούν μυτερά.

Μωρέ θα βάλω τα μεταξωτά κι ας μην φυσάει…

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.

The article expresses the views of the author

iPorta.gr