Η προεδρία του Σαλβαδόρ Αλιέντε κράτησε μόνο τρία χρόνια. Λίγες μέρες πριν τις εκλογές, όπως δείχνουν τα προσβάσιμα πλέον αρχεία της CIA, άρχισε να μπαίνει σε εφαρμογή το τριπλό σχέδιο της ανατροπής: εμπόδιση της νίκης με προπαγάνδα εναντίον του, οικονομική καταστροφή της χώρας και το σπουδαιότερο, η σχεδίαση του πραξικοπήματος για την ανατροπή του, αν τα δυο προηγούμενα αποτύγχαναν.

Πρόεδρος των ΗΠΑ ήταν τότε ο Ρίτσαρντ Νίξον, διευθυντής της CIA  ο Ρίτσαρντ Χέλμς και σύμβουλος της εθνικής ασφάλειας ο Χένρυ Κίσσιντζερ. Οι τρεις άνδρες συναντήθηκαν πολύ πριν πραγματοποιηθούν οι εκλογές που θα έφερναν στην εξουσία τον Αλιέντε για να «πάρουν τα μέτρα τους». Τον είχαν ήδη εμποδίσει τρεις φορές να πάρει την εξουσία(1952, 1958 και 1964) χρηματοδοτώντας τους αντιπάλους του (βλ. βιβλίο του Τσόμσκι Secrets, lies and Democracy). Με τον ψυχρό πόλεμο στις δόξες του, το χάσιμο των αμερικανικών συμφερόντων στα επίπεδα εκμετάλλευσης χαλκού, αποτελούσε μεγάλο κίνδυνο. Και η παρουσία του Αλιέντε και του προγράμματός του όδευε προς τα εκεί. Άρα, έπρεπε να τον σταματήσουν.

“Δεν καταλαβαίνω γιατί πρέπει να παραμένουμε αδρανείς και να παρακολουθούμε μια χώρα να γίνεται κομμουνιστική, εξαιτίας της ανευθυνότητας του λαού της”, πρέσβευε τον Ιούνιο του 1970 ο Χένρι Κίσσιντζερ, δυο μόλις μήνες πριν τις εκλογές που ανέδειξαν τον Αλιέντε πρόεδρο της Χιλής.

Η οικονομική βοήθεια των ΗΠΑ προς την Χιλή διακόπηκε, το ίδιο συνέβη και από τους Διεθνείς Χρηματοδοτικούς Οργανισμούς, κατόπιν της αμερικανικής πίεσης. Ο πληθωρισμός στη Χιλή εκτοξεύτηκε, το κόστος ζωής το ίδιο, διάφορα προϊόντα έπαψαν να εμφανίζονται στην αγορά. Ένα ακόμη μεγάλο χτύπημα ήρθε από την πτώση στην τιμή του χαλκού, με αποτέλεσμα μια μείωση εσόδων ύψους 240 εκ. το χρόνο.

Απεργίες και διαδηλώσεις εμφανίστηκαν από το τέλος του 1971, ενώ τον Οκτώβριο του 1972 η απεργία των ιδιοκτητών φορτηγών, με τη στήριξη της CIA, παραλύει τη χώρα, τη στιγμή που άρχισαν να εμφανίζονται και παραστρατιωτικές οργανώσεις, εντείνοντας το κλίμα τρομοκρατίας. Ο Αλιέντε αντέδρασε προχωρώντας σε έναν ανασχηματισμό, τοποθετώντας αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων τον στρατηγό Πράτς.

Ο χρόνος δεν ήταν με το μέρος του Αλιέντε. Οι μήνες κύλισαν γρήγορα και εφιαλτικά μέχρι τις εκλογές του Μαρτίου 1973. Ο κόσμος δίνει στον Αλιέντε 44%, δείχνοντάς του έμπρακτα την εμπιστοσύνη του. Στις 29 Ιουνίου εκδηλώθηκε μια πρώτη απόπειρα πραξικοπήματος από ένα σύνταγμα τεθωρακισμένων, αλλά ο στρατηγός Πράτς το κατέπνιξε εύκολα. Σε λιγότερο από δύο μήνες, ο στρατηγός Πράτς, αρκετά αποδυναμωμένος από τις προδοσίες του στρατεύματος, καταγγέλλει νέο σχεδιασμό πραξικοπήματος και παραιτείται. Τα καθήκοντά του αναλαμβάνει ο Αουγκούστο Πινοσέτ- το μοιραίο λάθος του Αλιέντε.

Το πραξικόπημα έγινε και πέτυχε, το «τρίτο πρόγραμμα» απέφερε τα επιθυμητά αποτελέσματα. Ο Αλιέντε έπεσε νεκρός από το δικό του χέρι, αφού εκφωνήσει τον δραματικό τελευταίο λόγο του.

«… το μόνο πράγμα που απομένει για μένα είναι να πω στους εργάτες: δεν πρόκειται να παραιτηθώ! Ευρισκόμενος σε μια ιστορική μετάβαση, θα πληρώσω την πίστη του λαού με τη ζωή μου. Και τους λέω ότι είμαι βέβαιος ότι οι σπόροι που έχουμε φυτέψει στην καλή συνείδηση των χιλιάδων και χιλιάδων Χιλιανών δεν θα μείνουν συρρικνωμένοι για πάντα.

Έχουν δύναμη και θα είναι σε θέση να μας εξουσιάζουν, αλλά οι κοινωνικές διεργασίες δεν μπορεί να εμποδιστούν ούτε από το έγκλημα ούτε από τη δύναμη. Η ιστορία είναι δική μας, και οι άνθρωποι κάνουν την ιστορία.

… Απευθύνομαι στον άντρα της Χιλής, τον εργάτη, τον αγρότη, το διανοούμενο, εκείνον που πρόκειται να διωχθεί, γιατί στη χώρα μας ο φασισμός είναι ήδη παρών εδώ και πολλές ώρες – σε τρομοκρατικές επιθέσεις, σε ανατινάξεις γεφυρών, σε διακοπές σιδηροδρομικών γραμμών, σε καταστροφές αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου, ενόψει της σιωπής όσων είχαν την υποχρέωση να δράσουν. Ήταν υποχρεωμένοι. Η ιστορία θα τους κρίνει.

…Εργάτες της χώρας μου, έχω πίστη στη Χιλή και το πεπρωμένο της. Άλλοι άνδρες θα ξεπεράσουν αυτή τη σκοτεινή και πικρή στιγμή προδοσίας που προσπαθεί να επικρατήσει. Να πηγαίνετε προς τα εμπρός γνωρίζοντας ότι, αργά ή γρήγορα, οι μεγάλες λεωφόροι θα ανοίξουν και πάλι και οι ελεύθεροι άνθρωποι θα περπατούν μέσα από αυτές για να χτίσουν μια καλύτερη κοινωνία.

Ζήτω η Χιλή! Ζήτω οι άνθρωποι! Ζήτω οι εργαζόμενοι!»

Και η κόλαση επιτέθηκε στη Χιλή:

“Ήταν 11 Σεπτεμβρίου. Αεροπλάνα που έχουν εκτραπεί από τη φυσιολογική αποστολή τους, οδηγημένα από πιλότους αποφασισμένους για όλα, χυμούν στην καρδιά της μεγαλούπολης, με στόχο να γκρεμίσουν τα σύμβολα ενός πολιτικού συστήματος που τούτοι οι πιλότοι απεχθάνονται. Πολύ γρήγορα ακούγονται εκρήξεις, προσόψεις κτηρίων γίνονται κομμάτια, ακολουθούν καταρρεύσεις μέσα σε έναν διαβολικό πάταγο, επιζώντες θάβονται κάτω απ’ τα ερείπια, το τοπίο γεμίζει χαλάσματα» θα γράψει ένας δημοσιογράφος.

Δήμητρα Παπαναστασοπούλου

Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.

The article expresses the view of the author

iPorta.gr