“Σήμερα μαύρος ουρανός, σήμερα μαύρη μέρα”.

Η Μεγάλη Παρασκευή είναι η ημέρα των Παθών, του Θανάτου και του Θρήνου.

Το θείο Πάθος δεν έπαψε ποτέ να αποτελεί πηγή έμπνευσης για την τέχνη, στην οποία απεικονίζεται ως σύμβολο ευσπλαχνίας, σωτηρίας του ανθρώπου, κατάφασης και υπέρβασης του θανάτου, αλλά και αφορμή να βιωθεί στο βάθος του ο ανείπωτος πόνος της μητέρας για το χαμό του παιδιού της.

Μια συγκλονιστική απεικόνιση των παραπάνω βρίσκουμε στο έργο του Μιχαήλ Άγγελου, “Pieta”, ένα έργο που αποπνέει τη βαθιά θρησκευτική πίστη του, αφού εξάλλου ο ίδιος θεωρούσε ότι η ομορφιά της τέχνης πηγάζει από τον Θεό.

Η Πιετά είναι μαρμάρινο γλυπτό και βρίσκεται στην είσοδο της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου στο Βατικανό.

Η “Πιετά” που στα λατινικά σημαίνει έλεος,ως σύνθεση φιλοτεχνήθηκε στα 1498 και είναι γνωστή και ως “Αποκαθήλωση”.

Έργο ισορροπημένο και αρμονικό ως προς τη σύνθεση των μορφών, μεταδίδει ηρεμία και συγκίνηση υποβάλλοντας τον πόνο και την ελπίδα με τη συνύπαρξη της θέωσης και οδύνης.

Ο Μιχαήλ Άγγελος σμιλεύει σε μάρμαρο το αριστούργημά του Pieta απεικονίζοντας τη σκηνή του θανάτου του Ιησού και του θρήνου της Παναγίας.

Το γλυπτό παρουσιάζει υπέροχες λεπτομέρειες.Η Παρθένος Μαρία κρατά το νεκρό σώμα του Χριστού στην αγκαλιά της.

Ο καλλιτέχνης επιλέγει την τεχνική της πυραμίδας,που ως κορυφή της βάζει το κεφάλι της Παναγίας, ενώ ως βάση,το φόρεμά της με τις έντονες πτυχώσεις και τα ανοιχτά γόνατά της, για να συγκρατούν το σώμα του Χριστού.

Κάτω,τα βράχια του Γολγοθά, λιγότερο δουλεμένα, ώστε το βλέμμα του θεατή να στρέφεται ψηλά.

Το κεφάλι της Παναγίας ελαφρώς γερμένο,ενώ η ανοιχτή αριστερή της παλάμη προς τα πάνω,συμβολίζει την αποδοχή της θυσίας του Ιησού.

Ο Μιχαήλ Άγγελος κατηγορήθηκε στην εποχή του, γιατί παρουσίασε τόσο νεανική τη μορφή της Παναγίας. Πράγματι,το πρόσωπό της μπορεί να είναι κλαμένο αλλά συγχρόνως είναι ήρεμο και νεανικό. Όπως ο ίδιος ο Μικελάντζελο αναφέρει ,με τη νιότη της συμβολίζει την αγνότητά της!

Συγκεκριμένα είπε στον βιογράφο του : “Οι αγνές γυναίκες παραμένουν περισσότερο διάστημα φρέσκιες!”

Αντί, λοιπόν, να παρουσιάσει μια συντετριμμένη από τον πόνο και μεγάλη σε ηλικία γυναίκα, αναπαριστά την αγνή ομορφιά!

Στο πρόσωπο του Χριστού δεν αποτυπώνεται πόνος. Αποτυπώνεται μια ηρεμία που συμβολίζει την επικοινωνία του Υιού με τον Πατέρα, μετά την υπέρτατη θυσία της σταύρωσης και την επιτέλεση του καθήκοντος.

Το φως λάμπει και αντανακλά στις λείες γυαλισμένες επιφάνειες.Βαθιά σκαλίσματα δίνουν ζωή και υπόσταση.

Οι μύες και οι φλέβες διακρίνονται σε κάθε τους λεπτομέρεια.

Η υπογραφή του καλλιτέχνη,παρότι δε συνηθιζε να υπογράφει τα έργα του, βρίσκεται στη διαγώνια λωρίδα στο ρούχο της Παναγίας επειδή ήθελε όλοι να γνωρίζουν τον δημιουργό του έργου και την Φλωρεντιανή καταγωγή του.

Ενα έργο πραγματικό αριστούργημα που κάλλιστα θα μπορούσε να συνοδευτεί με ένα μουσικό έργο απείρου κάλλους, έναν θρησκευτικό ύμνο που κατάφερε να επιζήσει ως σήμερα λόγω της απλότητας και αμεσότητας του συναισθήματος!

Πρόκειται για το “Stabat Mater Dolorosa”, έναν ρωμαιοκαθολικό ύμνο, που εκφράζει την οδύνη της Παναγίας για το μαρτύριο του Γιού της.

Πολλοί είναι οι συνθέτες της κλασικής μουσικής που έχουν μελοποιήσει τον ύμνο. Σταθμό, όμως, αποτελεί η σύνθεση του Περγκολέζι,που παραμένει η πιο δημοφιλής, χάρη στο λιτό και άμεσο ύφος της, την αισθησιακή γλυκύτητά της και τη συγκλονιστική της ένταση!

Είναι το τελευταίο έργο του συνθέτη,που πέθανε σε ηλικία 26 χρονών και λέγεται πως ο φιλάσθενος Περγκολέζι προαισθανόμενος, θρηνεί και για τον δικό του επερχόμενο θάνατο, προσδοκώντας κι αυτός την Ανάσταση.

“Pieta” και “Stabat Mater”, δυο έργα με δυνατές εικόνες και συμβολισμούς .

Μουσική και Γλυπτική τέχνη συναντιούνται σε μια κοινή αντίληψη για τη σχέση του φωτός με το σκοτάδι, της ζωής και του θανάτου.
Ήχος και εικόνα σε τέλεια αρμονία!

ΠΗΓΕΣ : ΕΙΚΑΣΤΙΚΑ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο: Περιήγηση στην τέχνη,Βικιπαίδεια,NEFF KARL: ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ.

Ελπίδα Νούσα