ΕΥΡΩΠΗ, ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ

Ταινία τεκμηρίωσης (ντοκιμαντέρ)

Σενάριο-Σκηνοθεσία: Αννέτα Παπαθανασίου, Άγγελος Κοβότσος

Με τα λόγια των δημιουργών:

Τρεις έφηβοι, ένας Έλληνας, ένας Σύρος και ένας Αφγανός, ονειρεύονται μία ελεύθερη και άνετη ζωή σε μια “τέλεια”  Ευρώπη. Μέσα από τις αγωνιώδεις προσωπικές τους διαδρομές, που τους φέρνουν πιο κοντά στο όνειρό τους, διαπιστώνουν πως τέλεια Ευρώπη δεν υπάρχει και πως τα όνειρά τους μπορούν να ακυρωθούν μέσα από σκληρές πρακτικές και εφιαλτικές καταστάσεις.

Με τα δικά μου λόγια (Κωστής Α. Μακρής):

Μια ταινία τεκμηρίωσης (ντοκιμαντέρ στα ελληνικά) στηρίζεται (ή οφείλει, μεταξύ άλλων, να στηρίζεται) σε τρία πολύ γερά πόδια:

1. Πάθος,
2. Γνώση, και
3. Αυταπάρνηση.

Εξηγώ:

—Πάθος γι’ αυτό που κάνει ο δημιουργός της, που είναι μια τέχνη αναπόδραστα δεμένη με την τεχνική.

[Σημ. Κ.Α.Μ.: O John Grierson ((26 Απριλίου 1898 – 19 Φεβρουαρίου 1972), θεωρούμενος «πατέρας του Βρετανικού και Καναδικού φιλμ τεκμηρίωσης», είχε ορίσει το ντοκιμαντέρ ως «καλλιτεχνική αναπαράσταση της πραγματικότητας». Πηγή: https://en.wikipedia.org/wiki/John_Grierson ]

—Γνώση, σε βάθος και πλάτος, του θέματος που έχει επιλέξει.

—Αυταπάρνηση, ως προς τις παγιωμένες κοινωνικές, πολιτικές, αισθητικές και άλλες θέσεις του (των) δημιουργών.

Αυτή είναι η υποκειμενική μου γνώμη μετά από πολλές δεκάδες (μπορεί και εκατοντάδες) ταινιών τεκμηρίωσης (ντοκιμαντέρ) που έχω δει και που πολλές από αυτές γυρίστηκαν για να «περάσει» και να εμπεδωθεί στο κοινό μια στοχευμένη πολιτική, καλλιτεχνική, επιστημονική, θρησκευτική ή άλλου είδους άποψη.

Αυτές οι περιπτώσεις ονομάζονται από αρκετούς «προπαγάνδα» αλλά δεν είναι πάντοτε φτιαγμένες από μίσθαρνα όργανα κάποιου οργανωμένου κακού.

Έχω δει «προπαγανδιστικά» ντοκιμαντέρ που, πολλά χρόνια μετά τη δημιουργία τους, φωτίζουν με παράξενο τρόπο τις (πολλές) αλήθειες της εποχής τους.

Την ταινία «Ευρώπη, Το όνειρο» την είδα με αμφίθυμη διάθεση.

Έχοντας ήδη διαβάσει την «υπόθεση», έναν φόβο πλήξης και ζόφου που θα με πλακώσουν τον είχα. Αλλά και περιέργεια είχα για να δω τη διαχείριση του θέματος.

Ογδόντα λεπτά για ένα ντοκιμαντέρ δεν τα λες και λίγα.

Ούτε μια στιγμή όμως δεν ξέφυγα από το βούλιαγμά μου σε μια οθόνη που με αφτιασίδωτη ειλικρίνεια και με οξύ «μάτι-κάμερα» (ακόμα με στοιχειώνουν οι λέξεις του Τζίνγκα Βερτόφ) κατέγραφε τις πολυεπίπεδες αλήθειες μέσα στις οποίες στροβιλιζόταν ο υποκειμενικός χρόνος και τα προσωπικά βάσανα των τριών νέων.

Έχω την αρκετά καλά τεκμηριωμένη πεποίθηση, από προσωπική εμπειρία αλλά και από αναγνώσματα (π.χ. Κλοντ Λεβί-Στρος και άλλους) ότι πρόσωπα ή κοινότητες που «παρατηρούνται» δεν είναι ακριβώς τα ίδια πρόσωπα ή οι κοινότητες που υπάρχουν όταν φύγει το «μάτι» το «αυτί» και η «μύτη» του παρατηρητή.

Ήταν όμως τόσο πειστική η σύμβαση των δημιουργών τού φιλμ «Ευρώπη, το όνειρο» με τους παρατηρούμενους και τόσο εμφανής η σχέση εμπιστοσύνης που είχε χτιστεί μέσα στα (σχεδόν) τρία χρόνια γυρισμάτων, που με κέρδισε και με έκανε να σεβαστώ ανεπιφύλακτα αυτό που έβλεπα και άκουγα.

Υπήρχε επίσης και μια άλλη διάσταση της ταινίας για μένα: η, με αρκετά έμμεσο τρόπο, παρουσίαση μιας χαοτικής κατάστασης του μεταναστευτικού-προσφυγικού προβλήματος που καθιστά επιτακτική την ανάγκη να το μελετήσουμε χωρίς παρωπίδες, κλισέ και παλαιά ξεπερασμένα γιατροσόφια.

Ο πλανήτης αλλάζει μορφή, η ανθρωπότητα επίσης και πολλά από τα παλιά εργαλεία (εμπειρικά, επιστημονικά, κοινωνικά, πολιτικά και φιλοσοφικά/θρησκευτικά) μοιάζουν ανεπαρκή αν όχι επικίνδυνα.

Με λίγα λόγια, η ταινία «Ευρώπη, το όνειρο», των Αννέτας Παπαθανασίου-Άγγελου Κοβότσου, μου άρεσε πολύ και προτρέπω-παροτρύνω να τη δουν όσο το δυνατόν περισσότεροι θεατές. Όπου την πετύχουν.

Νομίζω ότι διαστέλλει, διευρύνει και βαθαίνει τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε την Ευρώπη, τα Όνειρα και τον Κόσμο μας.

21 Οκτωβρίου 2018

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ:

Σενάριο – Σκηνοθεσία : Αννέτα Παπαθανασίου και Άγγελος Κοβότσος

Φωτογραφία : Δημήτρης Κορδελάς

Ήχος : Αντώνης Σαμαράς

Μοντάζ : Χρόνης Θεοχάρης

Μουσική : Μαρία – Χριστίνα Κριθαρά

Παραγωγή : TopCut-Modiano

Συμπαραγωγή ΕΡΤ

Με την υποστήριξη του ΕΚΚ και του Creative Europe / Media

Trailer: https://youtu.be/3nBUYmaL834

Facebook: https://www.facebook.com/kovotsos/

Διάρκεια ταινίας: 80 λεπτά

Links:Οι δημιουργοί μιλούν για την ταινία Συνέντευξη στην ΕΡΤ1

Κωστής Μακρής

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.  

The article expresses the views of the author

iPorta.gr