Δήμητρα Παπαναστασοπούλου

Φίλες και φίλοι,

Με τους καύσωνες να μας στέλνουν για δροσερές αναπνοές στη θάλασσα, συνεχίζουμε το οδοιπορικό μας στην ονειρική πόλη της Σμύρνης και στη σχέση της με τη θάλασσα κατά τους βυζαντινούς χρόνους.

Στα χρόνια του Κωνσταντίνου Ζ΄του Πορφυρογέννητου η Σμύρνη ήταν δεύτερη σε σημασία μετά την Έφεσο στην δυτική Μ. Ασία. Φαίνεται ότι δρούσαν έμποροι πολυτελών υφασμάτων- ένδειξη ευημερίας- ενώ διαπιστώθηκε η ύπαρξη κρατικών σιταποθηκών (βασιλικά ωρεία ή ορεία), οι οποίες εξυπηρετούσαν την τροφοδοσία της Κωνσταντινούπολης. Παρόμοιες αποθήκες υπήρχαν στη Θεσσαλονίκη, στη Νικομήδεια, στην Άμαστρη, στην Πάφο και σε όσες πόλεις θεωρούνταν σημαντικά εμπορικά κέντρα.

Σποραδικά στοιχεία δείχνουν την παρουσία Βενετών εμπόρων κατά τον 12ο αιώνα, αν και η Σμύρνη δεν αναφέρεται στα χρυσόβουλα που παραχώρησε ο Αλέξιος Α΄Κομνηνός σ’ εκείνους. Επίσης, εκείνη την εποχή παρατηρείται και παραγωγή λαδιού στην περιοχή, με πιθανότητα η εμπορευματοποίηση του προϊόντος να βρισκόταν στα χέρια των ίδιων των γαιοκτημόνων που δεν είχαν ακόμη ανάγκη της παρέμβασης των Βενετών εμπόρων.

Πάντως, γύρω στα μέσα του 12ου αιών (1156-1158) μια σειρά εγγράφων σχετικών με τη Σμύρνη αποδεικνύουν ότι έγινε μια ανεπιτυχής προσπάθεια διείσδυσης Ιταλών εμπόρων. Ίσως αυτό να οφείλεται στο γεγονός ότι μεγάλο μέρος των οικονομικών συμφερόντων ανήκε στο κράτος και σε μοναστήρια, κατόπιν παραχωρήσεως γαιοκτησιών και φορολογικών προσόδων.

Με τη Συνθήκη του Νυμφαίου (1261) όμως, μεταξύ άλλων εμπορικών προνομίων, παραχωρήθηκε στους Γενουάτες (Γενοβέζους) η είσπραξη των φόρων από την πόλη και το λιμάνι της.

Υπάρχουν ενδείξεις ότι οι Γενουάτες είχαν τον έλεγχο της παραγωγής μεταξωτών ως τα τέλη του 13ου αιώνα, ενώ μετά την ανακατάληψη της Κωνσταντινούπολης (1261) ο Μιχαήλ Η΄Παλαιολόγος τους παραχώρησε τη Φώκαια, της οποίας η παραγωγή σε στύψη (μια ουσία απαραίτητη για την κατεργασία πολύτιμων υφασμάτων) είχε μείνει ανεκμετάλλευτη την προηγούμενη περίοδο.

Οι Γενουάτες αδελφοί Ζακαρία, προκειμένου να θωρακίσουν τα συμφέροντά τους στη Φώκαια πραγματοποίησαν επιχειρήσεις στα νησιά του ανατολικού Αιγαίου και στα παράλια της Μ. Ασίας. Το 1304 κατέλαβαν τη Χίο ενώ συγχρόνως εμφανίζονται με χρυσόβουλο ως κάτοχοι του λιμανιού της Σμύρνης, το οποίο σπεύδουν να οχυρώσουν. Ήταν μια από τις υποχρεωτικές στάσεις του πολύ σημαντικού ναυτικού δρόμου από την Πόλη προς την Αίγυπτο.
Μετά το 1344 οι Γενουάτες καλλιέργησαν σχέσεις με το τουρκικό εμιράτο, η Σμύρνη γνώρισε μεγάλη ακμή ως την πλήρη καταστροφή της από τα στρατεύματα του Τιμούρ του Χωλού (Ταμερλάνου) το 1402.

(Τα σχετικά με τους Γενουάτες στη Χίο και την ολοσχερή καταστροφή της Σμύρνης τα αναφέρω στο τελευταίο μου βιβλίο ΣΙΒΥΛΛΑ, Το τίμημα της ύβρεως).

Να είστε όλοι καλά!!!

Μόνο στη Ρόδο

Αποστόλου Παύλου 50, Βενετοκλέων, «Πηγές Καλλιθέας»

και  Pane di capo στη Λεωφόρος Ρόδου-Λίνδου στο ύψος του ΙΚΑ & Λεωφόρος Κρεμαστής