Ο  Άγγελος Κουτσούκης είναι Ραδιοφωνικός Παραγωγός και Δημοσιογράφος.

΄΄Ένας καλλιτέχνης επιτυγχάνει μια ομοιότητα, μια εκδοχή ή μια ερμηνεία που τιμά το μοντέλο όσο βρίσκεται στη ζωή, διαιωνίζει τη μνήμη του μετά θάνατον και ίσως προκαλεί την περιέργεια του θεατή αιώνες αργότερα.  Μοιάζει προφανές, και μερικές φορές είναι. Εμένα με προσέλκυσε στον δρα Πότσι το πορτραίτο του Σάρτζεντ. Με κατέλαβε έντονη περιέργεια για τη ζωή και το έργο του, έγραψα αυτό το βιβλίο και εξακολουθώ να βρίσκω στον πίνακα  μια γνήσια και  ζωηρή ομοιότητα με τον απεικονιζόμενο΄΄, γράφει σε κάποιο σημείο του βιβλίου ο Julian Barnes για τον λόγο για τον οποίο έγραψε το τελευταίο βιβλίο του ΄΄Άνδρας με κόκκινο μανδύα΄΄.

Και συνεχίζει:΄΄Οπότε ας συνεχίσουμε με το απτό, το συγκεκριμένο, το καθημερινό:τον κόκκινο μανδύα. Ιδού πως συναντήθηκα πρώτη φορά με το ζωγραφικό έργο και με τον άνθρωπο: το 2015, στη National Portrait Gallery του Λονδίνου. Ο πίνακας ήταν δάνειο από την Αμερική. Λίγες αράδες πιο πάνω ονόμασα το ρούχο ρόμπα δωματίου-αλλά ούτε αυτό είναι εντελώς σωστό. Σίγουρα δεν φοράει πιτζάμες από κάτω-εκτός και αν αυτές οι πλούσιες μανσέτες και ο δαντελωτός γιακάς ανήκουν σε κάποιο νυχτικό, πράγμα που φαίνεται απίθανο. Μήπως αποκαλούμε ένα τέτοιο ρούχο ημέρας; Ο κάτοχός του έχει μόλις σηκωθεί από το κρεβάτι. Ξέρουμε ότι ο πίνακας φιλοτεχνήθηκε στη διάρκεια αρκετών συναντήσεων αργά το πρωί, μετά το πέρας των οποίων ο καλλιτέχνης και το μοντέλο του γευμάτιζαν μαζί. Ξέρουμε επίσης ότι η σύζυγος του απεικονιζόμενου είχε μείνει κατάπληκτη από τη θηριώδη όρεξη του ζωγράφου. Ξέρουμε ότι ο απεικονιζόμενος βρίσκεται στην κατοικία του, επειδή μας το λέει ο τίτλος του πίνακα. Αυτή η ΄΄κατοικία΄΄αποτυπώνεται με μια βαθύτερη απόχρωση του κόκκινου: ένα μπορντώ φόντο που αναδεικνύει την κεντρική άλικη μορφή. Υπάρχουν βαριές κουρτίνες στερεωμένες στον τοίχο με κορδονέτο και μια ακόμα διαφορετική λωρίδα υφάσματος, και τα πάντα μοιάζουν να λιώνουν και να χωνεύονται σε ένα πάτωμα στο ίδιο μπορντώ χρώμα, χωρίς κάποια διαχωριστική γραμμή ανάμεσά τους. Όλα αποπνέουν μεγάλη θεατρικότητα: η υπεροψία δεν εντοπίζεται μόνο στην πόζα του μοντέλου αλλά και στο ζωγραφικό ύφος΄΄.

Κάπως έτσι ο Julian Barnes καταπιάστηκε με τη συγγραφή του παρόντος βιβλίου, που έχει σαν θέμα την ζωή του ΄΄Άνδρα με τον κόκκινο μανδύα΄΄, που δεν είναι άλλος από τον Σαμιέλ Πότσι, γιατρό, πρωτοπόρο γυναικολόγο και ελεύθερο πνεύμα-ένας λογικός επιστήμονας με μιά διαβόητη περίπλοκη προσωπική ζωή.

Φόντο της εποχής του, η παρισινή Μπέλ Επόκ. Η όμορφη εποχή της λάμψης και της ευχαρίστησης συχνότερα έδειχνε την άσχημη πλευρά της: υστερική, ναρκισσιστική, χλιδάτη και βίαιη, μιά εποχή αχαλίνωτης προκατάληψης και νατιβισμού, που έχει περισσότερες ομοιότητες με τη δική  μας εποχή απ΄όσο θα φανταζόμασταν.

Επειδή, όμως, ο Julian Barnes είναι σπουδαίος λογοτέχνης όλο αυτό το εγχείρημα της περιγραφής της ζωής και της εποχής του Σάμιελ Πότσι, το έκανε με τους δικούς του όρους. Μην περιμένετε να διαβάσετε μια στερεοτυπική βιογραφία. Ο Barnes ξεκινά το βιβλίο του ως εξής:΄΄Το καλοκαίρι του 1885, τρεις Γάλλοι κατέφτασαν στο Λονδίνο για ψώνια. Ο ένας ήταν πρίγκηπας, ο άλλος κόμης και ο τρίτος ένας κοινός θνητός με ιταλικό επίθετο, που πρίν από τέσσερα χρόνια είχε απαθανατιστεί σε ένα από τα πιό σπουδαία πορτρέτα του Τζόν Σίνγκερ Σάρτζεντ΄΄.

Ενα τυχαίο γεγονός σαν κι αυτό, είναι ικανό για τον συγγραφέα να τον κάνει να ΄΄στήνει΄΄την εποχή. Ο πρίγκιπας ήταν ο Εντμόντ ντε Πολινιάκ και ο κόμης ήταν ο Ρομπέρ ντε Μοντεσκιού, που στοιχεία της ζωής του και της προσωπικότητάς του βρίσκουμε στους λογοτεχνικούς ήρωες βαρόνο ντε Σαρλύς, στο μυθιστόρημα του Προυστ Αναζητώντας τον χαμένο χρόνο, και Ντεζ Εσέντ, στο μυθιστόρημα Ανάστροφα του Ζορίς-Καρλ Ουισμάνς.

Οι ζωές αυτών των τριών ανδρών κυλούσαν χρονικά παράλληλα. Ο συγγραφέας μας περιγράφει  τις ζωές και των τριών, αφού μέσα από αυτές μπορεί να περιγράψει την εποχή της Μπέλ Επόκ. Πρόσωπα σαν του Όσκαρ Ουάιλντ και της Σάρας Μπερνάρ, που σηματοδότησαν αυτή την εποχή, ζωντανεύουν μέσα από τις ζωές αυτών των τριών ανδρών.

Τα γεγονότα της εποχής δεν περιγράφονται σε καμμία περίπτωση ΄΄κουτσομπολιστικα΄΄, ούτε με διάθεση κοιτάγματος από την κλειδαρότρυπα. Ο Barnes έκανε μια  υπέρβαση σε αυτό που συνήθως αποκαλούμε βιογραφία. Έκανε μεν ιστορική έρευνα, παραθέτει αποσπάσματα από επιστολές και βιβλία, παραθέτει και τους πίνακες που περιγράφει και απεικονίζουν τα πρόσωπα για τα οποία μιλάει, αλλά έκανε και κάτι άλλο που είναι το πιο σημαντικό: χρησιμοποιεί την γραφή του δημιουργικά.Αναρωτιέται ο ίδιος και παράλληλα ρωτάει τον αναγνώστη. ΄΄Να ξεκινήσω από εδώ; ΄Η από εδώ; ΄΄ Ξεκινάει, σχεδόν, το βιβλίο του με κάτι που συνέβη στον ίδιο: Είδε το πορτρέτο στην National Portrait Gallery και αναρωτήθηκε ποιος είναι ο εικονιζόμενος.

Έγραψε ένα βιβλίο που θα έλεγα ότι ανοίγει καινούργιους δρόμους στην αφήγηση και σε αυτό που συνηθίσαμε να αποκαλούμε ιστορική βιογραφία. Διαβάζοντάς το, καταλαβαίνεις ότι διάβασες καθαρή λογοτεχνία. Και, προσωπικά, μου  συνέβη ότι μου συνέβη διαβάζοντας και το προηγούμενο βιβλίο του: άρχισα να το διαβάζω πάλι από την αρχή. Γεγονός καθόλου τυχαίο.

Όπως έγραψε ο Νίκος Μπακουνάκης στη LIFO :΄΄ Αυτό το πορτρέτο είναι η κινητήριος δύναμη της αφήγησης του Μπαρνς και ο Πότσι είναι ο βασικός ήρωας του βιβλίου, μέσα από τον οποίο ανασυσταίνεται όλη αυτή η τρομερή εποχή. Τα πάντα βρίσκουμε εδώ. Εκτός από το σεξ, βρίσκουμε την υπόθεση Ντρέιφους και τον αντισημιτισμό, την άνοδο της ακροδεξιάς, την τέχνη της Μπελ Επόκ και τη σύγκριση της τέχνης στη Βρετανία (συντηρητική) και στη Γαλλία (πρωτοποριακή), τον δανδισμό και τον ανδρογυνισμό, τον Χένρι Τζέιμς ως κριτικό (είναι τόσο σαφής, ειρωνεύεται ο Μπαρνς, που η γραφή του «λες και περιβάλλεται από χαρτί συσκευασίας με φυσαλίδες»), τους συγγραφείς και τους καλλιτέχνες, ανάμεσά τους τον Όσκαρ Ουάιλντ, που έδειχνε ότι η φήμη πρέπει να προηγείται του καλλιτεχνικού έργου, την πρακτική της μονομαχίας για το ξεκαθάρισμα λογαριασμών, τα ταξίδια για ψώνια στο Λονδίνο, στο κατάστημα Λίμπερτι για υφάσματα, στην Μποντ Στριτ για τουίντ και κοστούμια, καπέλα και παλτά΄΄.

Ο Julian Barnes είναι ένας από τους σημαντικότερους Βρετανούς συγγραφείς με διεθνή αναγνώριση, που γεννήθηκε το 1946 στο Λέστερ της Μεγάλης Βρετανίας. Σπούδασε νομικά και γαλλική φιλολογία στην Οξφόρδη.  Το πρώτο του μυθιστόρημα, το Metroland, εκδόθηκε το 1980. ΄΄Ο παπαγάλος του Φλωμπέρ΄΄ απέσπασε λογοτεχνικά βραβεία στην Αγγλία, την Ιταλία και τη Γαλλία. Το 1986 η Ακαδημία Γραμμάτων και Τεχνών των ΗΠΑ του απένειμε το βραβείο Ε.Μ.Φόρστερ. Το 1988 χρίστηκε ιππότης του Γαλλικού Τάγματος Τεχνών και Γραμμάτων.  Το μυθιστόρημά του ΄΄Αρθουρ και Τζώρτζ΄΄ ήταν υποψήφιο για το βραβείο Booker 2005, όπως επίσης και ΄΄Ο παπαγάλος του Φλωμπέρ΄΄ το 1984 και το England.England΄το 1998. Στην τέταρτη υποψηφιότητά του για το ίδιο βραβείο, αναδείχθηκε νικητής για το μυθιστόρημά του ΄΄Ένα κάποιο τέλος΄΄-το 2011.