Ο Μάνος Στεφανίδης είναι Ιστορικός Τέχνης και Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ

Απόψε, στον χώρο εκδηλώσεων του διάσημου, ισραηλινού γλύπτη Maty Grunberg στο Bat Yam, περίχωρα του Τελ Αβίβ, ενώπιον σαράντα περίπου προσωπικοτήτων της τέχνης, της επιστήμης και της πολιτικής θα πούμε δύο λόγια για τον κοινό, βαλκανικό πολιτισμό και την αφηρημένη ζωγραφική παρουσιάζοντας το βιβλίο Picasso – Jankulovski, an unexpected dialogue. Μακάρι να διευρύνουμε την δυναμική της κοινής, αυτής κληρονομιάς περισσότερο μέσω ανταλλαγών, διαλόγου, εκδόσεων κλπ.

Ακολουθούν κείμενο-φωτογραφίες:

Τελ Αβίβ, σήμερα. Ανάμεσα σε ήλιο και βροχή. Μία πόλη που μού θυμίζει ανατολικό Βερολίνο ή Λευκωσία – αν και με μεγαλύτερη αρχιτεκτονική σοβαρότητα. (Με τα ίδια κοντράστα εγκατάλειψης αλλά και οικοδομικού οργασμού. Χωρίς όμως την νεοπλουτίστικη επίδειξη που μας χαρακτηρίζει). Εξ άλλου αμφότερες Λευκωσία και Τελ Αβίβ πέρασαν από βρετανική κατοχή. Κι αμφότερες είναι χτισμένες μετά το ’50 γύρω από ένα ιστορικό κέντρο. (Εν προκειμένω την Γιάφα).

Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, Τελ Αβίβ. Τεράστια πλατεία με γλυπτά στην είσοδο του, τεράστιος χώρος υποδοχής, ευφυέστατο σύστημα κυκλοφορίας ανάμεσα στους ορόφους, μοναδικές συλλογές. Ηλικία του μουσείου μετά την μεταφορά του από το αρχικό οίκημα που στεγάστηκε το 1932, τα 50 χρόνια!

Ιδρύθηκε, μ’ άλλα λόγια, το 1971 αλλά μοιάζει χτεσινό. Αρχιτέκτονας του ο Dan Eytan. Αναρωτιέμαι αν κανείς ξέρει το όνομα του αρχιτέκτονα που κολόβωσε το ΦΙΞ και το κατέστησε σάντουιτς με δύο όψεις. Προσωπικά με ενδιαφέρει ότι εκθέτει ισότιμα και την Ισραηλινή και την διεθνή τέχνη με ευρωκεντρική κι όχι αμερικανοκεντρική ανάγνωση.

Επειδή στο αποτυχημένο Φιξ δεν κρίνονται μόνο η Πολιτεία, το Υπουργείο Πολιτισμού και η γραφειοκρατία του ή οι ποικίλοι παράγοντες που θέλουν να το ελέγξουν υπόγεια. Κυρίως κρίνονται οι ιστορικοί τέχνης της χώρας, η θεωρία που διαθέτουμε για να συγκροτήσουμε ένα σύγχρονο μουσείο τέχνης … ή μάλλον που δεν διαθέτουμε.

Το πολιτιστικό κέντρο αυτής της πόλης του μισού εκατομμυρίου κατοίκων, με την όπερα, το ραδιόφωνο και το πολυμουσείο σύγχρονης τέχνης είναι εντυπωσιακό και ως σύλληψη και ως πραγμάτωση. Ως τοπόσημο μέσα στον πολεοδομικό ιστό. Το συγκρίνω με το επαρχιώτικο, κακορίζικο, μετακιτσάτο ΦΙΞ και μελαγχολώ. Το μουσείο αυτό διαθέτει ασύγκριτες συλλογές – δωρεές από διακεκριμένους Εβραίους της Διασποράς και τις παρουσιάζει υποδειγματικά επιμένοντας σε μιαν ευρωκεντρική κι όχι αμερικανική ιστορία του μοντερνισμού. Από τον Πικάσο μέχρι τον Ντε Κήρυκο. Με έναν Ρόθκο, έναν Πόλοκ αλλά πολλούς και εξαιρετικούς Αρσιπένκο ή Λίπσιτς. Αλλά για αυτά θα γράψω άλλη φορά.

Εκείνο που κυρίως με εντυπωσιάζει, είναι εν προκειμένω ότι οι Ισραηλινοί αμύνονται πειστικά ενός national modernism και ότι μπορούν να δημιουργούν παράδοση ακόμη κι απ’ το μέλλον.