Θα πάμε πίσω, στα 1828, όταν το λεγόμενο «ελληνικό ζήτημα» ήταν ένα μπερδεμένο κουβάρι στα χέρια των Μεγάλων, προστάτιδων του απελευθερωτικού μας αγώνα υποτίθεται, Δυνάμεων. Ο Καποδίστριας κάνει τη δική του προσπάθεια για την επέκταση των βορείων συνόρων της μικρούλας Ελλάδας με τον Σουλτάνο να μένει πάντα αδιάλλακτος και ανυποχώρητος. Οι Σύμμαχοι έχουν στο μυαλό τους ένα νέο κράτος, που οι ίδιοι θα διαφεντεύουν τελικά, χωρίζοντάς σε ίσα ή άνισα κομμάτια.

Μας είναι γνωστές οι προσπάθειες επιβολής στο Μωριά από τους Άγγλους και τους Γάλλους ταυτόχρονα. Ένας μόνιμος πράκτορας των γαλλικών κυβερνήσεων στην Ελλάδα, ο Φιλίπ Ζουρνταίν, σε έκθεσή του προς τον Γάλλο Υπουργό Εξωτερικών αναφέρει ότι οι Άγγλοι είχαν βλέψεις για την Μήλο, Κρήτη, Ρόδο και Κύπρο, με σκοπό να δημιουργήσουν σ’ αυτά τα νησιά μια αλυσίδα στρατιωτικών βάσεων με τελικό στόχο την Αίγυπτο. Ο πράκτορας πληροφορεί τον Υπουργό του ότι το 1824, ο Χάμιλτον προσπάθησε να πείσει τους Κρητικούς να υποβάλουν στην Αγγλία αίτηση προστασίας ( αλλά τις ίδιες προσπάθειες έκαναν και οι Γάλλοι…). Σύμφωνα πάντα με την έκθεση του Ζουρνταίν, το 1827 ο αρχηγός των αντιποροσώπων της Κρήτης ήθελε να ταξιδέψει στο Παρίσι, εξουσιοδοτημένος να προσφέρει την Κρήτη στον Γάλλο βασιλιά, ή τουλάχιστον να τον παρακαλέσει να θέσει την Κρήτη υπό γαλλική προστασία, συμπληρώνοντας ότι και τώρα(1828) ο ίδιος άνθρωπος προτίθεται να κάνει το ίδιο. «Δεν αμφιβάλλω πως οι συνομιλίες θα ευοδωθούν και θα μας προσφέρουν πλεονεκτήματα στον βιομηχανικό και γεωργικό τομέα», συμπληρώνει.

Εκείνο τον καιρό, όλα έδειχναν ότι η τύχη της ελληνικής ελευθερίας θα κρινόταν από την νέα εξόρμηση (άνοιξη 1829) των ρωσικών στρατευμάτων στη βόρεια βαλκανική περιοχή. Τι αποτέλεσμα θα είχε; Την απελευθέρωση των Ελλήνων, την κυριαρχία των Ρώσων στην Ανατολή, ή μήπως έναν παγκόσμιο πόλεμο που θα οδηγούσε στην διανομή της οθωμανικής αυτοκρατορίας- του μεγάλου ασθενούς, όπως την αποκαλούσαν;

Στις 22 Μαρτίου 1829 υπογράφηκε στο Λονδίνο το Πρωτόκολλο των Τριών Δυνάμεων για την «οριστική λύση του ελληνικού ζητήματος». Τα βόρεια σύνορα θα επεκτείνονταν ανάμεσα στον Αμβρακικό και τον Παγασητικό κόλπο, διαμέσου Αγράφων και Όθρυος, και θα περιλαμβάνονταν οι Κυκλάδες και η Εύβοια. Ωστόσο, ένας φόρος υποτελείας στο Σουλτάνο, ύψους 1,5 εκ. γροσίων επιβαλλόταν(ποιά ανεξαρτησία, δηλαδή;) Όσο για το πολίτευμα, «θα προσεγγίζει, όσο είναι δυνατό, στους μοναρχικούς θεσμούς και ο θρόνος θα ανατεθει σε χριστιανό άρχοντα ή ηγεμόνα». Η τελευταία αξίωση των Άγγλων ήταν να αποχωρήσουν τα ελληνικά στρατεύματα από τη Ρούμελη…

Επαναστατημένες περιοχές, που είχαν δώσει το αίμα τους στην Επανάσταση και εξακολουθούσαν να πολεμούν, εθνογραφικά ελληνικές, θα παρέμεναν υπόδουλες στους Τούρκους(Κρήτη, νησιά, Θεσσαλία, Ήπειρος). Οι τρείς μεγάλοι πίστευαν και τους βόλευε «ο ακρωτηριασμός της οθωμανικής αυτοκρατορίας να είναι ανώδυνος και ανεπαίσθητος».

Οι όροι αυτού του Πρωτοκόλλου ήταν ταπεινωτικοί για τους Έλληνες, αφού μετά από οκτώ χρόνια αγώνων, οι δυνατοί πρότειναν την δημιουργία ενός υποτελούς κράτους, πάλι στην οθωμανική αυτοκρατορία, με καμία προοπτική επιβίωσης. Ωστόσο, ούτε οι Τούρκοι συμφωνούσαν μ’ αυτά και οι Άγγλοι, για να τους πείσουν, θα πρότειναν στην συνάντηση για την υπογραφή του Πρωτόκολλου, να περιοριστούν τα σύνορα του νέου κράτους στην Πελοπόννησο (αλληλογραφία Άγγλου πρωθυπουργού με τον Άγγλο πρέσβη στη Βιέννη, με ημερομηνία την ημέρα της υπογραφής!)

Ο Άγγλος πρεσευτής στην Πόλη, Ρόμπερτ Γκόρντον,για να βολιδοσκοπήσει τις διαθέσεις των τούρκων, αναθέτει στον Αυστριακό ομόλογό του βαρώνο Όττενφελς να επικοινωνήσει με τον Τούρκο Υπουργό Εξωτερικών και να του γνωστοποιήσει το περιεχόμενο του Πρωτοκόλλου. Ο τούρκος επιμένει στις θέσεις του: «Θέλουμε να επιβάλλουμε στους Έλληνες ένα καθεστώς, τύπου Σερβίας, αλλά οι Έλληνες δεν καοικούν σε ένα μέρος κυκλωμένο από την οθωμανική αυτοκρατορία, όπως οι Σέρβοι. Είναι διασκοπρισμένοι παντού. Αν δεχτούμε τους όρους του Πρωτόκολλου, τότε διαιωνίζουμε το σπέρμα της ανταρσίας στο εσωτερικό μας. Δεν πρόκειται να υποχωρήσουμε ούτε σπιθαμή!»

Δήμητρα Παπαναστασοπούλου