Δημήτρης Κατσούλας

mde

dav

dav

dav

dav

sdr

dav

sdr

sdr

dav

Σαν τα περιστέρια που μαζεύτηκαν για να τσιμπολογήσουν τα ψίχουλα που έπεφταν  από κάποιο τραπεζομάντιλο καθότι το τίναζε μια νοικοκυρά από το μπαλκόνι της όπου περνώντας κάποιος άξεστος κι αγροίκος ανάμεσά τους τα τρόμαξε τόσο που σκορπίστηκαν σε χίλιες δυο ταράτσες της πόλης κι άντε ξανά να ημερέψουν και να συγκεντρωθούν… Έτσι ή περίπου έτσι θα μπορούσε να περιγραφεί και ο ξεριζωμός των Ελλήνων μετά από την Μικρασιατική καταστροφή του 1922, τότε που ο Τούρκικος επεκτατισμός βρισκόταν σε κατάσταση αλλοφροσύνης. Έκτοτε, ούτε στιγμή δεν έπαψαν έως σήμερα οι φίλοι μας γείτονες να ονειρεύονται μια ‘τεράστια’ Τουρκία, όπου ούτε κι αυτοί γνωρίζουν έως πού είναι διατεθειμένοι να φθάσουν, νομίζοντας πως έτσι θα …‘μεγαλουργήσουν’.  

Μετά τον ξεριζωμό των Ελλήνων οι οποίοι σκορπίστηκαν και στα τέσσερα σημεία του Ελληνικού ορίζοντα με τις γνωστές συνέπειες, 800 περίπου οικογένειες προσφύγων (2.500 περίπου άτομα) από την Μικρά Ασία ήρθαν κι εγκαταστάθηκαν στα δυτικά του λόφου  Φιλοπάππου και συγκεκριμένα στην σημερινή περιοχή Πετράλωνα. Προερχόμενοι οι περισσότεροι από την Αττάλεια της Τουρκίας, η πρώτη ονομασία που δόθηκε στον συνοικισμό ήταν ‘Ατταλιώτικα’. Εκεί έστησαν τις παράγκες τους με πρόχειρα υλικά, τις οποίες η Αστυνομία σε έκτακτες εφόδους που διενεργούσε τις νύχτες, τις γκρέμιζε και ξανά αυτοί από την αρχή μάζευαν τα κομμάτια τους, με την ελπίδα ότι κάποια στιγμή η τάξη θα επικρατούσε. Μέχρι και σκοπιές εγκατέστησαν τις νύχτες προκειμένου να  προφυλάξουν τα τσαντίρια τους με τα υπάρχοντά τους. Ως κύριες ασχολίες ήσαν τα υφαντά στους αργαλειούς τους, τα μικροθελήματα, τα μικρά παιδιά ακολούθησαν το επάγγελμα του λούστρου, διότι πάνω απ’ όλα υπερείχε η επιβίωση, μερικοί δε επέλεξαν την συλλογή χαρτόκουτων με τα αυτοσχέδια καρότσια τους τα οποία μεταπωλούσαν στην περιοχή του Βοτανικού όπου γινόταν και η πολτοποίησή τους, εισπραττοντας μερικές πενταροδεκάρες. Το κυριότερο όμως πρόβλημα με το οποίο ήρθαν αντιμέτωποι ήταν η γλώσσα, καθότι οι περισσότεροι ομιλούσαν την Τουρκική και η επικοινωνία με τον γύρω από αυτούς κόσμο καθίστατο προβληματική έως αδύνατη. Συν τω χρόνω όμως και μετά από πολλές προσπάθειες άρχισαν να εγκλιματίζονται σιγά-σιγά. 

Κάπου εκεί στο έτος 1955, με πρωτοβουλία της βασίλισσας Φρειδερίκης – γνωστή εξ άλλου με τα ‘Βιβλιάρια Πρόνοιας’ που άνοιγε σε κάθε κοπέλα της Επαρχίας στις περιοδείες της που έκανε, χωρίς αντίκρισμα φυσικά και με ούτε μια δραχμή ως αρχική κατάθεση σ’ αυτά –, άρχισε η ανέγερση (με κρατικά εννοείται χρήματα) 170 πέτρινων κατοικιών των 50 έως 60 τετραγωνικών μέτρων εκάστη, αφού εν τω μεταξύ επί εποχής των Δεκεμβριανών του 1944 τα παραπήγματα που είχαν στήσει οι πρόσφυγες κάηκαν εν μία νυκτί. Αργότερα, κι ενόσω πλήθαιναν κατέστη ανάγκη να κτιστεί επιπλέον μια ογκώδης κατασκευή-πολυκατοικία ακριβώς δίπλα από τον περιφερειακό δρόμο του Φιλοπάππου – ο οποίος να σημειωθεί ότι δεν υπήρξε τότε –και η οποία θα στέγαζε πάνω από 300 περίπου οικογένειες, ευρισκόμενη επί της οδού Στησικλέους. 

Και μετά από πολλές αναποδιές και πισωγυρίσματα, χωρίς τούτος ο λαός να ανασάνει στιγμή, – με την μια φορά η ζωή του βουτηγμένη στην μιζέρια στην εκμετάλλευση και στην φτωχό ποίηση, την δε άλλη στην περιφρόνια και στην αδιαφορία, φθάνουμε στο έτος 1961 όπου επιλέγεται αυτή η φτωχική συνοικία προκειμένου να γυριστεί η ταινία ‘Συνοικία το Όνειρο’ με πρωταγωνιστές τους Αλέκο Αλεξανδράκη, Μάνο Κατράκη, Αλίκη Γεωργούλη και στο σενάριο τους Τάσο Λειβαδείτη και Κώστα Κοτζιά την δε μουσική επένδυση ανέλαβε ο Μίκης Θεοδωράκης με τραγουδιστή τον Γρηγόρη Μπιθικώτση. Παρά τις βραβεύσεις που δέχτηκε η ταινία, λογοκρίθηκε από το κατεστημένο εκείνης της εποχής και χρειάστηκε η παρέμβαση του τότε πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή προκειμένου αυτή να κυκλοφορήσει ‘αψαλίδιστη’. Υπόψη ότι η λογοκρισία έγινε επειδή στην ταινία καταγραφόταν όλη η ένδεια, η ανέχεια και οι σκληρές συνθήκες διαβίωσης των προσφύγων, κάτι το οποίο αντικατόπτριζε την άσχημη εικόνα της Ελλάδος προς το εξωτερικό, κατά τους (λογο)κριτές.

Η άλλοτε υποβαθμισμένη συνοικία της Αθήνας, εδώ και τριάντα και πλέον χρόνια αποτελεί ένα μικρό διαμάντι μέσα στον αστικό ιστό της Αθήνας, απέχοντας λιγότερο από 15 λεπτά με τα πόδια από την πλατεία Ομονοίας και αυτήν του Συντάγματος. Σχεδόν δίπλα της στέκει αγέρωχος ο Βράχος της Ακρόπολης, η Πλάκα και το όμορφο Θησείο με τα γραφικά του δρομάκια και την πλατεία του φάτσα κάρτα απέναντι από τα πόδια της Λαϊκής Αγοράς της Αθήνας, του αρχαιολογικού χώρου του Κεραμεικού και των Αναφιώτικων. Διατηρώντας το χωριάτικο στοιχείο, η περιοχή κάνει έντονη την παρουσία της με όμορφες καφετέριες να είναι πρόθυμες να σου προσφέρουν ό, τι η ψυχή σου ποθήσει, από καφέ και ορεκτικά έως κιθάρα και μπουζούκι και φωνή φυσική (όχι με τη χρήση μικροφώνου), εκεί που τα απογεύματα βγαίνουν οι γειτόνισσες στις πόρτες των αυλών τους στρώνοντας το υφαντό τους χαλάκι για κουβέντα, κουτσομπολιό και ‘κριτική’ στα ερωτευμένα ζευγαράκια που ανεβοκατεβαίνουν είτε την οδό Τρώων είτε την Καλλισθένους φθάνοντας ως την πλατεία Μερκούρη, είτε κατηφορίζοντας την Γαριβάλδη συναντώντας στην συνέχειά της την Παναιτωλίου με προορισμό ν’ ανάψουν κερί και να φιληθούν εμπρός στην εικόνα της  Μεταμορφώσεως του Σωτήρος που βρίσκεται κάτω από την γέφυρα από την οποία διέρχεται ο Περιφερειακός Φιλοπάππου ή ακόμα φθάνοντας στην συμβολή των οδών Τρώων και Κυμαίων να δώσουν όρκους αιώνιας αγάπης, με απεριόριστη την θέα προς το λιμάνι του Πειραιά, την Κοκκινιά, το Χαϊδάρι, τα Άσπρα Χώματα, την Πάρνηθα και την Φυλή ως πάνω το Γαλάτσι, το Χαλάνδρι, και στο βάθος νοτιοανατολικά την Αργυρούπολη, τα Σούρμενα και την Γλυφάδα. Μια πανοραμική θέα, σκέτο …πιάτο.

Δεν σε ‘περιμένουν κήποι κρεμαστοί’ που λέει κι ο ποιητής στην συνοικία Πετράλωνα, σε περιμένουν όμως αυλές με βουκαμβίλιες  ολάνθιστες, κισσούς γραπωμένους πάνω σε τοίχους και δίπλα στα τραπεζάκια των ταβερνείων, οι μπουάτ αναμένουν την άφιξή σου κατά την χειμερινή περίοδο με ποιοτικό τραγούδι, σε περιμένουν ακόμα  τα φροντισμένα πάρκα να ξεκουραστείς, ακόμα σε καρτερεί ο ποδηλατόδρομος να τον διασχίσεις παρέα με το κορίτσι σου και τα ποδήλατά σας ως το Φάληρο. Ο γραφικός κινηματογράφος ‘Ζέφυρος’ να ξέρεις ότι είναι εκεί, στην οδό Τρώων 36, να σου προσφέρει ποπ κορν και επιλεγμένες ταινίες, κι αν επιζητείς εν τέλει να ‘φτιάξεις κεφάλι’ έστω και για μια βραδιά, το ‘Ασχημόπαπο’, το ‘Σπιρτόκουτο’, η ‘Λόλα’, η ‘Τζένγκα’, ‘Το Λαμπόρι’, η ‘Βόλτα’. ‘Το γιαβρί’, το ‘Γεύομαι και μαγεύομαι’, το ‘Πάμε Παράγκα’ και τόσα άλλα στέκια, εκτός του ότι θα ενδιαφερθούν για ‘σένα να …ισορροπείς στον δρόμο από την επερχόμενη ζάλη σου, θα φροντίσουν να σε στείλουν στο σπίτι σου ασφαλή και με ταξί εάν χρειαστεί, όταν ελαφρώς θολωμένος αισθανθείς από το πιόμα. 

Η συνοικία Πετράλωνα είναι εκεί για να την γνωρίσεις από κοντά οποιαδήποτε στιγμή της ημέρας ή της νύχτας το ζητήσεις, αρκεί να έχεις κατά νου ότι: Την προσέγγισή της είναι πολύ όμορφο να την αρχίσεις  από τον άνωθεν της πλατείας Θησείου δρόμο, την οδό Ακάμαντος και να είσαι προετοιμασμένος τόσο για τη φρεσκάδα των ασβεστωμένων τους αυλών όσο και για τις μυρωδιές που προέρχονται από τα πεντανόστιμα παϊδάκια τους . Όσον αφορά στην καθαριότητα, στην ποιότητα, στους τρόπους ευγενείας και στις όμορφες κοπέλες σερβιτόρες, να επαφίεσαι στην γνώση των ευγενικών επαγγελματιών που επιδιώκουν να σε κάνουν πρώτα να αισθανθείς φίλος στον περιβάλλοντα χώρο τους, φροντίζοντας στην συνέχεια αυτοί για τα υπόλοιπα. Κι αν τύχει κι αποκοιμηθείς στην καρέκλα της ταβέρνας αγκαλιά με το κορίτσι σου, ουδέν το πρόβλημα… 

Σημείωση: Τα πολλά μου ‘Ευχαριστώ’ και την απέραντη μου αγάπη στέλνω στην όμορφή μου Μυρτώ (Ηθοποιός, και …πολύ μίλησα,  θυμώνει άγαρμπα με δημοσιότητες και τα τοιαύτα. Εκείνο το: ‘Θα σου μπήξω τα νύχια μου για να με θυμάσαι όταν με στυλώνεις με τα μάτια σου’ που μου είπες κάποτε, ακόμα και τώρα με φοβίζει, να ξέρεις  Μυρτώ μου).Για τις λήψεις των φωτογραφιών που έκανες και μου τις απέστειλες, μένω διπλά και τριπλά υποχρεωμένος ντροπαλή και …’μετρημένη’ φίλη μας! 

Σεπτέμβριος 16 2023, Μπέργκαμο Ιταλία 02:07

Το βίντεο συνιστάται για προβολή σε πλήρη οθόνη: