Άρης Μαραγκόπουλος 

Η κρίση ωριμάζει τις συνειδήσεις. Έτσι είχα απαντήσει σε μια συνέντευξη (του 2012, αν θυμάμαι καλά).

Από ό,τι βλέπω έκτοτε, δεν συμβαίνει ακριβώς αυτό ή, αν συμβαίνει, απαιτεί μεγαλύτερο βάθος χρόνου για να διαπιστωθεί με ακρίβεια. Αυτό που κυρίως συμβαίνει είναι ότι ο καθένας, ό,τι κι αν δήλωνε ή πίστευε πριν την κρίση, τώρα, ενώπιον των βίαιων διλημμάτων της εποχής αναπροσαρμόζει (συχνά αθέλητα, ασυνείδητα) την άποψή του για το τι συγκροτεί δεξιά, αριστερή, σοσιαλδημοκρατική, φασιστική κλπ. στάση ζωής.

Θέλω να πω ότι, όπως στο όνομα της καταψήφισης του νομοσχεδίου για την ιθαγένεια, συνασπίζονται φαινομενικά διαφορετικές παρατάξεις· όπως στο όνομα του αιτήματος της άνευ όρων υποταγής στη διεθνή τοκογλυφία («Μένουμε Ευρώπη πρώτο σπίτι δεξιά») συνασπίζονται διαφορετικές ανάγκες, συναλλαγές, συναινέσεις, απαιτήσεις, συμφέροντα κλπ., προερχόμενες από δυσδιάκριτα ως σήμερα στρώματα φαινομενικά διαφορετικών τάξεων, – κατά τον ίδιο τρόπο το παλιό και το νέο αναπροσαρμόζονται, αναπλάθονται, ανακατανέμονται στη συνείδηση των πολιτών.

Αυτό μοιάζει εντελώς φυσικό, προς το παρόν, και δεν προβληματίζει κανέναν. Το αφύσικο θα εκδηλωθεί, και μάλιστα με απρόβλεπτα εκρηκτική μορφή, στην περίπτωση που οι συνειδήσεις υποχρεωθούν εκ των πραγμάτων να πάρουν σαφή θέση εμπρός σε ένα κρίσιμο τελεσίγραφο όπου ένα ΝΑΙ ή ένα ΟΧΙ θα κρίνει την εθνική κυριαρχία. Τότε, βεβαίως, θα φανεί σε ποιο βαθμό η κρίση ωρίμασε τον τρόπο που η ελληνική συνείδηση καταφέρνει (αν καταφέρνει) να διαβάζει τον κόσμο.