Νίκος Σταθόπουλος

Ζούμε σε έναν κόσμο που αλλάζει. Η τεχνολογία κάνει γιγαντιαία άλματα, οι κοινωνικές σχέσεις αποκτούν νέο περιεχόμενο, η οικονομία έχει ανεξαρτητοποιηθεί από το φυσικό πλούτο, ζούμε πρωτοφανείς μετακινήσεις πληθυσμών και το μέλλον φαντάζει αβέβαιο. Μέσα σε αυτές τις κατακλυσμιαίες αλλαγές, όλοι αναζητούμε κάποιες σταθερές, ώστε να νιώσουμε ασφαλείς.

Πολλοί ψάχνουν για απαντήσεις κοιτώντας στο παρελθόν. Είναι φαίνεται φυσική τάση μας να μετράμε την πραγματικότητα με μέτρο τις εμπειρίες και να προσπαθούμε να κατανοήσουμε αυτά που συμβαίνουν κατ’ αναλογία όσων ήδη έχουν ερμηνευθεί με κάποιο πειστικό τρόπο. Η προσέγγιση αυτή είναι πρακτική, διότι συχνά επαληθεύεται και αυτό μας κάνει να αισθανόμαστε ασφαλείς. Και σύμφωνα με την κλασική προσέγγιση του Μάσλοου, η ασφάλεια είναι το πρώτο και βασικότερο πράγμα που αποζητούν οι άνθρωποι. Το κακό είναι, ότι η επαναληψιμότητα ισχύει μόνο όταν όλα τα δεδομένα είναι απολύτως τα ίδια. Αυτό στην πραγματικότητα δεν συμβαίνει ποτέ: Τα τελευταία χρόνια επαναλαμβάνεται συχνά ως παράδειγμα των μαθηματικών που διέπουν τα φυσικά φαινόμενα, ότι το πέταγμα μιας πεταλούδας στον Αμαζόνιο μπορεί να προκαλέσει ένα τυφώνα στις Φιλιππίνες.

Οι άνθρωποι, επί χιλιετίες πίστευαν ότι η γη είναι επίπεδη και ο ήλιος κινείται γύρω της. Όλοι, εκτός από ελάχιστους. Αυτοί οι ελάχιστοι έδιναν προσοχή στις λεπτομέρειες που δεν συμφωνούσαν με αυτό που παραδεχόταν η κοινή πείρα. Μετά από αιώνες προσπάθειας, κατάφεραν να πείσουν τους υπόλοιπους για το δίκιο τους, πότε έγινε αυτό όμως; μόνο όταν μπόρεσαν να κάνουν την αλήθεια προσιτή στις αισθήσεις, στο βλέμμα που κοιτάζει τον ουρανό μέσα από το τηλεσκόπιο του Γαλιλαίου.

Πριν λίγες δεκαετίες, ο μεγάλος νομπελίστας φυσικός Ρ. Φέυνμαν έγινε διάσημος εκτός της επιστήμης του για το βιβλίο του “Tι σε νοιάζει εσένα το τι σκέφτονται οι άλλοι”. Εκεί, με συστηματικό τρόπο παρουσιάζει πώς έμαθε να αμφισβητεί αυτό που θεωρείται κοινά παραδεκτό. Αλλά, πώς να το αμφισβητεί δημιουργικά, επινοώντας, κατασκευάζοντας και τοποθετώντας στη θέση του κάτι άλλο, λογικά πληρέστερο και πιο πειστικό.

Η πολιτική δεν είναι επιστήμη, καθώς στερείται της δυνατότητας να πειραματιστεί για να επαληθεύσει τις υποθέσεις κάποιας θεωρίας. Είναι τέχνη, που χρησιμοποιεί τα ευρήματα της επιστήμης. Η πολυσύνθετη τέχνη που αποσκοπεί στην κατάκτηση και τη διατήρηση της εξουσίας.

Όπως στη φύση, έτσι και στην πολιτική, τις περισσότερες φορές δεν μπορείς να διακρίνεις την αλήθεια δια γυμνού οφθαλμού. Είναι ματαιοπονία να προσπαθεί κάποιος να κάνει ανάλυση της τρέχουσας πολιτικής κατάστασης με βάση μόνο τα ιστορικά προηγούμενα. Τα σημερινά δεδομένα της Ελλάδας είναι τόσο διαφορετικά από ο,τι επικρατούσε άλλοτε και αλλού, που μάλλον σε σύγχυση και παραπλάνηση θα οδηγούσε μια τέτοια προσπάθεια. Οι μόνες αναλογίες που διατηρούνται, είναι αυτές που αναφέρονται στην πρώτη ύλη της πολιτικής και της ιστορίας, αυτές δηλαδή που οφείλονται στην αργή εξέλιξη της ανθρώπινης φύσης: Τα 7 θανάσιμα αμαρτήματα, π.χ., συνεχίζουν να αποτελούν ισχυρότατα κίνητρα για την παρακίνηση σκέψεων και πράξεων μεγάλων και σπουδαίων, κυρίως από όσους δεν έχουν αρκετά ισχυρό σύστημα αξιών-ή ταμπού, αναλόγως από ποια πλευρά το κοιτάμε.

Στην πολιτική το σωστό και το λάθος κρίνονται μόνο από το αποτέλεσμα, δηλαδή σε σχέση με την κατάκτηση και διατήρησή της εξουσίας. Η αθώωση των σύγχρονων Βαραβάδων του δημοσίου με τα πλαστά πτυχία, δεν απέχει σε στόχευση από τις αμνηστίες και την εκκένωση των φυλακών, που διέτασσαν κατά καιρούς διάφοροι μπεζεβέγκηδες μετά την αναρρίχηση στην αρχή.

Στην πατρίδα μας, όπου 8,3 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν πάει μόνο στο σχολείο, χωρίς καμία περαιτέρω επαγγελματική ή ακαδημαϊκή εκπαίδευση/κατάρτιση (ούτε σε ΕΠΑΛ! ΕΛΣΤΑΤ 2011), είναι προφανές ότι δεν μπορούν να λειτουργήσουν οι ίδιοι κανόνες π.χ. με τη Φινλανδία, που πήρε και εφαρμόζει την απόφαση μέχρι το 2020 όλοι οι πολίτες της να τελειώνουν τριτοβάθμια εκπαίδευση. Το Grexit, εδώ που μόλις 2,5% των εργαζομένων παρακολουθούν οποιαδήποτε εκπαίδευση ετησίως, δε μοιάζει καθόλου με το Brexit, όταν στη Βρετανία 25% των εργαζομένων συμμετέχουν κάθε χρόνο σε εκπαιδεύσεις άνω των 4 ημερών και γίνονται καλύτεροι στη δουλειά τους.

Εκείνοι που συμβουλεύουν την Ελληνική κυβέρνηση αυτά τα μελετούν. Με βάση τέτοια δεδομένα χαράζουν την επικοινωνιακή πολιτική της, αλλά και την πορεία της. Όσον αφορά στα σημαντικά, αυτά ούτως ή άλλως δεν αποφασίζονται εντός συνόρων. Πρόσφατα αποκαλύφθηκε δημόσια αυτό που οι παροικούντες την Ιερουσαλήμ γνωρίζουν από το 2010, ότι δηλαδή τα κύρια νομοσχέδια γράφονται στις Βρυξέλλες και μας έρχονται έτοιμα. Συγγνώμη, αλλά πώς θα μπορούσε δηλαδή να είναι αλλιώς; Όταν δεν μπορείς να έχεις αξιόπιστη ντόπια παραγωγή, είτε για ντομάτες πρόκειται, είτε για αυτοκίνητα, είτε για νομοσχέδια, το καλύτερο που έχεις να κάνεις, είναι να τα εισάγεις.

Το κράτος-Φράνκενστάιν που έφτιαξαν οι προηγούμενοι κυβερνώντες, συμπράττοντας αγαστά, είναι ένα ογκώδες, εχθρικό και αδηφάγο θηρίο, ικανό πρωτίστως για ανώριμα συναισθήματα και παιδικό πείσμα. Μερικοί αιρετικοί, υποστηρίζουν ότι ο ‘κόφτης’ είναι τώρα η ελπίδα. Εύχονται οδηγηθεί δηλαδή το κράτος στο χειρουργείο, ώστε να αρχίσει να συμμαζεύεται, αφού προηγουμένως υπό την απειλή του νέου μνημονίου έχει αναγκαστεί να συγκρατήσει λιγάκι την έπαρση και τον επεκτατισμό του.

Το μποζόνιο του Χίγκς έγινε πρωτοσέλιδο πριν δυο χρόνια, όταν οι επιστήμονες κατάφεραν να το εντοπίσουν, δεκαετίες μετά την εικασία περί της ύπαρξής του. Είναι ένα ελαχιστότατο, παράξενο υποατομικό ον, που έχει τη μαγική ιδιότητα να μεταμορφώνει έτσι όλα τα υπόλοιπα υποατομικά όντα, ώστε όλα μαζί γίνονται σωματίδια και φτιάχνουν την ύλη. Χωρίς αυτό, όλα γύρω μας δεν θα ήταν άλλο, παρά άμορφη ενέργεια που ταλαντώνεται στο κενό. Οι επιστήμονες, μερικά υποατομικά σωματίδια που έχουν παράξενη συμπεριφορά, τα ονομάζουν εξωτικά.

Ο κ. Τσίπρας διαθέτει ένα σπάνιο πολιτικό μποζόνιο και συγκροτεί σε ύλη την τυφλή και άναρχη ενέργεια που τον περιβάλλει, με τρόπους που δεν έχουν ξανασυναντήσει οι παραδοσιακοί μας πολιτικοί. Γι’αυτό και πέφτουν συστηματικά έξω στις προβλέψεις και τις εκτιμήσεις τους. Ο κυβερνητικός συνασπισμός, άφθαρτος από τα ‘διδάγματα’ της ιστορίας και ελεύθερος από τους περιορισμούς οποιουδήποτε συστήματος αξιών, με ενστικτώδη, φυσικό και ριψοκίνδυνο τρόπο, προσαρμόζει τη δράση του στο περιβάλλον που συναντά κάθε φορά. Αυτή η ευελιξία τον κάνει εξαιρετικά αποτελεσματικό και του δίνει μεγάλη ευστάθεια. Διατηρώντας την πρωτοβουλία των κινήσεων, στερεοποιεί γύρω του ένα ετερόκλητο σύστημα ανθρώπων, που τον εμπιστεύεται και μαζί του αισθάνεται ασφάλεια. Η υπόθεση εργασίας είναι, ότι σταθεροποιώντας πλέον τη θέση του, ο κ. Τσίπρας θα θελήσει να προχωρήσει παραπέρα.

Ο πρωθυπουργός, έχοντας υποστεί τόση πίεση, ώστε να αλλάξει πλήρως την αρχική πλεύση του, είναι ίσως σε θέση πλέον να αντιληφθεί ότι μόνο με την συνεχή πραγματική και ουσιαστική αύξηση του εθνικού πλούτου θα καταφέρει να διατηρηθεί στην εξουσία για όσο επιθυμεί. Οι Κινέζοι σύντροφοι που απελευθέρωσαν το ’78 τις δημιουργικές δυνάμεις της αγοράς, δίνουν το παράδειγμα, 40 χρόνια τώρα. Στο κενό που δημιουργήθηκε από την καταστροφή μεγάλου μέρους του παλιού παραγωγικού ιστού της Ελλάδας στα χρόνια της κρίσης, υπάρχει ο χώρος για την ανάπτυξη νέων, σύγχρονων οικονομικών μονάδων, που θα παράξουν το νέο πλούτο που χρειάζεται επειγόντως η χώρα.

Θα το αντιληφθεί ο κ. Τσίπρας; Θα κάνει την προσπάθεια να επιβάλει αυτή την αναπτυξιακή πολιτική με την ίδια αποτελεσματικότητα που έχει επιδείξει ως τώρα, χωρίς την πίεση των εταίρων, αλλά για το δικό του πρώτιστα όφελος; Αν όχι, η συντεταγμένη αποχώρηση από το Ευρώ είναι προ των πυλών, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.

The articleEXPRESSES the views of the author

iPorta.gr