Η Δρ. Δέσποινα Κατσώχη είναι ογκολόγος – ακτινοθεραπευτής, εξειδικευμένη στις νεότερες τεχνικές της ακτινοθεραπευτικής ογκολογίας και στους συνδυασμούς των θεραπευτικών ογκολογικών σχημάτων.

Ανθεκτικό και σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα με αυξητική τάση τις τελευταίες δεκαετίες, τρεις φορές συχνότερο από τον έρπη των γεννητικών οργάνων. Περίπου το 60% γυναικών και ανδρών είναι σήμερα φορείς του ιού HPV (Human Papillomavirus) -του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων, οι περισσότεροι νέοι. Και είναι ένας ιός που απειλεί την υγεία μας…

Η διάδοση του ιού είναι τόσο γρήγορη ώστε η πιθανότητα μια σεξουαλικά ενεργής γυναίκα μέχρι 30 ετών, να προσβληθεί από τη λοίμωξη, είναι ως 30%. Οι περισσότερες γυναίκες μολύνονται από τον ιό συνήθως τα δυο ή τρία πρώτα χρόνια από την έναρξη των σεξουαλικών επαφών.

Ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων HPV απειλεί την υγεία μας, για δύο βασικούς λόγους: πρώτον, γιατί είναι πολύ συχνός- περίπου το 60% γυναικών και ανδρών είναι σήμερα φορείς του ιού. Δεύτερον, ευθύνεται για το 95% των περιστατικών καρκίνου του πρωκτού και το 35% των καρκίνων του πέους.

O ιός των κονδυλωμάτων έχει πάνω από 100 τύπους. Από αυτούς 30 με 40 είναι σεξουαλικά μεταδιδόμενοι και προκαλούν λοίμωξη των γεννητικών οργάνων, κυρίως οι  τύποι16 και 18. Γενικότερα, χωρίζονται σε αυτούς που προκαλούν οξυτενή κονδυλώματα (εμφανίζονται στα έξω γεννητικά όργανα) και σε εκείνους που ευθύνονται για προκαρκινικές αλλοιώσεις (στα έσω γεννητικά όργανα).

Τα κονδυλώματα μπορεί να είναι επίπεδα ή να προεξέχουν από το δέρμα, σε μέγεθος από κεφάλι καρφίτσας και μεγαλύτερα, μεμονωμένα ή πολλά μαζί, με ανώμαλη επιφάνεια, στο χρώμα του δέρματος ή ροζ. Ενίοτε γίνονται αντιληπτά μόνο με την αφή. Στη γυναίκα εμφανίζονται στο αιδοίο, στον κόλπο, στον τράχηλο της μήτρας, στο δέρμα της περινεϊκής περιοχής, στο δακτύλιο και στο βλεννογόνο του ορθού. Στον άνδρα  στη βάλανο, στην πόσθη του πέους και στον πρωκτό. Μπορεί να εμφανιστούν και στο στόμα, σε άνδρες και γυναίκες.

Η νόσος που απειλεί τις σχέσεις

Τα κονδυλώματα μεταδίδονται σχεδόν πάντα με τη σεξουαλική επαφή από φορέα του ιού ή κάποιον που έχει νοσήσει. Ωστόσο ο ιός μπορεί να εκδηλωθεί μετά πολλούς μήνες ή και χρόνια, όταν το ανοσοποιητικό είναι καταβεβλημένο. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να έχουμε μολυνθεί από  προηγούμενο ερωτικό σύντροφο και όχι από αυτόν που έχουμε το χρόνο που θα κάνει την εμφάνισή του ο ιός.

Τα κονδυλώματα δεν εμφανίζουν ενοχλήσεις, πόνο ή φαγούρα γι’ αυτό συνήθως δεν γνωρίζουμε την ύπαρξή τους. Ανιχνεύονται μέσω του Pap Test και αν υπάρξουν ευρήματα, με την κολποσκόπηση παρακολουθείται η πορεία τους, μέσω των βιοψιών που λαμβάνονται.  Δυστυχώς, αν  μολυνθούμε, ο ιός δεν φεύγει ποτέ αλλά ενδεχομένως να υποχωρήσουν τα συμπτώματα και να παραμείνει στον οργανισμό σε λανθάνουσα κατάσταση. Στα ενδοπρωκτικά κονδυλώματα, συστήνεται Pap Test σε γυναίκες και άνδρες, καθώς είναι ουσιαστικά κυτταρολογική εξέταση. Οι επιθετικοί τύποι διαγιγνώσκονται μόνο με εργαστηριακές εξετάσεις, τις αποκαλούμενες τεχνικές ταυτοποίησης του ιού.

Εκτιμάται ότι ο ιός HPV ευθύνεται για το 95% περιστατικών καρκίνου του πρωκτού και το 35% καρκίνων του πέους ενώ στη γυναίκα αποτελεί βασικό ενοχοποιητικό παράγοντα για τον καρκίνο μήτρας και ορθού. Το εμβόλιο που κυκλοφορεί προστατεύει από τα στελέχη του ιού που προκαλούν καρκίνο του τραχήλου της μήτρας ή του ορθού. Δεν προστατεύει όμως από τα υπόλοιπα στελέχη που προκαλούν τις τυπικές δερματικές αλλοιώσεις των κονδυλωμάτων. Χορηγείται δωρεάν σε κορίτσια προεφηβικής ηλικίας αλλά σε καμία περίπτωση δεν μας απαλλάσσει από τη χρήση του προφυλακτικού, που αποτελεί τον βασικό τρόπο προφύλαξης, ακόμη κι αν έχουμε σταθερό ερωτικό σύντροφο. Όμως και το προφυλακτικό δεν καλύπτει όλη την περιγεννητική περιοχή ή όλα τα στάδια της ερωτικής συνεύρεσης, οπότε δεν προσφέρει απόλυτη προστασία.  Επιπρόσθετα, ασυμπτωματικοί φορείς του ιού- μπορεί να τον μεταδώσουν.

Υπάρχει θεραπεία;

Τα μεγάλα κονδυλώματα μπορούν να προκαλέσουν απόφραξη του ουροποιητικού συστήματος, αγχώδεις διαταραχές και κατάθλιψη σε άτομα που πάσχουν από πρωκτογεννητικά κονδυλώματα.

Αν τα κονδυλώματα είναι εξωτερικά, άρα ορατά, η συνήθης θεραπευτική αγωγή για άνδρες και γυναίκες, περιλαμβάνει τοπική φαρμακευτική καυτηρίαση με ποδοφυλλίνη ή ποδοφυλλοτοξίνη, ή καυτηρίαση με λέιζερ.  Αν είναι εσωτερικά με ήπιες αλλοιώσεις του HPV, συστήνεται τακτική παρακολούθηση, καθώς το 50% των γυναικών παρουσιάζουν βελτίωση ή και πλήρη ίαση χωρίς κάποια θεραπεία. Αν οι αλλοιώσεις είναι σοβαρότερες προτείνεται η αφαίρεση των κονδυλωμάτων με κλασική χειρουργική επέμβαση ή με λέιζερ ή με κρυοπηξία (με υγρό άζωτο) ή με διαθερμία.

Παράγοντες που ευνοούν την επανεμφάνιση των κονδυλωμάτων είναι: η πλημμελής υγιεινή φροντίδα της γεννητικής περιοχής, ο διαβήτης, οι ανοσολογικές ανεπάρκειες, τα ανοσοκατασταλτικά, και το κάπνισμα.

Γνωρίζουμε για τον HPV αλλά δεν προφυλασσόμαστε!

Η σωστή ενημέρωση αποτελεί το πρώτο βήμα για την πρόληψη που είναι προτιμότερη από κάθε θεραπεία και στα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα. Δεν αρκεί όμως η ενημέρωση αλλά να προστατεύσουμε στην πράξη τους εαυτούς μας και όσους αγαπάμε.

Σύμφωνα με εύρημα έρευνας της ΑΚΟΣ για τα νοσήματα του στοματοφάρυγγα, μία μεγάλη πλειοψηφία των ερωτηθέντων αν και γνώριζε ότι ο ιός HPV μεταδίδεται και μέσω του στοματικού έρωτα δεν λάμβανε μέτρα προφύλαξης αν είχε σταθερό σεξουαλικό σύντροφο.

Να σημειώσω εδώ ότι διεθνή επιδημιολογικά στοιχεία για τον καρκίνο στόματος και φάρυγγα, τον κατατάσσουν στην έκτη θέση με αυξητική τάση, ιδιαίτερα στις νεότερες ηλικίες. Οι ασθενείς κινητοποιούνται σε προχωρημένα στάδια, ίσως επειδή δεν κατανοούν τους παράγοντες κινδύνου και δεν είναι ευαισθητοποιημένοι να αναγνωρίσουν το πρόβλημα στην αρχή του.

Να τονίσω ότι κάπνισμα και αλκοόλ ενοχοποιούνται σαν παράγοντες κινδύνου, όπως και ο ιός  HPV. Καιρός είναι να ευαισθητοποιηθούμε: τα στοιχεία δείχνουν ότι σε πάνω από τους μισούς, ο καρκίνος του στοματοφάρυγγα αποβαίνει μοιραίος γιατί διαγιγνώσκεται σε προχωρημένα στάδια.