Mπορεί το άγχος της κοινωνικής αναγνώρισης να ξεπερνιέται εύκολα σήμερα, μόλις δεις πόσα like και σχόλια έχεις, αλλά το Facebook και τα λοιπά social media σκεπάζουν άγχη (και φόβο θανάτου) μόνο για τον ψηφιακό εαυτό.

Ο δημοσιογράφος Τάκης Ψαρίδης στο «Χειραγωγική Ελευθερία» (εκδόσεις Εύμαρος) μας επισημαίνει την μεγάλη αξία της έμφυτης ροπής για αναζήτηση της κοινωνικής μας ταυτότητας.

Εκκινώντας από το ρουσσωικό ρητό ( «ο άγριος ζει εντός του, στον κόσμο του») ουσιαστικά μας αναλύει ότι η ελευθερία μας, αν δεν είναι αυτονομία τότε δεν πετάει από πάνω μας το πέπλο της άγνοιας για τον άλλο και για τον θάνατο.

Και αυτό είναι που μας κάνει να νομίζουμε ότι έχουμε το φροϋδικό ασυνείδητο να λειτουργεί ως νοητικό logistics, ως αποθήκη ( κάτι που Deleuze και Guattari το διατύπωσαν αλλιώς : θεατρικό εργαστήρι και όχι εργοστάσιο είναι το δήθεν ασυνείδητο.

Τι θέλει να πεί ο Ψαρίδης με τα εύστοχα αναλυτικα του σχόλια, ανατρεπτικά και όχι ορθόδοξα, για κάποιες φιλοσοφικές σταθερές που «σημάδεψαν» την ιστορία και την οντολογία ;

Μας λέει νομίζω ότι ο θάνατος φωλιάζει και κρύβεται αρκετά καλά και ύπουλα μέσα στον σημερινό σημειοκαπιταλισμό, πριν απωθηθεί στον σκληρό μας δίσκο.

Και ότι ο μακαρίτης ο Heidegger έπλασε κάτι που τελικά δεν ήταν παρά απολύτως μεταφυσικό( το «είναι»  δεν είναι τελικά το «είναι προς θάνατο», ως σημαίνον που σκέπασε το πραγματικό νόημα : το γίγνεσθαι, όπως λέει ο συγγραφέας)

Με το έργο του Τάκη Ψαρίδη ( αναλύει μερικές κοφτερές φράσεις από ταινίες και βιβλία) ένιωσα ότι  αυτή η απόλαυση του like, αλλά και το ρητό στο ρημάδι το μνήμα που μερικοί αφήνουν, δείχνουν τελικά ότι είτε τον βλέπουν είτε όχι, ζωντανός ή νεκρός, ο άνθρωπος θέλει να αρέσει.

Και ότι εν μέρει ο «υγιής» ναρκισσισμός σημαίνει άνοδος του κοινωνικού παρόντος από το βάθος και το σκότος του χρόνου.

Το βιβλίο αυτό είναι μια εξαίρεση του κανόνα περί ορθόδοξης οντολογίας μέσα στο μονοδιάστατο φιλοσοφικό γίγνεσθαι ( κυρίως στην χώρα μας).

Είναι μια εξοχή αναπαράσταση των βιοπολιτικών επιδράσεων και εξωτερικών ερεθισμάτων του εαυτού αλλά και της σύνδεσης του καθενός με τον εσωτερικό κόσμο, κυρίως με το άγχος του θανάτου και της αγχώδους τάσης για μόνιμη κοινωνική αναγνώριση.

Προσωπικά, κατανοώ απολύτως τον συγγραφέα όταν ρωτάει κάπου στις σελίδες του « Τι τελικά είναι η πλασματική και τι η αληθινή κοινωνική σύμβαση ;»

Και ως έμπειρος δημοσιογράφος που είναι ανάγει την ηγεμονικότατα της αγοράς πάνω από την δήθεν κανονικότητα της εποχής…

Σε πολλά σημεία του βιβλίου διαπιστώνει κανείς μια ενδιαφέρουσα μηχανική «διαλεκτικής αποδόμησης» κάποιων ψευδο-σταθερών του βίου, της φύσης της ίδιας.

Εκείνο που με ταρακούνησε είναι ότι ο συγγραφέας γράφει κάπου αυτό που πάνω κάτω πίστευα από μικρό παιδί : «η κοινωνία έρχεται προς τον άνθρωπο».

Η αλήθεια είναι ότι κάποιοι  πόνοι στο σώμα και στο μυαλό μας είναι οι λέξεις που ακούμε και τα πράγματα που βλέπουμε, όχι μόνο αυτά που δήθεν αναπαριστούσε όταν  σκεφτόμαστε( «ένας ολόκληρος κόσμος σκέφτεται εντός μας», έγραψε ο Λυοτάρ στην Μεταμοντέρνα Κατάσταση)

Αν κάτι θα μπορούσε να προστεθεί στο βιβλίο είναι μια ανάλυση – λόγω τεχνολογίας και εποχής – ότι «ο καπιταλισμός μπαίνει εντός σου».

Και επειδή ο Ψαρίδης επιμένει σωστά στις έννοιες της αυτοποίησης και της νεύροπλαστικότητας του εγκεφάλου, προσωπικά με ανακουφίζουν από τις βαριές και ασήκωτες φιλοσοφικές θεωρίες και ψυχολογικές σταθερές που με απασχολούν.

Είναι αυτό το διαρκές anchoring (αγκυρωση) που κρύβεται πίσω από σελίδες του βιβλίου σχετικές με το α-νόητο της ιδεοληψίας του καθενός, αυτό  που αγνοεί την βιολογία της πεποίθησης και την αμφίδρομη σχέση νοήματος και ύλης.

Η δε ελευθερία είναι φυσικά ένα αδιαπραγμάτευτο νόημα, και αυτό αναδύεται επίσης έντονα από το βιβλίο.