Όλοι το έχουμε ακούσει. Ίσως και να το έχουμε βιώσει. Άλλος πιο ήπια κι άλλος πιο βάναυσα. Ο σχολικός εκφοβισμός αναφέρεται στη χρήση βίας μεταξύ μαθητών ή συνομηλίκων παιδιών με στόχο να προκληθεί πόνος ή αναστάτωση.

Η βία στους χώρους του σχολείου μπορεί να είναι σωματική, λεκτική, κοινωνική και ηλεκτρονική. Πολλοί θα βιαστούν να πουν ότι στις μέρες τους δεν υπήρχαν τόσο ακραία φαινόμενα νταήδων. Δυστυχώς θα σας διαψεύσουμε. Σίγουρα θα υπάρχει μία φορά που πειράξατε ή πείραξαν έναν συμμαθητή ή μια συμμαθήτρια σας για κάτι που μπορεί να είπε, για κάτι που φόρεσε, για την βαθμολογία του ή γενικά για την προσωπικότητα του. Φυσικά άλλο το φιλικό πείραγμα κι άλλο η αγένεια και η επιθετικότητα χωρίς λόγο και αιτία.

Κι όμως υπάρχουν πάντα λόγοι και πάντα υπάρχει μία αιτία. Όσο καλά κρυμμένη κι αν είναι. Όσο τετριμμένο κι αν ακουστεί η οικογένεια αποτελεί έναν κοινό παρανομαστή. Ακολουθεί το φιλικό περιβάλλον. Η βιαιότητα των εφήβων και των προεφήβων, η ναρκισσιστική τάση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αλλά και η αίσθηση της απεριόριστης ελευθερίας που μπορεί να νιώθει ο κάθε θύτης μέσα από την ευχαρίστηση της καταπάτησης της προσωπικότητας του θύματος. Δεν υπάρχει οικονομικός ή κοινωνικός διαχωρισμός για την έκφραση του bullying. Μπορεί να συμβεί και στα δυτικά αλλά και στα βόρεια προάστια.

Σε αυτές τις ηλικίες είναι δύσκολο να μιλήσουμε για αυτοπεποίθηση και αυτοσεβασμό. Διότι είναι οι ηλικίες που ανακαλύπτουν τις προσωπικότητες τους και τους στόχους τους για το μέλλον τους. Φανταστείτε πόσο δύσκολο είναι πάνω σε αυτή την ευαίσθητη και ευάλωτη περίοδο της ζωής τους, να ζουν τον σχολικό εκφοβισμό. Να ξυπνούν με άγχος γιατί κάποιος μπορεί να καραδοκεί να τους προσβάλει είτε με λεκτικά σχόλια, πειραγμένες φωτογραφίες μέσω γραφιστικών προγραμμάτων που αναρτούνται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, βίντεο προσωπικών στιγμών, με γραπτά μηνύματα αλλά και σε αρκετές περιπτώσεις χρήση σωματικής βίας.

Ο έφηβος χρειάζεται στήριξη πρώτα από την οικογένεια του. Έπειτα από το σχολικό περιβάλλον. Σε ακραίες περιπτώσεις σχολικού εκφοβισμού έχουν υπάρξει μεταγραφές, μετακομίσεις σε άλλες πόλεις ακόμα και απόπειρες αυτοκτονίας. Δεν είναι απλό. Δεν είναι κάτι που δεν συμβαίνει κοντά μας. Πρέπει να επαγρυπνούμε. Να είμαστε κοντά στα παιδιά. Να τα διαβεβαιώνουμε για την συμπαράσταση και την κατανόηση μας. Να ενημερωνόμαστε για τις γραμμές βοηθείας σε περίπτωση που κι εμείς οι ίδιοι δεν γνωρίζουμε για αυτό το άσχημο και τρομερό φαινόμενο με οποιαδήποτε μορφή.

Πρέπει εκτός από την λεκτική υπεράσπιση τους, να μπορούν σε αρκετές περιπτώσεις να πρέπει να υπερασπιστούν και τη σωματική τους ακεραιότητα. Μια σοβαρή πολεμική τέχνη ή μαθήματα αυτοάμυνας πολλές φορές φαίνονται χρήσιμα και ενίοτε αναγκαία, μιας και το κράτος είναι γενικά απών από ψυχολογική υποστήριξη και προστασία των παιδιών.

Βρεθήκα στον Αθλητικό Σύλλογο «ΩΡΙΩΝ» στον Άλιμο με σκοπό για εγγράψω τον τετράχρονο Αλέξανδρο και παρακολούθησα ενημερωτικό σεμινάριο για τον σχολικό εκφοβισμό και την αυτοάμυνα με τις δασκάλες Αγγελική Αγγελοπούλου και Βαρβάρα Τσουράπη, αλλά και τους μαθητές της σχολής. Συγκλονιστικό ήταν το πόσο συχνά τα παιδιά έρχονται αντιμέτωπα με το φαινόμενο αυτό στην καθημερινότητα τους. Παιδιά από 13 έως 17 ετών εξομολογήθηκαν κάποιες από τις ιστορίες τους. Φωτογραφία που διέρρευσε από κινητό σε κινητό. Κάποια φιλική εξομολόγηση που καταγράφηκε και κυκλοφόρησε επίσης από κινητό σε κινητό. Επιθετικότητα μεταξύ εφήβων για θέματα κυριαρχίας σε χώρο ή απλώς ως διασκέδαση εις βάρος κάποιου υπέρβαρου ή αδύναμου παιδιού. Θέματα που βλέπαμε στις ειδήσεις ή βλέπαμε σε κάποια ταινία. Κι όμως είναι κάτι που συμβαίνει στο παιδί του γείτονα, ενός φίλου ή ακόμα και στο δικό μας το παιδί.

Είναι σημαντικό, τόνισαν οι δάσκαλοι της Σχολής, οι γονείς να υπενθυμίζουν στα παιδιά τους την στήριξη τους, εφόσον η πολιτεία ακόμα δεν έχει μεριμνήσει για κάτι αντίστοιχο στους χώρους των σχολείων. Εξίσου σημαντικό είναι να μάθουν τα παιδιά να έχουν το θάρρος της γνώμης και να μιλούν για τα προβλήματα τους. Επίσης η ενασχόληση με κάποιο άθλημα ή πολεμική τέχνη βοηθά τους νέους να εκπαιδευτούν στη σωστή συμπεριφορά και να καταδικάζουν τη βία.

Με βάση προτάσεις που παρουσιάστηκαν στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τονίστηκε η ανάγκη εντοπισμού και επίλυσης των κοινωνικών προβλημάτων που σχετίζονται με τη νεανική εγκληματικότητα. Επειδή όμως δεν είναι εφικτές και γρήγορες τέτοιες λύσεις, ας προσπαθήσουμε όλοι μαζί γονείς, εκπαιδευτικοί και κράτος για την ενημέρωση και την καταπολέμηση αυτού του απεχθούς φαινομένου, που ξεκινά από το σχολείο και επεκτείνεται στην ενήλικη ζωή. 

* Η Σοφία Δερμάτη είναι αναγνώστρια της Πόρτας.