* Ο Γιάννης Πανούσης είναι Καθηγητής Εγκληματολογίας του Παν/μιου Αθηνών

 “Η από κοινού μεταβίβαση δικαιωμάτων  είναι αυτό που οι άνθρωποι ονομάζουν συμβόλαιο”

Γιώργος Μανιάτης, Η διαλεκτική της χειραφέτησης

Το έχω ξαναγράψει. Δικαιωματίας χαρακτηρίζεται αυτός που υποστηρίζει τα δικαιώματα των άλλων [και ιδίως των αντίθετων απόψεων] κι όχι τα δικά του μόνο δικαιώματα. Άρα δικαιώματα για όλους και συμβατά μεταξύ τους και με τις αντίστοιχες υποχρεώσεις. Ο κοσμοπολιτισμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων, ως ουμανιστική αντίληψη του Διαφωτισμού, σε ποιο βαθμό όμως εναρμονίζεται με τους ηθικοπολιτικούς όρους της νεωτερικότητας; Μπορεί το ηθικοφιλοσοφικό πλαίσιο των τρεχουσών  αξιών να μην επιδιώκει την καθολικότητα; Ακόμα κι αν δεχτούμε πως δεν ανα-γνωρίζεται μία γενική Ηθική [που να δεσμεύει άπαντες], αλλά πολλές [προσωπικές; φυλετικές; θρησκευτικές; πολιτικές;] επιμέρους ηθικές, αυτός ο σχετικισμός σε τι μπορεί να καταλήξει; Στο “όλα επιτρέπονται, όλα συμψηφίζονται, όλα συγχωρούνται“; Ακόμα κι αν η αυτονομία αφορά μόνο σε άτομα κι αν είναι αποδεκτός ο πολιτικός και κοινωνιολογικός ατομικισμός, σε ποιο βαθμό η δικαιωματοκρατία, ως υπερτροφία του υποκειμενισμού της “δόξας”, ως  παρεκκλίνουσα ή μειοψηφική άποψη “αρνητικού προσήμου” [οι άλλοι έχουν πάντοτε άδικο] – όταν κι εφόσον λειτουργεί σε βάρος της ολότητας – δεν προκαλεί ρωγμές στο κοινωνικό οικοδόμημα;

Παρά τις σχετικές επιφυλάξεις ως προς το εύρος των ατομικών δικαιωμάτων μερικοί  δεν χρησιμοποιούν την πειθώ των όποιων επιχειρημάτων, αλλά ισχυρίζονται ότι τα μη-ηθικά μέσα νομιμοποιούνται από τον ηθικό  [;] σκοπό, τον οποίο αυτοκαθορίζουν οι ίδιοι, μαζί με τα όρια της ελευθερίας και της δικαιοσύνης [τους]. Χωρίς να ενδιαφέρονται για τις υποχρεώσεις που απορρέουν από  δικαιώματα, δεν προβάλλουν κάποιο πρότυπο ζωής, το οποίο θα θεμελίωνε τις διαφοροποιήσεις. Καταγγέλλουν ό,τι δεν τους αρέσει κι όποιον δεν τους μοιάζει. Ζουν σε ψυχολογικές συνθήκες προ-δικαιϊκής κατάστασης, σε μία ιδεολογική σύγχυση του ατομικισμού με τον κολεκτιβισμό.

Επειδή όμως το πέρασμα από “το βασίλειο της ανάγκης” στο “βασίλειο της ελευθερίας” δεν νοείται να σχεδιάζεται με όρους  προσωπικής παρανομίας ή συλλογικής βίαιης ανυπακοής θεωρώ σκόπιμο να επανεξετάσουν την όποια ισχυρή πεποίθησή τους ως opinion necessitatis για την ειρηνική κοινωνική συμβίωση κι όχι ως [μη-δημοκρατικά νομιμοποιημένη] αντι-εξουσιαστική αντίδραση στα δικαιώματα των υπολοίπων και ακύρωση του κοινωνικού συμβολαίου, πολλές –αν όχι όλες –τις επιμέρους δια-τάξεις του οποίου, τις έχουν προσυπογράψει προκειμένου να ζήσουν σ’αυτήν την κοινωνία [κι όχι σε κάποια άλλη ιδεατή].

ΥΓ.: “Αυτός που μεταβιβάζει το δικαίωμά του πάνω σε όλα τα πράγματα σε κάποιο πρόσωπο είναι υποχρεωμένος και δεσμευμένος να μην παρακωλύει αυτόν ή αυτούς στους οποίους μεταβιβάζει το δικαίωμα” [Γ.Μανιάτης]

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.  

The article expresses the views of the author

iPorta.gr