Ο Πάνος Καπώνης* είναι Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, τ. Επ. Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πατρών (Φαρμακευτική), ποιητής, συγγραφέας και κριτικός λογοτεχνίας  Έχει συγγράψει οκτώ πανεπιστημιακά συγγράμματα φαρμακευτικού δικαίου.Λογοτεχνική ιστoσελίδα : http://logos.caponis.gr.

GREEK RESTAURANT-THE BEST IN THE CITY- NEW YORK 253-17 NORTHERN BLVD

Επισκεφθείτε τη νέα ιστοσελίδα μας

visit our new web site

Εξ επαφής [Π11]

Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ ΟΧΛΟΥ

[ὄχλος = άτακτο πλήθος ανθρώπων, μπουλούκι] 

Η Μ. Εβδομάδα βέβαια έχει περάσει, όπως επίσης και η επικαιρότητα της. Όμως αναλογιζόμενοι τα δρώμενα πριν την σταύρωση του Ιησού, όπως τουλάχιστον τα έγραψαν οι Ευαγγελιστές, μπορούμε να συναγάγουμε συμπεράσματα σε σχέση με τις πολιτικές που από αιώνες εφαρμόζονται από τις εξουσίες ή τις αντεξουσίες. Δύο εμφανή σημεία των γραφών που «απεικονίζουν» αντιδράσεις μαζών είναι, η είσοδος του Ιησού στα Ιεροσόλυμα «μετά βαΐων και κλάδων» και η προσπάθεια του Πιλάτου ενώπιον του όχλου για την διάσωση του Χριστού.

Τώρα θα μου πείτε, τι δουλειά έχει η ιστορία του Ιησού με τα πολιτικά δρώμενα του 21^ου αιώνα. Έχει, από την σκοπιά της πολιτικής ερμηνείας των αντιδράσεων του όχλου. Η ιστορία – σε όλη την διαδρομή της – μας εμφανίζει ζοφερές εικόνες από την βία και την καταστροφικότατα των μαζών, που η απαρίθμησή τους περιττεύει. Η «εισβολή», μία χαρακτηριστική λέξη της απαρχής των βίαιων εκδηλώσεων του όχλου, σηματοδοτεί την καταστροφική πορεία των μαζών, που κατά κανόνα είναι οργισμένες, γιατί το συνολικό θυμικό δεν μπορεί να συγκροτήσει δημιουργική δράση προς όφελος των ίδιων των μαζών. Η εξατομίκευση της σκέψεως, μόνον εκτός της φασαριόζας μάζας μπορεί να αποδώσει, διότι στον όχλο η σκέψη είναι ανύπαρκτη και έτσι οι «ειδικοί» που το γνωρίζουν, αναφέρονται σε συλλογική συνείδηση. Αποτέλεσμα, η καθοδήγηση προς όφελος πάντα εκείνων που πατρονάρουν τις μάζες, σε ενέργειες, συνήθως με επαναστατική διάθεση – ένα παράδειγμα π.χ. για το «δίκιο του εργάτη» – ανάγοντας την βία σε νομιμότητα εν ονόματι της όποιας ιδεολογίας ή πίστεως ή προβοκάτσιας ή, ή, ή…

Βέβαια, θα μου πείτε ότι διάφορες επαναστατικές δράσεις (εξεγέρσεις) του όχλου βοήθησαν στην απελευθέρωση Λαών από καταπιεστικές ή δουλικές ή αποικιοκρατικές καταστάσεις, που χωρίς αυτές οι εξεγερθέντες θα ήταν ακόμη υπόδουλοι. Σωστά θα μου πείτε, αλλά το εάν είναι θεμιτή μια εξέγερση, στην οποία φυσιολογικά θα ενυπάρχει μέσα της η βία, εξαρτάται από τον σκοπό της. Όμως, πρέπει να παραδεχτούμε ότι εν τέλει καμία βία δεν είναι αρεστή, η οποία είναι και ο βασικός εχθρός της ειρήνης.

Το παραπάνω παράδειγμα της ιστορίας του Ιησού, δείχνει την αντιφατικότητα των αντιδράσεων του όχλου, θριαμβευτής από τον όχλο από την μία, καταδικαστέος – από τον ίδιο όχλο – την άλλη. Τα παραδείγματα της ιστορίας είναι πάμπολλα. Σύμφωνα με τον Σαρλ-Μαρί Γκυστάβ Λε Μπον (Γάλλος γιατρός και συγγραφέας που ασχολήθηκε συστηματικά με την ανθρωπολογία, ψυχολογία, την κοινωνιολογία, 1841–1931), τον πρώτο αναλυτικό́ εξεταστή́ του πλήθους, τα μέλη ενός πλήθους είναι απολίτιστα, ενώ το σύνολο χαρακτηρίζεται από́ βλακεία. Χαρακτήρισε τις αντιδράσεις  του όχλου,  στο έργο του «Η ψυχολογία των μαζών» («Psychologie des Foules», 1895) ως έχουσες συμπεριφορά αγέλης. Βέβαια αυτό δεν σημαίνει και αποδοχή της υποκρυπτόμενης ιδεολογικής θέσεως του Λε Μπον, αλλά μόνον την φιλοσοφική του τεκμηρίωση. Τελικά όμως, τι μένει από τις βίαιες και οργισμένες συμπεριφορές, που τις περισσότερες φορές είναι καθοδηγούμενες ; Μόνον ερείπια. Ο πόλεμος και η βία, όχι μόνον «βασιλιάς», όπως τον χαρακτηρίζει ο Ηράκλειτος, δεν είναι, αλλά αντίθετα ένας ολικός καταστροφέας είναι, αρκεί να φέρουμε στην μνήμη μας τις πρόσφατες εικόνες από την Ουκρανία ή τα ερείπια του χώρου για την βιβλιοθήκη στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, στα καθ΄ ημάς. Και πάντα να λέμε, αυτό το σλόγκαν που μας έμεινε από την εισβολή των τούρκων στην Κύπρο «ΔΕΝ ξεχνώ». 

ΠΑΝΟΣ ΚΑΠΩΝΗΣ