Ο θεϊκός Αμεντέο. Ωραίος σαν θεός. Ένας Μότσαρτ του χρωστήρα. Πέθανε στις 24 Ιανουαρίου του 1920 ενώ ήταν μόλις 36 ετών. Μια μέρα μετά από την κηδεία του αυτοκτόνησε η σύντροφος του από απελπισία ούσα εννέα μηνών έγκυος στο δεύτερο παιδί τους.

Ο Μοντιλιάνι έζησε πλάνης και ανέστιος βουτηγμένος στο αλκοόλ, τους έρωτες, τα παραισθησιογόνα και την απελπισία. Η ζωγραφική του δεν εντάσσεται πουθενά και πορεύεται αντίθετα από την ορθοδοξία του Μοντερνισμού. Είναι μοναδική και ακατάταχτη καθώς ζωγραφίζει γυναίκες σαν γυμνούς αγγέλους σε πορεία αντίθετη της προσδοκωμένης : από τη γη στον ουρανό. 

Αγαπήθηκε όσο λίγοι και χλευάστηκε όπως οι περισσότεροι καταραμένοι καλλιτέχνες. Η Αχμάτοβα τον λάτρεψε και εκείνος απαθανάτισε στο γωνιώδες, φιλήδονο πρόσωπο της τον ίμερο, την έμπνευση και την τραγωδία των ερώτων που είναι καταδικασμένοι να τελειώσουν ακριβώς για να μην πεθάνουν. Τον κατάλαβαν μόνο γυναίκες ενώ οι άντρες τον ζήλευαν και τον περιφρονούσαν για εκείνη την αδυναμία που ήταν συγχρόνως και η απόλυτη του δύναμη.

Οι φιγούρες που ζωγραφίζει είναι έξω από τα ανθρώπινα μέτρα σαν τις αντίστοιχες του Γκρέκο ή των αττικών ληκύθων. Μελωδικές σαν μουσική και απόμακρες σαν μελαγχολία. Η μελωδία της μελαγχολίας ως το σώμα του έρωτα. Το κορμί που πετάει με τα φτερά της επιθυμίας.

Συχνά τα μάτια των μοντέλων του αποδίδονται όπως τα μάτια των αρχαίων αγαλμάτων. Χωρίς το φως της ίριδας. Αυτό καθιστά τις μορφές ακόμη πιο υπερβατικές. Σαν να ταξιδεύουν ήδη για το άπειρο. Πένθιμες και απόλυτα αισθησιακές. Έρως θανάτου. Νεότητα και ειμαρμένη. 

Ο Αμεντέο βρίσκεται συχνά εκτός της επίσημης ιστορίας των κινημάτων του εικοστού αιώνα αλλά μέσα στις καρδιές όσων αγαπούν την ζωγραφική. Όπως εξάλλου κι ο Κλιμτ. Είναι ενδεικτικό πως στο εκτενές, κατά τ’ άλλα βιβλίο μου Μια Ίστορία της Ζωγραφικής δεν αναφέρω ούτε τον ένα ούτε τον άλλον επιμένοντας μόνο σε εκείνους που ηγούνται κινημάτων ! Mea culpa.

ΥΓ. Το μοντέλο κι ο ζωγράφος. Μια σχέση εξουσίας, εξάρτησης, έρωτα, αδυναμίας, έκφρασης κλπ. Προσωπικά μου αρέσει όταν η σχέση αυτή αντιστρέφεται. Κι ο ζωγράφος γίνεται από κυνηγός θήραμα. Και το αφημένο, παθητικό θήλυ δεν γίνεται μόνο πρωταγωνίστρια των εικόνων του ζωγράφου αλλά και της ζωής του. Όταν κατακτά τη διάνοια και την καρδιά του…

*Μάνος Στεφανίδης 

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.  

The article expresses the views of the author

iPorta.gr