Παρακολουθώντας τα βίντεο που δημοσιοποιήθηκαν στα ΜΜΕ, η πρώτη και μοναδική αντίδραση κάποιου που γνωρίζει έστω και τα βασικά περί διάσωσης είναι να αρχίσει να τραβάει τα μαλλιά του.

Αποτελεί ΘΑΥΜΑ το ότι δεν υπήρξαν περισσότερα θύματα τόσο από τους ναυαγούς, όσο και από τους πολίτες που έπεσαν στη θάλασσα για να βοηθήσουν.

Φάνηκε καθαρά ότι οι άνθρωποι που είναι υπεύθυνοι για την ασφάλειά μας κάθε άλλο παρά ικανοί είναι για να φέρουν εις πέρας ένα τόσο σημαντικό έργο.

Ανοργανωσιά, προχειρότητα, μη τήρηση κανόνων ασφάλειας και τόσα άλλα που έδειξαν ότι υπάρχει πλήρη άγνοια του όλου θέματος.

Θα προσπαθήσουμε να σας παρουσιάσουμε σε γενικές γραμμές τι θα έπρεπε να γίνει από την στιγμή που εντοπίστηκε το πλοίο με τους πρόσφυγες.

Από την στιγμή που έγινε γνωστό θα έπρεπε να συμβούν τα παρακάτω:

1. Η πολιτική προστασία αναλαμβάνει την ΕΥΘΥΝΗ και οργανώνει την όλη επιχείρηση.

2. Ορίζεται ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ, ο οποίος είναι υπεύθυνος για την ΑΥΣΤΗΡΗ ΤΗΡΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΩΝ ΔΙΑΣΩΣΗΣ (ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ).

2. Άμεση επέμβαση Αστυνομίας, Πυροσβεστικής, Λιμενικού και ΕΚΑΒ στον τόπο του συμβάντος.

3. ΑΠΟΜΑΚΡΥΝΣΗ όλων των πολιτών και των εθελοντών σε ασφαλή χώρο και ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ στους πάντες να εισέλθουν στον χώρο του συμβάντος

4. Ασφάλεια χώρου από τους πυροσβέστες και την αστυνομία, ώστε να μπορέσουν οι ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΤΟΥ ΕΚΑΒ να επιχειρήσουν.

5.Αφού υπάρξει ασφάλεια χώρου την ευθύνη της επιχείρησης αναλαμβάνει το ΕΚΑΒ, το οποίο αφού έχει ήδη ορίσει χώρο συγκέντρωσης κανει τη

6. ΔΙΑΛΟΓΗ

7. Μεταφορά των τραυματιών στο νοσοκομείο

Τι είναι όμως η διαλογή;

Εκ της παράδοσης, η διαλογή έχει ονομαστεί ως το κλειδί της διαχείρισης μαζικών απωλειών (Bowers, 1960: 59). Η διαλογή, triage, όπως αναφέρεται διεθνώς, προέρχεται από το γαλλικό ρήμα, trier, που σημαίνει ‘ταξινομώ’. Είναι η μέθοδος ταξινόμησης των ασθενών σύμφωνα με τη βαρύτητα της πάθησης ή της βλάβης που επιφέρουν με στόχο τον ορισμό προτεραιοτήτων αντιμετώπισης, όταν οι προμήθειες είναι περιορισμένες. Ο κανόνας που ισχύει στις περιπτώσεις αυτές είναι να «γίνεται το μεγαλύτερο καλό στο μεγαλύτερο δυνατό αριθμό ανθρώπων». Οι ασθενείς που βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση και αυτοί που έχουν τις περισσότερες πιθανότητες σωτηρίας είναι πρώτοι στη γραμμή προτεραιότητας (Auf der Heide, 1989).

Προσοχή : δεν αντιμετωπίζονται οι τραυματίες με προτεραιότητα αλλά οι βλάβες που απειλούν τη ζωή των τραυματιών.

Υπάρχουν τρεις λόγοι που τονίζουν τη σημασία της διαλογής στην επείγουσα ανταπόκριση :

1. Με τη διαλογή διαχωρίζονται τα θύματα που χρήζουν άμεσης ιατρικής περίθαλψης λόγω κρίσιμης κατάστασης της υγείας τους. Συμπεριλαμβάνονται και τα θύματα που χρήζουν επι τόπου ακρωτηριασμό σε κάποιο μέλος του σώματος τους.

2. Με τη διαλογή διαχωρίζονται οι ελαφρά τραυματίες. Κατά συνέπεια μειώνεται το βάρος των περιπτώσεων που έχουν να αντιμετωπίσουν οι ομάδες επείγουσας ανταπόκρισης. Κατά μέσο όρο μόνο το 10-15% των θυμάτων είναι τόσο βαριά τραυματισμένοι ώστε να χρειάζεται να περάσουν τη νύχτα τους στο νοσοκομείο.

3. Με την διανομή ο αριθμός των θυμάτων μοιράζεται ανάμεσα στα διαθέσιμα νοσοκομεία της περιφέρειας. Έτσι το επίπεδο της καταστροφής γίνεται, πλέον, διαχειρίσιμο.

Προνοσοκομειακό και νοσοκομειακό επίπεδο φροντίδας

Στο προνοσοκομειακό επίπεδο, η φροντίδα παρέχεται στον ασθενή στον τόπο του ατυχήματος. Με την διαλογή προσδιορίζονται οι ασθενείς εκείνοι με πιθανό τραυματισμό και διασφαλίζεται η μεταφορά τους στο κατάλληλο κέντρο τραύματος.

Η διαδικασία γίνεται από έμπειρους διασώστες βάση πρωτοκόλλων λήψης αποφάσεων διαλογής (triage protocols) (Frame, 2003).

Η διαλογή μπορεί να είναι δύσκολη, καθώς μερικοί επικίνδυνοι τραυματισμοί δεν είναι άμεσα εμφανής στον τόπο του συμβάντος. Τα θύματα μπορεί να μην φέρουν φανερά σημεία τραυματισμού και μπορεί να είναι σε θέση να περπατούν ή να αρνούνται τη μεταφορά τους στο νοσοκομείο.

Ένας ακόμη στόχος της προνοσοκομειακής περίθαλψης είναι να ελαχιστοποιήσει τον χρόνο παραμονής στον τόπο του ατυχήματος. Το γεγονός αυτό απαιτεί ακόμη πιο άμεση εκτίμηση της κατάστασης των τραυματιών, ώστε να αποφασιστεί ποιος χρήζει μεταφοράς σε νοσοκομείο, παρά προσπάθεια να διαγνωστούν όλοι οι τραυματισμοί που μπορεί να έχει υποστεί. Για να γίνει αυτή η διαδικασία πιο γρήγορη και πιο ακριβής, θα πρέπει οι βασικές αρχές διαλογής να έχουν τεθεί εκ των προτέρων (Frame, 2003).

Στο νοσοκομειακό επίπεδο φροντίδας, η φροντίδα λαμβάνει τόπο στα κέντρα τραύματος ή στο χώρο των ΤΕΠ των νοσοκομείων. Η διαλογή δηλώνει τη διαδικασία εκείνη που χρησιμοποιείται για την ταξινόμηση σε κατηγορίες των τραυματιών ή νοσούντων ασθενών που προσέρχονται σε αυτά, ανάλογα με τη σοβαρότητα της κατάστασης τους.

Γίνεται από έμπειρο ή ειδικευμένο νοσηλευτικό προσωπικό, σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο, βάση πρωτοκόλλων διαλογής (triage protocols).

Στις περιπτώσεις των καταστροφών, οι τραυματίες εισέρχονται στα ΤΕΠ μέσω του συστήματος τραύματος.

Αυτό σημαίνει πώς έχουν ήδη περάσει από διαλογή και στους περισσότερους έχουν δωθεί οι πρώτες βοήθειες.

Φυσικά, μέσα στα ΤΕΠ γίνεται επαναδιαλογή (re-triage) και είτε αντιμετωπίζονται κατευθείαν είτε αποφασίζεται η μεταφορά τους σε άλλο κέντρο.

Κατά την παραμονή των τραυματισμένων στην αίθουσα διαλογής γίνεται τακτικά η επανεκτίμησή τους για τυχόν μεταβολές στην κατάστασή τους.

Υπάρχουν διαδικασίες διαλογής που δεν θα αναφέρουμε εδώ.

Θα αναφέρουμε όμως τα

Συστήματα στην Ελλάδα

Σύμφωνα με την ελληνική βιβλιογραφία, το σύστημα που χρησιμοποιείται είναι με τέσσερις φάσεις κατηγοριοποίησης.

Ο αλγόριθμος της βασικής αντιμετώπισης που ισχύει για όλους τους βαριά αρρώστους και σύμφωνα με αυτόν ταξινομούνται είναι το σύστημα ABCDE (Μαρβάκη & Κοτανίδου, 2008).

 A (Airway) έλεγχος – διατήρηση του αεραγωγού με παράλληλη προστασία της αυχενικής μοίρας της σπονδυλικής στήλης.
 B (Breathing) έλεγχος της επάρκειας αναπνοής – αερισμού των πνευμόνων.
 C (Circulation) έλεγχος της κυκλοφορίας και της αιμορραγίας.
 D (Disability) έλεγχος της νευρολογικής κατάστασης.
 E (Exposure – Environment control) έλεγχος του αρρώστου – έκθεση του στο περιβάλλον : πλήρης αφαίρεση των ενδυμάτων του αρρώστου, εξέταση ολόκληρου του σώματος αλλά και προστασία του από την υποθερμία. Έτσι, λοιπόν, τα θύματα στον τόπο της καταστροφής διακρίνονται σε τέσσερις ομάδες (Μπάλα, 2000).

Στην πρώτη ομάδα ανήκουν τα περιστατικά που η αντιμετώπισή τους πρέπει να αρχίσει στον τόπο της καταστροφής ή του ατυχήματος και με τα μέσα τα οποία έχουν στη διάθεσή τους τα συνεργεία διάσωσης. Σ’ αυτήν την ομάδα κατατάσσονται η καρδιακή ανακοπή και η βαριά αναπνευστική ανεπάρκεια οποιασδήποτε αιτιολογίας (π.χ καταχώσεις, βαριά θωρακικά τραύματα, μαζικές εξωτερικές αιμορραγίες, μη ανατάξιμο ολιγαιμικό σοκ).

 Στη δεύτερη ομάδα ανήκουν τα περιστατικά που η κατάστασή τους απαιτεί επείγουσα μεταφορά σε οργανωμένο νοσοκομείο. Συμπεριλαμβάνονται οι κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις, τραυματισμοί εσωτερικών οργάνων, τραυματισμοί μεγάλων αγγείων, αυξανόμενη πίεση στο νωτιαίο μυελό, βαριά τραύματα των οφθαλμών, εγκαύματα του προσώπου και των αεροφόρων οδών. Η γρήγορη μεταφορά αυτών των αρρώστων γίνεται αφού στον τόπο του ατυχήματος τους παρέχεται η απαραίτητη φροντίδα για την επιβίωσή τους.

 Στην τρίτη ομάδα ανήκουν τα περιστατικά που απαιτούν επείγουσα μεταφορά στο νοσοκομείο. Τα περιστατικά αυτά είναι κρανιοεγκαφαλική κάκωση χωρίς νευρολογικά σημεία, κατάγματα μεγάλων οστών, εξαρθρήματα μεγάλων αρθρώσεων, εκτεταμένες κακώσεις μαλακών μορίων, εγκαύματα με πιθανότητες επιβίωσης.

 Στην τέταρτη ομάδα ανήκουν τα περιστατικά που η μεταφορά τους μπορεί να καθυστερήσει για αρκετό χρονικό διάστημα και τα θύματα δεν έχουν ελπίδα διάσωσης. Οι ελαφρά τραυματισμένοι πρέπει σε εύθετο χρόνο να μεταφέρονται σε νοσοκομεία της περιφέρειας και όχι σε εκείνα που παρέχουν την κύρια ιατρική βοήθεια κοντά στον τόπο της καταστροφής.

Στη διαλογή των θυμάτων που έχουν προσβληθεί από ραδιενέργεια χρειάζεται μεγάλη προσοχή και αντιμετωπίζονται σε πρώτη προτεραιότητα, γιατί πρέπει να απομονωθούν αμέσως ώστε να μην μολύνουν άλλους αρρώστους και το προσωπικό των πρώτων βοηθειών.

Υπάρχουν και άλλα πολλά που θα μπορούσαν να αναφερθούν και θα το κάνουμε με την πρώτη ευκαιρία.

Πιστεύουμε ότι μετά τα όσα διαβάσατε θα καταλάβατε ότι η επιχείρηση διάσωσης των προσφύγων ήταν μια τεράστια αποτυχία.

Μέχρι πότε όμως η τύχη θα βάζει το χεράκι της;

Τι θα γίνει αν π.χ. συμβεί τροχαίο με λεωφορείο ή ακόμη χειρότερα αν έχουμε πτώση αεροπλάνου, με νεκρούς και τραυματίες;

Είναι καιρός να αναλάβουμε όλοι τις ευθύνες μας. Ο καθένας τις δικές του. Για το καλό αυτού του νησιού.

Βιβλιογραφία
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΝΟΣΗΛΕΥΤΗ ΣΤΙΣ ΦΥΣΙΚΕΣΚΑΤΑΣΤΡΟΦΕΣ
των
ΒΑΣΙΛΗΣ Σ. ΜΑΤΣΙΚΟΥΡΛΗΣ ΕΛΕΝΗ Ι. ΜΑΥΡΑΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑ ΚΑΥΚΙΑ

Παναγιώτης Σπανός

ΔΙΑΣΩΣΤΕΣ ΡΟΔΟΥ