Η Δρ. Δέσποινα Κατσώχη είναι ογκολόγος – ακτινοθεραπευτής, εξειδικευμένη στις νεότερες τεχνικές της ακτινοθεραπευτικής ογκολογίας και στους συνδυασμούς των θεραπευτικών ογκολογικών σχημάτων.

Η πρόληψη σώζει ζωές 

Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας προλαμβάνεται και θεραπεύεται αρκεί να διαγνωστεί εγκαίρως. Είναι ο δεύτερος πιο κοινός τύπος καρκίνου στις γυναίκες παγκοσμίως (μετά τον καρκίνο του μαστού).  Δυο στις 100 Ελληνίδες θα προσβληθούν από καρκίνο τράχηλου μήτρας στη διάρκεια της ζωής της.

Pap Test κάθε χρόνο

Ο τράχηλος της μήτρας έχει σχήμα κώνου: είναι το κατώτερο τμήμα της γυναικείας μήτρας που τη συνδέει με τον κόλπο και είναι εύκολα προσπελάσιμος. Η γυναίκα δεν έχει τη δυνατότητα αυτοεξέτασης, όπως στον καρκίνο του μαστού, αλλά το γνωστό σε όλους Pap Test ( τεστ Παπανικολάου) προειδοποιεί για την ύπαρξη καρκινικών κυττάρων, με τη λήψη επιχρίσματος από τον γυναικείο κόλπο.

Οι περισσότερες αλλοιώσεις του τραχήλου της μήτρας οφείλονται σε καλοήθεις παθήσεις, όπως φλεγμονές (τραχηλίτιδες), φυματίωση ή κονδυλώματα. Όλες οι γυναίκες, με την έναρξη των ερωτικών τους επαφών, συνιστάται να κάνουν κάθε χρόνο Pap-test, εξέταση απλή και χαμηλού κόστους.  Η διάγνωση δυσπλασίας ή προκαρκινικής αλλοίωσης μας δίνει την ευκαιρία να επέμβουμε πρόωρα και αποτελεσματικά  μια και η εξέλιξή τους σε διηθητικό καρκίνο απαιτεί χρόνια. Η θεραπεία προκαρκινικών σταδίων είναι απλή, ασφαλής, συχνά μη ακρωτηριαστή και συνήθως οδηγεί στην πλήρη ίαση. Ωστόσο, μόνο το 20% των Ελληνίδων υποβάλλεται σε ετήσιο προληπτικό έλεγχο, παρά το γεγονός ότι το test Pap σώζει ζωές.

Ο «ένοχος» HPV

Στο 95 % των καρκίνων του τραχήλου της μήτρας ανιχνεύεται η λοίμωξη από τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων, HPV (Human Papiloma Virus) ο οποίος μεταδίδεται σεξουαλικά και έχει περίπου 70 υπότυπους.  Τα καλοήθη στελέχη του δημιουργούν τα κονδυλώματα ενώ τα ογκογόνα μεταλλάσσουν το τραχηλικό κύτταρο σε καρκινικό.  Η  χρήση προφυλακτικού κατά την ερωτική πράξη είναι βασικό όπλο προστασίας από τη μετάδοση του ιού.

Επιβαρυντικοί παράγοντες για την εμφάνιση καρκίνου στον τράχηλο της μήτρας είναι οι καρκινογόνες ουσίες του καπνού- συσσωρεύονται στην τραχηλική βλέννη και αυξάνουν από 2 έως 4 φορές τον κίνδυνο-  η μακροχρόνια χρήση αντισυλληπτικών και ο μεγάλος αριθμός κυήσεων και τοκετών.

Το εμβόλιο

Από το 2002 έχει ξεκινήσει η εφαρμογή εμβολιασμού για την πρόληψη του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Τα προγράμματα εμβολιασμού που έχουν εφαρμοστεί σε πολλές χώρες, είτε σε αγόρια και κορίτσια 7 – 15 ετών, είτε σε γυναίκες 16 – 26 ετών είναι ελπιδοφόρα για τη μείωση της συχνότητας της μετάδοσης του ιού. Εκτιμάται ότι τα εμβόλια έχουν άριστη αποτελεσματικότητα και δεν παρατηρούνται σοβαρές παρενέργειες. Σαφέστατα, το μεγαλύτερο όφελος μπορεί να επιτευχθεί όταν ο εμβολιασμός προγραμματιστεί και ολοκληρωθεί πριν από την έναρξη των σεξουαλικών επαφών. Το εμβόλιο που κυκλοφορεί, προστατεύει από τα στελέχη του ιού που προκαλούν καρκίνο του τραχήλου της μήτρας ή του πρωκτού. Δεν προστατεύει όμως από τα υπόλοιπα στελέχη τα οποία προκαλούν τις τυπικές δερματικές αλλοιώσεις των κονδυλωμάτων. Χορηγείται δωρεάν σε κορίτσια προεφηβικής ηλικίας. Επομένως,  το εμβόλιο δεν πρέπει να μας καθησυχάζει. Είναι απαραίτητη η «υγιής» σεξουαλική συμπεριφορά με τη χρήση προφυλακτικού και ο ετήσιος προληπτικός γυναικολογικός έλεγχος με το test Pap: τα πρώιμα στάδια της νόσου δεν έχουν καθόλου συμπτώματα.

Στο μεταξύ, παραμένει στόχος των επιστημόνων,  η κατασκευή ενός θεραπευτικού εμβολίου για τις γυναίκες που ήδη έχουν έρθει σε επαφή ή έχουν αναπτύξει βλάβες στον τράχηλο της μήτρας, λόγω της HPV λοίμωξης.

Για την αντιμετώπιση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας υπάρχουν πολλές θεραπευτικές μέθοδοι: χειρουργείο ακτινοθεραπεία χημειοθεραπεία , ανάλογα το στάδιο της νόσου, οι οποίες προσφέρουν όλο και υψηλότερα ποσοστά ίασης. Η πρόληψη όμως είναι η καλύτερη θεραπεία.