Ο Μάνος Στεφανίδης είναι Ιστορικός Τέχνης και Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ

(Εικαστικός Κύκλος Σιαντή)

Παρακολουθώ τον Παναγιώτη Σιαγκρή εδώ και πολλά χρόνια και χαίρομαι γιατί κάθε του έκθεση κομίζει καινούργια στοιχεία και είναι αποτέλεσμα μιας ανανεωμένης έρευνας. Χαίρομαι επίσης γιατί ωριμάζοντας ο ίδιος ως καλλιτέχνης μπορεί να μεγαλώνει χωρικά και συμβολικά τις ζωγραφικές του – όχι χωρίς τον κίνδυνο της πολυλογίας ή την αλαζονεία του ναρκισσισμού – εμπλουτίζοντας τις με ενδιαφέρουσες ιστορίες αλλά ακόμα πιο ενδιαφέροντα ερωτήματα ή απορίες. Επειδή τέχνη χωρίς απορίες, τέχνη που διαβάζεται μονοδιάστατα και σ’ ένα μόνο επίπεδο, δεν είναι αληθινή και δεν είναι τέχνη.

Ο Σιαγκρής θέλει να κάνει μία ζωγραφική που να μην υποκύπτει διακόσμηση, στο μελό, στη γοητεία της επιφανειακής αφήγησης αλλά να επιμένει σε πράγματα δυσκολότερα μεν διαρκέστερα δε. Επιθυμεί οι ιστορίες του, δηλαδή τα βιώματά του, οι συνειρμοί, οι εικόνες, οι συγκινήσεις που αποθησαυρίζει από την τρομερή εμπειρία της καθημερινότητας, να είναι θεμελιωμένα σε ασφαλή όσο και σύγχρονη, μορφοπλαστική γλώσσα. Να είναι κλασικός και μοντέρνος, δύσκολα πράγματα!

Να είναι η ζωγραφική του πρώτα αισθητικό και μετά συναισθηματικό γεγονός.

Γι’αυτό τον λόγο επινοήσει διάφορους τρόπους ώστε η “πραγματικότητα” να εμφανίζεται στις συνθέσεις του λιγότερο “πραγματική”, μάλλον απροσδιόριστη, άλλοτε ρευστή και φευγαλέα, άλλοτε επιθετικά ανεστραμμένη, άλλοτε σκοτεινή παρά την έκρηξη των πλούσια χρωματικών χειρονομιών του. Η πραγματικότητα στο έργο του Σιαγκρή είναι και δεν είναι έτσι ώστε να εναπόκειται στον θεατή να αποφασίσει για την ερμηνεία της. Ο ζωγράφος επιλέγει να κρύψει αυτήν ακριβώς την απροσδιόριστη πλην υπαρκτή “πραγματικότητα” πίσω από ένα πλεξιγκλάς προκάλυμμα πάνω στο οποίο γράφει, ζωγραφίζει, εμφανίζει και εξαφανίζει φόρμες έτσι ώστε το απλό εύρημα να γίνει ουσιαστικό κομμάτι της εικαστικής του πρότασης. Να τον καθιστά αναγνωρίσιμο. είναι ο τρόπος του να καταστήσει τις παραδοσιακά στατικές εικόνες της ζωγραφικής, μορφές ρέουσες όπως στον κινηματογράφο. Τελικά στην αληθινή δηλαδή την ζωντανή και όχι την μουμιοποιημένη ζωγραφική που υποτάσσεται στα πρότυπα του παρελθόντος, η στατικότητα είναι παραπειστική. Στην ουσία ο πίνακας – πρέπει να – κινείται, πάλλεται αλλάζει, εκρήγνυται, δυσφορεί, μεταμορφώνεται.

Στην παρούσα έκθεση η στιλπνότητα του πλεξιγκλάς υπό περιπτώσεις εξαφανίζεται για να λειτουργήσει η σάρκα του πίνακα αφ’ εαυτήν ή, σ’ ένα έργο παλαιότερο, τοποθετείται δίπλα στον καμβά εν είδει εγκατάστασης ώστε να δηλώνει και τις δύο δυνατότητες ανάγνωσης και να αφήνεται ο θεατής να αποφασίσει.

Ζωγράφος- διανοούμενος πάνω από όλα ο Παναγιώτης Σιαγκρής, συνομιλητής Gerhard Richter αλλά και του Walter Benjamin, στοχάζεται πάνω στους τρόπους που αλλάζει δραματικά το αστικό τοπίο ενώ νοσταλγεί μία φύση που όλο και περισσότερο συστέλλεται εμπρός στον ανθρώπινο φασισμό. Και μίαν ελευθερία που όλο και περισσότερο εξορίζεται, άλλοθι της πιο άλογης βίας. Ρομαντικός της σύγχρονης εποχής φτιάχνει προφάσεις τοπίων και εκρήξεις μυστικές και ανατροπές και φιγούρες που, ανεπαισθήτως ίσως, υποδύονται τη μοίρα τους την ίδια. Επίσης ζευγάρια πού έχουν αγκαλιαστεί για το πρώτο και το τελευταίο φιλί τους, ποιος ξέρει. Επειδή είναι πάντα τα πράγματα που υποδύονται άλλα πράγματα, εκτεθειμένα είτε στο φως που καθαγιάζει είτε στο σκοτάδι που συγχωρεί. Τελικά!

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.  

The article expresses the views of the author

iPorta.gr