Ο Ηλίας Καραβόλιας είναι Οικονομολόγος  με ειδίκευση Γενικής Θεωρίας και Οικονομικής Πολιτικής. Κατέχει Master of Arts από το European Institute of Philosophical  Anthropology

Ακυρώθηκαν πολλά κατά την διάρκεια των δυο τελευταίων ετών: όνειρα, στόχοι, επιθυμίες, προσδοκίες, επαφές και συλλογικότητες. Στην αρχή, απλά αρκεστήκαμε στο να αναβάλλουμε προσωρινά ανάγκες και απολαύσεις. Η σταδιακή όμως προσαρμογή και η παθητική αναμονή στο δυστοπικό σκηνικό, πάγωσαν τις κοινωνίες και αυτές έχασαν το «κέντρο βάρους» τους.

Παρατηρούμε σήμερα, στην λήξη της πανδημίας, την μεγάλη εικόνα ως φόντο ανασφάλειας και ανησυχίας. Ενώ φαίνεται ότι θα πετάξουμε τις μάσκες προστασίας, ενώ μειώνονται οι περιοριστικοί όροι της καθημερινότητας, τα παλιά και κατεστημένα άγχη επιστρέφουν : ακρίβεια, πληθωρισμός, χαμηλοί μισθοί, ενεργειακή κρίση, τύμπανα πολέμου.

Το σύστημα δεν υπακούει για άλλη μια φορά σε κάποια στοιχειώδη ισορροπία. Και ο ψυχισμός του υποκείμενου παλινδρομεί, ταλαντεύεται στο εκκρεμές της επιστροφής στην κανονικότητα. Είμαστε δέσμιοι της ιστορικής συγκυρίας που πάτησε stop και σήκωσε το χειρόφρενο της προόδου σε κοινωνίες και οικονομίες.

Οι παραδοσιακές σταθερές κλονίζονται και οι παλιές βεβαιότητες υποχωρούν. Το άτομο προσπαθεί να βρει σημεία ισορροπίας σε εφήμερους μικρόκοσμους : δεν γίνονται μακροπρόθεσμα σχέδια, δεν συντάσσονται στο μυαλό λίστες επιθυμιών. Γιατί άραγε ; Γιατί ξαφνικά ενώ η προοπτική εξόδου από την απροσδόκητη κατάσταση με τον ιό έπρεπε να φέρει ενθουσιασμό και ελπίδα, αντιθέτως γεννάει αβεβαιότητα και καθίζηση ;

Ο καπιταλισμός έχει μια μοναδική διαχρονική ιδιότητα. Επιστρατεύει την «φοβογλώσσα»(βλ.Πρεβελάκης & Μαλλίδη) ταυτόχρονα με την βιοπολιτική. Ο μηχανισμός αυτός λειτουργεί ενδοσυστημικά. Υπερτερεί της κοινής λογικής και προβάλλει ατομικούς φόβους στην μεγάλη οθόνη του συλλογικού ασυνείδητου των κοινωνιών. Και αυτό το ασυνειδητό όμως είναι «δομημένο σαν γλώσσα»(Λακάν). Και έτσι, η σύγχρονη πραγματικότητα είναι πάντα δομημένη γύρω από τον ασταθή εαυτό και γύρω από το νευρωτικό υποκείμενο του ναρκισσισμού και της αυτοενοχοποίησης. Η δε νεοφιλελεύθερη συνθήκη εξατομικεύει την ευθύνη απωθώντας στο συλλογικό ασυνείδητο τις συστημικές απειλές που καθυποτάσσουν το υποκείμενο και το καθηλώνουν ψυχικά.

Την νιώθουμε ήδη αυτή την ψυχική καθίζηση. Μειωμένη βούληση για δημιουργία, μόνιμη ανάγκη για γρήγορη και αφιλτράριστη πληροφόρηση. Πλήρης εξάρτηση από δικτύωση και έκσταση επικοινωνίας. Ο νους ψάχνει το Εγώ (ασυνείδητα) στις εικονικές κοινότητες και αναζητά την ψηφιακή εγγύτητα για να μην χρειαστεί να «αντέξει» την φυσική επαφή. Ο Άλλος είναι κάτι έξω από τον εαυτό, είναι συστημική μονάδα που μπορεί να «κουβαλάει» τοξικό φορτίο και αρνητικότητα. Η συλλογικότητα, η αλληλεγγύη, η μαζική σύναξη των ανησυχιών και η αντίδραση, δεν αναβάλλονται απλά αλλά  ακυρώνονται στην κυριολεξία. Άλλωστε το καλά κρυμμένο συστημικό μυστικό είναι η απαγόρευση στις μικρές και μεγάλες κομμούνες.

Μπήκαμε στην εποχή του «ανέπαφου κόσμου» που υπερεπικοινωνεί ακριβώς για να εξοστρακίζει την δυστοπία του συστήματος. Ξορκίζει πλέον όπως μπορεί ο καθένας ατομικά την αστάθεια της ιστορίας και την χαοτική επικράτηση της βίας και της εγκληματικότητας, καθώς παντού παραμονεύει το ανομολόγητο : ο θάνατος που στην πραγματικότητα φυσιολογικοποιήθηκε και εκλογικεύτηκε ως συμβάν (γι αυτό μεταλλάχθηκε σε θέαμα και εικόνα…)